LES 3 - 3.1.2.2 Kunst tijdens de renaissance - versie 2024/25 (ok)

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

3.1.2.2 Kunst: renaissance

OV2: Hoe manifesteert de renaissance zich in de kunst?

In deze les...

1- Het ontstaan van de renaissance

2- Kenmerken van de renaissance

Schilderkunst

Beeldhouwkunst

Besluit

• begin 15de eeuw : Italië kent een culturele wedergeboorte, een renaissance die een enorme impact zou hebben op alle sectoren van de samenleving. 
• Kunstenaars uit Firenze keerden zich af van de voorgaande gotische en romaanse periodes. ==> terug naar voorbeelden van de klassieke kunst van de Grieken en Romeinen. Deze leerden ze kennen door de humanisten die de bronnen van de klassieke oudheid opnieuw bestudeerden. 
• Kunstenaars werden beïnvloed door de hernieuwde kennis van architectuur, filosofie, theologie, wiskunde en wetenschap. 

Er ontstond een heuse 'hergeboorte' of renaissance van de klassieke kunst. De vroegste beginselen van de renaissance ontstaan al in de 13de eeuw in Italië en de kunstvorm zou dominant blijven tot ver in de 16de eeuw. 

Florence (Firenze) was oorspronkelijk de drijvende kracht achter de vroege renaissance. De handel floreerde en het handelskapitalisme ontstond in de late middeleeuwen. Door de teruggekeerde geldeconomie ontstaan ook banken. In Florence is de familie De Medici de rijkste en machtigste bankier. Een groot deel van de 15e eeuw zwaaien zij de plak in Florence. Deze ondernemers-bankiers waren de stuwende groep achter de vroege renaissance. 

Zij geven tal van opdrachten aan architecten en kunstenaars en treden op als mecenas (beschermheer).  

Lesdoelen

1- de renaissance situeren in de tijd.

2- de stijlkenmerken van de renaissance herkennen.

3- een historisch kunstwerk analyseren.

4- verbanden tussen domeinen kunnen benoemen.

Te kennen begrippen

cultuur

cultuuruiting 

kunstuiting 

culturele stroming 

artistieke stroming

(renaissance)

1. Het ontstaan van de renaissance

Renaissance:

• artistieke stroming 
• = stijlstroming 1350 - 1600
• ontstaat in Italiaanse stadstaten
• van daaruit verdere verspreiding
• aandacht: van gemeenschap -> individu
• culturele stroming -> hand in hand met humanisme
• Firenze = epicentrum

Schilderkunst in de renaissance

Kenmerken

• Verwerk opdracht 1 - opbouw 
• Je bestudeert deze drie werken: 

- Ambrogio Lorenzetti, De gevolgen van het goede bestuur van de stad (1337-1340).

- Pietro Perugino, De overhandiging van de sleutel aan Petrus (1481-1482).

- Alessandro Botticelli, De geboorte van Venus (1484-1486).

Enkele belangrijke kenmerken van de renaissance zijn:

- realistischere gelaatsuitdrukkingen en lichaamshoudingen;

- ideaalbeeld;

- realistisch perspectief;

- harmonie;

- het gebruik van symmetrie;

- aanwezigheid van elementen uit de klassieke oudheid.

Is deze definitie juist of fout?

'Het woord 'renaissance' betekent 'wedergeboorte' en duidt op de wedergeboorte van de klassieke kunst.'

1. Juist
2. Fout

Probeer in je eigen woorden een definitie te vormen voor de kunstterm 'renaissance'. (periode + kenmerk)

De renaissance is een laatmiddeleeuwse kunststroming die wordt gekenmerkt door de heropleving of wedergeboorte van de kunst uit de klassieke oudheid.

Kenmerken

Enkele belangrijke kenmerken van de renaissance zijn:

• realistischere gelaatsuitdrukkingen en lichaamshoudingen;
• ideaalbeeld;
• realistisch perspectief;
• harmonie;
• het gebruik van symmetrie;
• aanwezigheid van elementen uit de klassieke oudheid.

Enkele belangrijke kenmerken van de renaissance zijn:

- realistischere gelaatsuitdrukkingen en lichaamshoudingen;

- ideaalbeeld;

- realistisch perspectief;

- harmonie;

- het gebruik van symmetrie;

- aanwezigheid van elementen uit de klassieke oudheid.

Aan de slag

Probeer om de basiskenmerken van de renaissancekunst te achterhalen in de volgende werken.

Da Vinci: Mona Lisa (1503-1519)

Mantegna: St. Sebastiaan (1456-1459)

Van Eyck: De aanbidding van het Lam Gods (1432)

1

2

3

Jeroen Bosch: De tuin der lusten ca. 1500

My personal favourite...

artsandculture.google.com

Het paneel geeft een passage uit de Apocalyps (12:3-9) weer. 

• In gouden harnas, de vleugels opengespreid en de turkooizen mantel fladderend in de wind, is de aartsengel Michaël uit het hemelse licht te voorschijn gekomen om de gevallen engelen te bestrijden. Engelen in witte tunieken vechten aan zijn zijde, terwijl bazuinende hemelingen in alle uithoeken van het universum het goede nieuws van de zuiveringsactie verkondigen.

Nog enkele om het af te leren...

Lernova opbouw opdracht 2

1. individualisme
2. perspectief
3. symmetrie
4. realisme
5. klassieke oudheid

Beeldhouwkunst in de renaissance

Bronanalyse

Bestudeer bron 2 - De David van Donatello in Lernova 3.1.2.2 - opbouw - opdracht 3

De essentie ...

Wat?

Renaissance = wedergeboorte van kunst/cultuur uit de Klassieke oudheid

eerst in Italië

15e - 16e eeuw: Italië + Nederlanden = hoogtepunt

Algemene kenmerken

aandacht voor orde en evenwicht

teruggrijpen naar het klassieke schoonheidsideaal (uit de Klassieke Oudheid)

De bouwkunst

kenmerken uit de Klassieke Oudheid (zuilen, fronton ...)

evenwichtige verhoudingen /symmetrie 

horizontale lijnen overheersen

gebouwen voor rijke burgers worden belangrijker (statussymbool)

De beeldhouwkunst- en schilderkunst

mens staat centraal => portret

realistisch

anatomisch correct

naakt

herkenbare emoties

geïdealiseerd

symmetrisch, geen chaos

Evaluatieoefening

Toetsenmap geschiedenis: evaluatie renaissancekunst