V6 - literatuur - 1 - Moyen Âge

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Aujourd'hui tu as besoin de : 

un stylo

    ton cahier

           ton ordinateur

Startopdracht: Schrijf kort voor jezelf op wat je al weet

over de middeleeuwen.

Open de link op jouw laptop.

link

https://sites.google.com/view/vwo6/

Programme

Le Moyen Âge

• La société médiévale
• La féodalité
• Manuscrits et troubadours
• Le roman chevaleresque
• L'amour courtois
• La satire sociale

Le Moyen Âge

Couronnement du roi Arthur. Extrait d’un manuscrit du XIVe siècle,

Bibliothèque nationale de France, Paris.

Als je aan de middeleeuwen denkt, denk je vaak aan heldhaftige verhalen over ridders, jonkvrouwen en koningen met grote kastelen. Een voorbeeld van zo een bekend verhaal uit de middeleeuwen is dat van Koning Arthur en zijn ridders van de Ronde Tafel. Maar niet alles is zoals het lijkt...
Na de val van het Romeinse rijk beginnen in Frankrijk, zoals in de rest van Europa, de middeleeuwen. Hoewel bij ons de mooie verhalen blijven hangen, waren de middeleeuwen ook donkere tijden met vele oorlogen, ziektes zoals de pest en een groot verschil tussen arm en rijk.
Kerk en koning hadden de macht.

             La société médievale

In de vroege middeleeuwen verovert
keizer Charlemagne (Karel de Grote, 747 – 814) vanuit Frankrijk een groot deel van West-Europa.

Hij heeft in latere eeuwen een legendarische reputatie, wat leidt tot een apart literair genre: de Karel-epiek.

             La société médievale

Eén van de bekendste verhalen uit de karelepiek is
La Chanson de Roland.

La mort du chevalier Roland - Miniature tirée de "L'entrée d'Espagne"
manuscrit du XIVème siècle

             La société médievale

Charlemagne organiseert het bestuur van zijn gebied volgens een feodaal stelsel. Dat is een systeem waarbij vorsten het beheer over hun land uitbesteden aan adellijke leenmannen, ook wel vazallen (vassal) genaamd. Deze heersen op hun beurt weer over de gewone bevolking van hun gebied. Aan dit feodale stelsel komt in de 15e eeuw een eind, als koning
Louis XI (1423 – 1483) de basis legt voor de absolute monarchie. De koning trekt in dit nieuwe systeem alle macht naar zich toe. Hierdoor komt er meer rust en eenheid in Frankrijk.

Les liens d’hommes à hommes

Au Moyen Âge, les rois de France font appel à des hommes pour les aider à administrer leur royaume. Ce sont les comtes. Les comtes reçoivent des territoires, appelés fiefs, en échange de leur fidélité au roi.
 Le comte est le vassal du roi et le roi est son suzerain.
Le roi de France a alors de nombreux vassaux. Mais un comte ne peut pas administrer tout seul alors il donne également des petits fiefs à des petits seigneurs qui deviennent eux aussi les vassaux du comte.
L’organisation de la société ressemble alors à une pyramide. C’est la société féodale.

Nous allons regarder une vidéo qui parle du Moyen Âge. Ajoute - si nécessaire - des informations à tes notes.

             La société médievale

Frankrijk wordt in de middeleeuwen geteisterd door oorlogen. Met name de Honderdjarige Oorlog met Engeland (1337 – 1453) richt veel ellende aan, vooral omdat die gepaard gaat met een bloedig binnenlands conflict.
De 17-jarige Jeanne d’Arc weet in 1429 de overwinning te behalen en wordt daardoor een nationale heldin.

             La société médievale

De middeleeuwse cultuur is doordrongen van het christelijke geloof. Er wordt bijvoorbeeld veel geld en mankracht geïnvesteerd in het bouwen van prachtige kathedralen ter ere van God. 

Men probeert het geloof te verspreiden en te verdedigen door kruistochten te organiseren naar het Heilige Land. 

Manuscrits et troubadours

Manuscrits 

Manuscrit de Philippe le Bel

(Roi de France de 1285 à 1314)

Nous allons regarder une vidéo qui parle des manuscrits.
Ajoute - si nécessaire - des informations à tes notes.

Troubadours

Voor de gewone mens, die meestal niet kon lezen of schrijven, speelde literatuur toch een belangrijke rol.

Rondreizende troubadours vertolkten bekende verhalen door middel van zang en muziek.

Miniature d'un troubadour dans un manuscrit.

Troubadours

1. Waarom denk je dat veel verhalen die de troubadours voordroegen op rijm geschreven zijn?

2. Hoe komt het volgens jou dat de verhalen die troubadours voordroegen soms vele verschillende versies kenden? 

Miniature d'un troubadour dans un manuscrit.

Troubadours

Nous allons regarder une vidéo qui parle des troubadours.
Ajoute - si nécessaire - des informations à tes notes.

Miniature d'un troubadour dans un manuscrit.

Le roman chevaleresque

Ridderverhalen zijn ontzettend populair aan de middeleeuwse hoven. Het is namelijk belangrijk dat jonge edelmannen getraind worden tot goede ridders. Personages uit ridderromans hebben daarbij een voorbeeldfunctie: zij zijn dapper, strijdvaardig en trouw aan hun koning.

Lancelot traversant le pont de l'épée

Le roman chevaleresque

Het thema van ridderlijkheid wordt uitgewerkt in motieven (concrete, vaak terugkerende verhaal elementen) als de beproeving of het duel.

Une épreuve (beproeving) connue :
Perceval chez le roi Pêcheur

Le roman chevaleresque

Deze beproevingen maken vaak deel uit van een queeste:
een tocht vol beproevingen waarbij de hoofdpersoon zijn ridderlijke kwaliteiten laat zien.

Arthur triomphant de l’épreuve de l’épée

Perceval ou le conte du Graal

Lis sur le site web la partie :

Chrétien de Troyes, Perceval ou le conte du Graal

Réponds aux questions 1 à 7.

Perceval chez le roi Pêcheur

Perceval ou le conte du Graal

1) Waaraan kun je zien dat de tekst bedoeld was om mondeling voorgedragen te worden?
De tekst rijmt.

2) Welk Oudfrans woord voor ‘ja’ wordt er gebruikt?
Oïl

3) Wat kun je nu zeggen over de herkomst van de tekst die je zojuist in het Oudfrans gelezen hebt?
Deze komt uit het noorden van Frankrijk.

Perceval chez le Roi Pêcheur

Perceval ou le conte du Graal

4) Quels sont les personnages principaux dans l’histoire que Perceval raconte?
Perceval et le Roi Pêcheur
5) Quels sont les endroits où l’histoire se déroule? 

(Au bord de) la rivière où le Roi Pêcheur pêchait et dans le château du Roi Pêcheur

6) Quels sont les objets que Perceval voit passer?
la lance dont la pointe saigne, le Graal, chandeliers garnis de chandelles et un petit plat d'argent

Perceval chez le Roi Pêcheur

Perceval ou le conte du Graal

7) Perceval rencontre le Roi Pêcheur qui pêche dans une rivière.

Perceval est invité dans son château.
Là, il voit passer la lance dont la pointe saigne, le Graal, chandeliers garnis de chandelles et un petit plat d'argent. Il ne demande rien sur ces objets. C’est dommage parce qu’en posant des questions il pourrait guérir le Roi Pêcheur qui est blessé et qui ne peut pas régner sur son pays.

Perceval chez le Roi Pêcheur

              L'amour courtois 

Miniature extraite du Codex Manesse (début du XIVe siècle), illustrant l'amour courtois. 

L'amant Robin utilise symboliquement une arbalète pour envoyer un message d'amour à sa dame.

L'amour courtois = hoofse liefde

Hoffelijkheid (courtoisie) 
verfijnde en respectvolle manier van omgaan met elkaar

Onmogelijke liefdes:

ridder  ❤ getrouwde nobele vrouw

              L'amour courtois 

Miniature extraite du Codex Manesse (début du XIVe siècle), illustrant l'amour courtois. 

Parallel:

hoofse liefde <> feodaal systeem

Nederige vazal

- hoffelijkheid (courtois)

- dapperheid (valeureux)

- vrijgevigheid (largesse)

L'amour courtois 

Nous allons regarder une vidéo à propos de l'amour courtois. Prends des notes dans ton cahier.

Marie de France

Marie de France (1154-1189)

de eerste bekende schrijfster 

uit de Franse literatuur.

Enluminure représentant Marie de France écrivant son Isopet réalisée par
« Le Maître de Papeleu» vers 1290, Bibliothèque nationale de France.

Marie de France

« À la fin de ce texte que j'ai composé en langue romane, 

je me nommerai pour ne pas être en oubli : j'ai nom Marie, 

je suis originaire de France. »

« Marie ai num, si sui de France »

Lais

+/- 1175 

Liefdessprookjes in de vorm van korte verhalende gedichten (achtlettergrepige versregels), die gezongen werden onder begeleiding van een harp.

Verheerlijken de hoofse liefde door de avonturen van de hoofdpersoon.

de Marie de France

Lai de Lanval

Lanval, ridder van de Ronde Tafel van koning Arthur

Hij is niet populair en kan zich niet geliefd maken door de anderen aan het hof.

Lai de Lanval

Hij is een ridder met grote kwaliteiten. Hij is knap en moedig, maar heeft juist daardoor weinig vrienden.

De koning besteedt geen aandacht aan hem, hij geeft hem geen queeste.

Lai de Lanval

Op een dag is hij zo droevig dat hij met zijn paard op pad gaat om van gedachten te veranderen.

Het paard schrikt, Lanval stapt af om het te kalmeren en even uit te rusten.

Twee mooie jonkvrouwen komen hem vertellen dat hun meesteres hem wil zien.

Lai de Lanval

Hij ontmoet een wonderschone vrouw die hem liefde en rijkdom biedt op één voorwaarde: dat hij hun relatie geheimhoudt.

Lees op de website het gedeelte over de Lai de Lanval en geef antwoord op de vragen 8 t/m 12.

Réponses - Lai de Lanval

8)  B - La jeune fille dit à Lanvan qu’elle est venue de loin pour lui.

F- Lanval tombe amoureux de la jeune fille.

E - Lanval dit qu’il ferait tout pour obéir à la jeune fille.

C - La jeune fille dit à Lanval qu’elle l’aime.

D - La jeune fille lui donne tout ce qu’il désire.

A - La jeune fille demande à Lanval de garder le secret sur leur relation

Réponses - Lai de Lanval

9) De drie ridderidealen hoffelijkheid, dapperheid en vrijgevigheid komen in de tekst voor. Citeer de zinnen waar je ze vindt.

Hoffelijkheid : Si vous vous montrez valeureux et courtois, ni empereur, ni comte, ni roi, ne pourront prétendre à votre bonheur. Dapperheid : Si vous vous montrez valeureux

Vrijgevigheid : Qu’il donne et dépense largement / Plus il se répandra en largesse

10) Welke twee ridderidealen stelt het meisje als voorwaarde voor het geluk dat zij Lanval schenkt met haar liefde?

Hoffelijkheid en dapperheid

Réponses - Lai de Lanval

 11) Het meisje geeft Lanval al het geld dat hij nodig heeft. Welk ridderideaal koppelt ze aan deze gift?

Vrijgevigheid

  12) Noem twee elementen uit de tekst die sprookjesachtig zijn. Denk daarbij aan de afkomst en de verschijning van het meisje en het verloop van het verhaal.

Het meisje verschijnt uit het niets op een bed. Als door een wens kan zij hem al het geld geven dat hij maar wil. Zodra hij iemand over haar verteld zal zij vooreeuwig uit zijn leven verdwijnen.

La satire sociale

De middeleeuwers houden erg van humoristische teksten waarin de machthebbers van hun tijd indirect worden bekritiseerd.

Zij vertellen elkaar graag schunnige verhalen en kijken naar kluchten waarin bijvoorbeeld priesters of edelen een dubieuze rol vervullen.

Zulke humoristische maatschappelijke kritiek noem je satire.

La satire sociale

Een heel specifieke vorm van satire is het dierenverhaal. 

Le Roman de Renart is een verzameling verhalen 

uit de 12e en 13e eeuw. 

Deze dierenverhalen zijn door verschillende auteurs opgeschreven, maar we weten niet wie dat zijn.

La satire sociale

Alle dieren hebben menselijke karaktertrekken.

Zij symboliseren een bepaalde bevolkingsgroep.

Ajoute les personnages (Brun, Grimbert, Renart, Roi Lion, Ysengrin), animaux (blaireau, lion, loup, ours, renard) et les rangs (bourgeoisie, clergé, noblesse, peuple, roi) à la piramide.

Ajoute les personnages (Brun, Grimbert, Renart, Roi Lion, Ysengrin), animaux (blaireau, lion, loup, ours, renard) et les rangs (bourgeoisie, clergé, noblesse, peuple, roi) à la piramide.

Renart (renard, peuple)

Ysengrin (loup, bourgeoisie)

Brun (ours, noblesse)

Grimbert (blaireau, clergé)

Roi Lion
(lion, roi)

La satire sociale

Lees op de website La Pêche d'Ysengrin en geef antwoord op de vragen 13 t/m 19.

Réponses : Le Roman de Renart

• 13) In welke tijd van het jaar speelt dit verhaal zich af ?
  De winter / net voor Kerst.
• 14) Waardoor wordt het vissen bemoeilijkt? 
  Het ijs / het water is bevroren.
• 15) Welke methode bedenkt Renart om vis te vangen?
  Een emmer vastbinden aan de staart van Ysengrin om daarmee te vissen.

Réponses : Le Roman de Renart

• 16) Op welke manier wordt Ysengrin erin geluisd? 
  Er wordt hem verteld dat hij een deel van de vangst krijgt.
• 17) Eigen antwoord. 
• 18) Zoek hoe het verhaal afloopt. Wat gebeurt er als de boeren de volgende ochtend bij de vijver komen? Vat het vervolg van Ysengrins avontuur samen.
  De staart van Ysengrin komt vast te zitten in het ijs. Uiteindelijk lukt het hem wel om daar weg te komen, maar helaas, zonder staart…

Réponses : Le Roman de Renart

• 19) 1 - slachtoffer is hier weer Ysengrin
          2 - Ysengrin heeft kracht, maar is hier ook niet slim
          3 - Renart wint altijd van Ysengrin door zijn listen.
          4 - Renart misbruikt de naïviteit van zijn slachtoffers.
          5 - Renart heeft het niet zo op de regeltjes.