HEY 6.5 - Opslag en afbraak in de lever

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.5 - Opslag en afbraak in de lever

BiNaS 67(F3, H), 82(A, C, D), 84 (A), 85(B)

Doelen van deze les

Je beschrijft de bouw van de lever en de aan- en afvoer van stoffen.

Je beschrijft de invloed van de lever op de hoeveelheid voedingsstoffen in het lichaam.

Je beschrijft de herkomst, transport en opslag van gal.

Je beschrijft de afbraak van gifstoffen door de lever.

Lever en galblaas

De lever(hepar) heeft een aanvoer van twee bloedvaten...

• leverslagader (via de aorta)
• poortader (vanuit de darmen)

Ook twee vaten die afvoeren...

• leverader (naar de holle ader)
• galbuis (via de galblaas)

leverslagader

L

leverader

L

galbuis

G

poortader

P

Poortader vervoert zuurstofarm en voedingsrijk bloed mét schadelijke stoffen naar de lever

Bouw van de lever

• Levercellen in groepjes: leverlobjes.
• Elk leverlobje heeft aftakking van beide bloedvaten.
  
  
• Glucose, vetten en eiwitten, aminozuren en ureum vanuit de lever naar de leverader.

Gal

• Gal is een verzameling van afvalstoffen, bilirubine en galzure zouten
• In de milt en in de lever worden rode bloedcellen afgebroken en hierbij komt hemoglobine (Hb) vrij.
• Een deel van Hb wordt door de lever omgevormd tot de gele afvalstof bilirubine
• Gal bevat ook galzure zouten, deze emulgeren de vetten.
  
• Gal kan worden opgeslagen in de galblaas, een ander deel gaat gelijk naar de twaalfvingerige darm.

Galzure zouten emulgeren vetten

Verwerken van voedingsstoffen

Koolhydraten: 

• De regeling van de concentratie glucose in het bloed wordt geregeld door de alvleesklier. 
• Het hormoon insuline zorgt ervoor dat de levercellen glucose omzetten tot het polymeer glycogeen -> kan worden opgeslagen.  
• Het hormoon glucagon stimuleert de lever glycogeen weer om te zetten tot glucose -> kan weer terug in het bloed

Verwerking van eiwitten

• Aanmaak bloedeiwitten (bloedstolling).
  
• Lever kan aminozuren ombouwen tot andere aminozuren => niet-essentiële aminozuren.
• Te veel aminozuren afgebroken => ureum (afgevoerd naar nieren)

Verwerking van vetachtige stoffen

• Fosfolipiden => bouwstof voor membranen.
• Cholesterol => bouwstof celmembraan en grondstof voor hormonen.  

Verwerking van gifstoffen

• Gifstoffen afbreken:
• Medicijnen, alcohol en drugs.
  
  
• Afbraak geleidelijk, soms gaat het meerdere malen door de lever.

Wat is geen taak van de lever?

1. Opslag glucose
2. Afbraak afvalstoffen
3. Aanmaak essentiële aminozuren
4. Opbouw cholesterol

In welke richting stroomt het bloed van de poortader?

1. Nier > Lever
2. Darm > Lever
3. Lever > Nier
4. Lever > Darm

Bloed dat via de poortader de lever in stroomt bevat................dan bloed uit de leverslagader

1. Meer zuurstof
2. Minder zuurstof

Wat is de functie van de lever met betrekking tot gal?

1. Gal verwijderen
2. Gal maken
3. Gal opslaan
4. Gal verteren

Gal bevat onder andere...

1. aminozuren
2. ureum
3. bilirubine
4. ijzer

Ureum ontstaat door?

1. Het afbreken van aminozuren
2. Het afbreken van giftige stoffen
3. Het koppelen van aminozuren
4. Het afbreken van bilirubine

Waar of niet waar?
Medicijnen worden door de lever in een keer afgebroken

1. Waar
2. Niet waar

Aan de slag!

6.5 Opslag en afbraak in de lever lezen 

Maken opdr. 77, 78, 79, 81, 82, 83, 85, 86, 87, 89, 90, 91, 92

6.5 - Opslag en afbraak in de lever 

bladzijde 219 - 222

BiNaS 67(F3, H), 82(A, C, D), 84 (A), 85(B)

Lever

-> Leverslagader (20%, ZR); poortader (80%, ZA)

Poortader: voedingsstoffen (par. 6.4)

Levercellen in groepjes: leverlobjes

Elk leverlobje heeft aftakking van beide bloedvaten

Afvoerkanaaltjes tussen cellen: gal naar TVD/galblaas

Gal

Afbraak rode bloedcellen -> hemoglobine

Ijzer - opgeslagen voor nieuwe Hb moleculen

Overig hemoglobine afgebroken -> bilirubine

Via buisjes als gal afgevoerd -> galblaas & TVD

Gal: bilirubine + galzure zouten (emulgeren vet)

De lever

Verwerking: voedingsstoffen

Koolhydraten: Concentratie glucose -> glucose uit bloed bij hoge concentratie, opslaan als glycogeen. Afgifte bij lage concentratie

Aminozuren: 

Vetachtige stoffen: 

Verwerking: voedingsstoffen

Koolhydraten: 

Aminozuren:  -aanmaak bloedeiwitten; 

- omzet tot niet-essentiële aminozuren (H5);

- Afbraak aminozuren -> ureum (afgevoerd naar nieren)

Vetachtige stoffen: 

Verwerking: voedingsstoffen

Koolhydraten: 

Aminozuren: 

Vetachtige stoffen: 

- Aanmaak fosfolipiden (onderdeel celmembraan)

- Aanmaak cholesterol (onderdeel celmembraan; bouwstof hormonen)

Verwerking: gifstoffen

Gifstoffen afbreken:

- medicijnen

- alcohol

- drugs

Afbraak geleidelijk, soms gaat het meerdere malen door de lever.

Aan het werk

Maak de opdrachten van 6.5

Volgende les: Examen oefeningen

Lees deze paragraaf van tevoren door!