21 januari

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

21 januari

• Vrijdag is de toets over spelling en formuleren
  
• Vorige les: herhaling spelling
• Volgende les: herhaling werkwoordspelling
• Deze les: herhaling FORMULEREN
• Kies je voor zelfstandig voorbereiden van spelling óf verder lezen in boek 7, ga dan achter in de klas zitten

Formuleren en spelling

Toets van vrijdag

• Toetsen Nederlands -1 
  
•  Betoog
  
• Beschouwing
• CSE

Formuleren

dubbelop

fouten met verwijswoorden

incongruentie

dat/als constructie

foutieve samentrekking

foutieve beknopte bijzin

geen symmetrie

 

Formuleren

Dubbelop

1. onjuiste herhaling
2. tautologie
3. pleonasme
4. contaminatie
5. dubbele ontkenning

Onjuiste herhaling

Als een vast voorzetsel ten onrechte twee keer wordt gebruikt, is dat een onjuiste herhaling.

In de plannen van het kabinet om de hypoyheekrenteaftrek af te schaffen zien de meeste Nederlanders niets in.

Tautologie

Bij tautologie wordt hetzelfde nog eens gezegd met andere woorden. 

Deze woorden moeten tot dezelfde woordsoort behoren 

Een tautologie werkt versterkend. 

Een voorbeeld van tautologie is: mijn ouders blijven voor eeuwig en altijd bij elkaar.

Pleonasme

Bij pleonasme wordt aan een zelfstandig naamwoord een 

bijvoeglijk naamwoord toegevoegd, met dezelfde eigenschap 

als het zelfstandig naamwoord. 

Een voorbeeld van pleonasme is: Buiten ligt er heel veel witte sneeuw.

Contaminatie

- Als twee woorden of uitdrukkingen worden verward en ten onrechte worden vermengd, heet dat een contaminatie.

Het kost duur

Ik zal dat nachecken (nakijken of checken).

De docent print de antwoorden uit.

Dubbele ontkenning

Een ontkennend woord wordt ten onrechte gecombineerd met nóg een ontkennend woord. 

Ik drink nooit geen cola. 

Ik ben daar nooit niet geweest.

Welke zin heeft dubbele ontkenning?

1. De schoolleiding wil voorkomen dat er geen introducees op het feest komen.
2. Ik ontken dat ik daar ben geweest.
3. Mijn broer zal dit jaar over moeten doen tenzij hij beter zijn best doet.
4. Met deze grote paraplu voorkom je dat je nat wordt.

Waar is sprake van een pleonasme?

1. roze etui
2. houten stoel
3. ronde cirkel
4. gouden ring

In welke zin komt een contaminatie voor?

1. We hebben de kast uit het huis getild met behulp van de jongen.
2. Excuses uwerzijds zouden zeer welkom zijn.
3. Vroeger of later zal de economische crisis wel afgelopen zijn.
4. Hij kreeg ongenadeloos op zijn kop.

In welke zin staat een tautologie?

1. Ik snoep meestal in de nacht
2. Ik drink nooit tijdens het rijden
3. Ik eet enkel en alleen friet
4. Ik slaap meer dan acht uur

In welke zin is sprake van een pleonasme?

1. Deze man is depressief omdat hij door herinneringen uit het verleden wordt gekweld.
2. Het beste dat je kunt doen met die lelijke wond is naar de dokter gaan.
3. De nieuwe leden werden gevraagd de contributie steeds voor het einde van de maand te betalen.
4. Pieter studeert nu veel langer, maar de nieuwe studie bevalt hem echter beter.

In welke staat geen tautologie?

1. Niettemin ben ik toch tevreden
2. We wisten dit reeds weken al.
3. De wielrenner is vliegensvlug omhoog gestegen.
4. Want dat is immers duidelijk.

In welke zin staat een contaminatie?

1. Ik besef me dat ik mijn telefoon vergeten ben.
2. John liep hoestend en proestend de klas uit.
3. Ik erger me ontzettend aan hem.
4. Die nieuwe i-phone kost verschrikkelijk veel.

Welke zin heeft een dubbele ontkenning?

1. Gisteren ben ik naar de bioscoop geweest
2. Mijn vader is truckchauffeur
3. Ik ben nooit niet ziek
4. Mijn moeder is kapster

Waar staat geen pleonasme?

1. Het vliegtuig daalde langzaam omlaag.
2. €400,- is mijn uiterste limiet.
3. De jongens voetballen op het groene gras
4. Maar dat is echter niet waar.

Welke vorm van dubbelop staat dan in de zin 'Maar dat is echter niet waar'?

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Tautologie
4. Onjuiste herhaling

Aan haar heb ik echt een hekel aan.

1. Dubbele ontkenning
2. Onjuiste herhaling
3. Contaminatie
4. Tautologie

Verwijswoorden

Verwijswoorden wijzen vooruit of terug naar woorden, woordgroepen of zinnen. Het antecedent (datgene waarnaar verwezen wordt) bepaalt welk verwijswoord je moet gebruiken.

Is er goed verwezen?
Hem werd een contract aangeboden die nogal wat onduidelijkheden bevatte.

1. Juist
2. Onjuist - die
3. Onjuist - hem
4. Onjuist - wat

Verwijzen

naar de-woorden met die of deze:

De deur die...

naar het-woorden met dat of dit:

Het deurtje dat...

Is er goed verwezen?
Dat is het beste dat ik ooit gedaan heb.

1. juist
2. onjuist

Verwijzen met dat / wat

• Dat bij zelfstandige naamwoorden
  
• Wat bij onbepaalde woorden: iets / alles, wat...
  
• Wat bij zelfstandig gebruikte bv nw, rangtelwoorden:
  
• Het leukste wat...   Het eerste wat....
  
• Wat bij verwijzen naar hele zinnen: ze kregen een broertje, wat ze heel leuk vonden.
  
• Ze kregen een broertje, dat ze heel leuk vonden
  

Is er goed verwezen?

De jongen met wie ik tennis, is ziek.

1. juist
2. onjuist

Is er goed verwezen?

Gisteren voelde ik me niet lekker, wat erg vervelend was.

1. juist
2. onjuist

Incongruentie

een zin is congruent als de persoonsvorm en het onderwerp gelijk in getal zijn. Als dit niet het geval is, spreek je van een incongruente zin.

In welke zin is sprake van incongruentie?

1. Ik zie een zwerm bijen die voorbij vliegen.
2. De meeste softdrugs zijn in Nederland toegestaan.
3. Er is een aantal kinderen verkouden geworden deze week.
4. De media geven het publiek een verkeerd beeld.

 dat/als - constructie

Eerst het zinsdeel beginnend met dat, daarna het zinsdeel met als.

Als... achter in de zin.

Samentrekkingen

In zinnen die verbonden zijn door en of maar kun je soms één of meer zinsdelen weglaten.

Weglating mag alleen als de woorden die je weglaat in beide zinnen:

--> dezelfde grammaticale vorm hebben (enkelvoud of meervoud)

--> dezelfde betekenis hebben

 --> dezelfde grammaticale functie hebben (onderwerp, meewerkend voorwerp, koppelwerkwoord etc).

Foutieve samentrekking of niet?
Zij wordt geaccepteerd en arts.

1. correct
2. foutieve samentrekking: getal
3. foutieve samentrekking: betekenis
4. foutieve samentrekking: grammaticale functie

Zij wordt geaccepteerd en arts

Zij wordt geaccepteerd en 

(zij wordt) arts

• Zij: correct (getal, betekenis, grammaticale functie - OW)
  
• Wordt: fout!
  
• wordt (HWW) geaccepteerd
  
• wordt (KWW) arts
  

In welke zin is sprake van een foutieve samentrekking?

1. Deze man is depressief omdat hij door herinneringen uit het verleden wordt gekweld.
2. Het beste dat je kunt doen met die lelijke wond is naar de dokter gaan.
3. Tijdens het gala werd Peter tot beste coach en Marijke en Petra tot meest sportieve speelsters uitgeroepen.
4. Ik gaf hem een mooi cadeautje en haar ook