Thema 12 planten en dieren samenvatting

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

Thema 12 Dieren en planten

We starten om 9:20

Doel van de les

Aan het einde van de les weet je wat er belangrijk is

in thema 12

Leerdoelen 12.1

• Je kunt in je eigen woorden vertellen hoe je aan een zoogdier kunt zien wat hij eet.
• Je kunt in je eigen woorden uitleggen welke invloed eten heeft op het verteringsstelsel.
• Je kunt uitleggen hoe planten ‘eten’.
• Je kunt uitleggen hoe een dier/plant voorkomt dat ze opgegeten worden.

                                       §12.1 - Eten

Hoe kauwen dieren?

Dieren kunnen we verdelen in drie groepen:

- Planteneter (herbivoren) 

- Vleeseters (carnivoren)

- Alleseters (omniforen)

Planteneters en vleeseters

Plantaardig voedsel is moeilijk verteerbaar door celwanden.

Oplossingen:

1 - Meerdere magen

2 - Herkauwen

3 - Bacteriën in pens en darmen

Fotosynthese

Via hun wortels komen planten aan mineralen en water. 

Met hun bladeren halen ze koolstofdioxide uit de lucht.

Hiervan maken planten voedingsstoffen. Alles begint met glucose. 

Glucose en dan?

Van glucose maken planten weer andere stoffen:

zetmeel - reservevoedsel / brandstoffen

eiwitten - bouwstoffen

vetten - reservevoedsel / brandstoffen

vitaminen - beschermende stoffen

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Mimicry: lijken op een ander
(giftig) dier

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Stekels, doornen en kleur gebruik, ook in het UV gebied

Leerdoelen 12.2

• Je kunt uitleggen hoe een insect ademhaalt.

• Je kunt uitleggen hoe een vis ademhaalt.

• Je kunt uitleggen waar planten zuurstof voor nodig hebben

Ademhaling bij dier

                                   en mens

12. 2 ademhalen

   plant

ademhaling

• Je ademt om zuurstof op te nemen. 
• Dat gebruik je voor verbranding, Om te kunnen bewegen.
• Ook geef je koolstofdioxide af, dat ontstaat door verbranding.
• Zuurstof wordt opgenomen in je longen en vervoert naar je lichaam in het bloed.

Insecten hebben een open bloedsomloop. Deze bestaat uit 1 ader. Zuurstof wordt vervoert in tracheën, dus niet in het bloed.

Hoe ademen insecten

Insecten hebben geen longen, maar tracheeën. Ze komen uit bij een stigma, een klein gaatje waardoor zuurstof erbij komt.

Naam: Spiny Oakworm
Herkomst: Zoetwater in de buurt van Florida.

ademen

Insecten bewegen vaak met hun achterlijf. 

De tracheën ontspannen en trekken samen.

hierdoor stroomt de lucht naar binnen en naar buiten

Hoe ademen insecten

Uitademen

• Spieren achterlijf trekken samen

• De tracheeën worden nauwer.

• Lucht met koolstofdioxide wordt

buiten geperst via stigma's.

Inademen

• Spieren achterlijf ontspannen.

• De tracheeën worden wijder.

• Lucht met zuurstof stroomt via

de stigma’s naar binnen.

Hoe ademen vissen

Zuurstof gaat via de kieuwen naar binnen en koolstofdioxide via de kieuwen naar buiten.

Bij vissen gaat het water langs de kieuwen . Deze nemen (net als onze longen) zuurstof op en geven koolstofdioxide af.

Hoe komen planten aan zuurstof?

Huidmondje

Fotosynthese

Gaswisseling plant

Planten hebben ook zuurstof nodig. Dit gebruiken ze namelijk bij de verbranding van glucose. 

Huidmondjes: 

regelen hoeveel zuurstof en koolstofdioxide de plant in en uit gaan. 

Leerdoelen 12.3

- Je leert hoe dieren stoffen in hun lichaam vervoeren;

- Je leer hoe bij planten stoffen op de juiste plek komen.

Vervoer in insecten

- Bij insecten wordt lucht met zuurstof door tracheeën vervoerd. 

-

Voedingsstoffen en afvalstoffen worden door het bloed vervoerd.

- Een insect heeft een open bloedsomloop > het bloed stroomt vrij door het lichaam.

Vervoer in vissen

- Bij vissen vervoert het bloed zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen.

- De bloedsomloop bij vissen is gesloten > bloed stroomt in bloedvaten.

Enkele bloedsomloop

Bloed komt per ronde maar 1 keer door het hart

Het hart heeft 1 boezem en 1 kamer.

Vervoer in gewerfelde dieren

Verschillende gesloten bloedsomlopen

.

Enkelvoudige bloedsomloop bij vissen: het bloed gaat per omloop één keer door het hart.

Dubbele bloedsomloop bij andere gewervelde dieren: het bloed gaat per omloop twee keer door het hart

Dubbele bloedsomloop

Het bloed komt per ronde 2 keer door het hart, een keer via de longen (kleine bloedsomloop) en een keer via de andere organen (grote bloedsomloop)

Het hart heeft 2 boezems en 2 kamers.

Leerdoelen 12.4

1. Je kunt uitleggen hoe dieren zich kunnen aanpassen aan warmte en kou.
2. Je kunt uitleggen welke mechanismen een plant heeft om de droogte te overleven
   

warmbloedig

• Lichaamstemperatuur is constant
• Lichaamstemperatuur niet afhankelijk van de omgeving
• Maakt eigen lichaamswarmte,         Dat kost veel energie

warmbloedig

• Hoge temperatuur --> veel verbranding--> veel energie --> actief dier

Koudbloedig

• Temperatuur zelfde als omgeving
• afhankelijk van de omgevingstemperatuur
• Zelf niet warm kunnen houden
• Eigen temperatuur gelijk aan omgevingstemperatuur
  

Koudbloedig

• in winter inactief

-  daardoor in de winter geen tot bijna geen energieverbruik.

• Vaak een winterslaap

• Dieren zijn niet heel actief, want zijn afhanklijk van de omgevinstemperatuur

Warmbloedig 

Manieren om af te koelen

* zomervacht/verenkleed/vetlaag

* warmte afgeven via bloed, huid

* lucht laten stromen

* hijgen

Warmbloedig

Manieren om warm te blijven:

* isoleren: wintervacht/verenkleed/vetlaag

* klein oppervlak, korte poten

* kou vermijden: winterslaap/winterrust, overwinteren

 koudbloedig dier

Koudbloedige dieren nemen de temperatuur van hun omgeving aan.

Lichaam opwarmen: in de zon liggen
Lichaam afkoelen: in de schaduw/in het water

Te koud: verbranding langzamer, bewegen trager

Hoe overleven planten droogte?

Woestijnplanten

Verdamping tegengaan

• Vetlaagje rond de bladeren
  
• Kleine blaadjes met weinig huidmondjes
  
• Behaarde bladeren

Water opnemen en opslaan 

• Lange wortels of breed vertakt en oppervlakkig
  
• Water opslaan in de stengel
  

Wat kun je nog meer doen

• Zelf samenvatting maken, eventueel met hulp van je werkboek. (einde van het hoofdstuk staat een paragraaf samenvatten.
• Maak de test je zelf
• Controleer al je antwoorden in je werkboek met de antwoordmodellen

Wat kun je nog meer doen

•     Bekijk nog eens de videolessen op Youtube
•     Bekijk de lessonups lessen die in jullie lessonupklasmapje klaar staan.
  

--  Via Magister studiewijzer kun je vinden hoe je kunt inloggen in je lessonup klas.

Wat kun je nog meer doen

•     Bekijk nog eens de videolessen op Youtube
•     Bekijk de lessonups lessen die in jullie lessonupklasmapje klaar staan.
  

--  Via Magister studiewijzer kun je vinden hoe je kunt inloggen in je lessonup klas.

Einde presentatie