5.2 Het Midden-Oosten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H5 §5.2 'Het Midden Oosten'

 "Midden Oosten"

Leer- & lesdoelen vandaag

1. Introductie over het begrip 'Midden-Oosten' 
2. Je kunt uitleggen waarom de staat Israël is gesticht en welke gevolgen dat heeft.
3. Je kunt uitleggen hoe het Midden-Oosten zich na 1945 heeft ontwikkeld.
   
4. Je kunt uitleggen waarom de opkomst van de politieke islam heeft geleid tot internationale spanningen.
5. Je kunt beeldmateriaal omtrent de situatie in het Midden Oosten interpreteren en op waarde schatten

Introductie begrip 'Midden-Oosten'

• 'Midden-Oosten' is grofweg een gebied van Egypte in het westen tot Iran in het oosten, en van Turkije in het noorden tot Sudan en Jemen in het zuiden. 
• Hier leven bevolkingsgroepen met verschillende culturen. 
• Omdat het een gebied is waar drie continenten bij elkaar komen (daardoor ook ontmoetingen van mensen met uiteenlopende ideeën over de werkelijkheid en  de 'Waarheid') bestaan er vele religieuze en politieke spanningen

Stichting van Israël 1948

• Tot 1918 behoort een groot deel van het Midden-Oosten tot het Ottomaanse Rijk (wat nu 'Turkije' is)
• De Turken stonden in WOI aan de kant van de Centralen, de verliezers
• Na 1918 wordt het Ottomaanse Rijk opgedeeld in 'mandaatgebieden', bestuurd door Frankrijk en Groot-Brittannië
• Daaruit ontstaan landen als Syrië, Irak en Jordanië
• De meeste Arabieren willen een 'eigen' staat. Dit wordt door Engeland in het vooruitzicht gesteld, in de verre toekomst

De stichting van Israël

• Vooral in Oost-Europa is vanwege antisemitisme Joods nationalisme ontstaan, het zionisme. --> Zionisten willen een eigen staat in Palestina en maken aanspraak op het gebied van  hun Bijbelse voorouders

• De Britten, zegden zo’n Joods ‘tehuis’ toe (de zogenaamde 'Balfour declaration'). Dat wordt een gigantisch probleem, want de Britten hebben hetzelfde gebied Arabieren beloofd.
• Vanwege de verschrikking van de Holocaust/Shoa is de mening van de meesten in de wereld dat Joden een eigen staat mogen hebben

1915: McMahon-Hussein-correspondentie

Britten beloven, als ze helpen de Turken te verslaan in WOI, onafhankelijkheid voor de Arabieren

1917: Balfour-verklaring

Britten beloven de Joden, een Joods nationaal tehuis, in ruil voor steun aan de Britten tijdens WOI.

De stichting van Israël

• Op het moment dat de Britten aankondigen uit Palestina te vertrekken, stelde de VN voor Palestina op te delen in een Joods en een Arabisch deel. 
• Zionisten zijn van mening dat er niet meer kan worden getreuzeld -> Ben Gurion proclameert Israël

De zionist David Ben Gurion roept in 1948 de Staat Israël uit.

Drie belangrijke gevolgen:

• Veel Arabische bewoners ontvluchtten Israël of worden door Israëliërs verdreven.

• Vijandschap en oorlog tussen Israël en de Arabische wereld (Nakba; voor de Palestijnen is dit een ramp)

• Tijdens zo’n oorlog bezet Israël in 1967 delen van Jordanië, Syrië en Egypte.

De stichting van Israël

• Tegenwoordig hebben Palestijnen op sommige stukken zelfbestuur.

• Er wordt gezocht naar een vredesregeling waarbij zowel de Palestijnen als de Israëliërs een eigen staat hebben. 

• Tot op heden geen vrede, de situatie dreigt sinds oktober 2023 volledig uit de hand te lopen

Muur rond de Gazastrook, gebouwd door Israël.

historianet.nl

Over welke gebeurtenis gaat deze spotprent?

1. Over het in de steek laten van de Arabieren ondanks hun steun voor de Engelsen in de Eerste Wereldoorlog
2. Over het beperken van de immigratie van Joden in 1939
3. Over het VN-Verdelingsplan wat in 1947 wordt aangenomen
4. Over het vertrek van de Engelsen uit Palestina in 1948

Bekijk nogmaals de spotprent. Welke uitspraak is het meest passend bij de boodschap van de tekenaar?

1. De tekenaar vindt dat de Engelsen de boel verprutst hebben in Palestina. Dat zie je aan de tijdbom die hij in zijn hand heeft en aan de kleine kinderen overlaat.
2. De tekenaar vindt dat de Engelsman een volwassen persoon is ,die zijn verantwoordelijkheden met zich mee neemt. Joden en Arabieren zijn niet in staat zichzelf te regeren
3. De tekenaar geeft geen duidelijke mening over deze gebeurtenis. Palestina is vanuit de visie van de Engelsman een tijdbom. Dit zijn gewoon de feiten
4. De tekenaar laat zien dat de Joden en Arabieren helemaal niet staan te wachten op het vertrek van de Engelsman. Zij willen immers de tijdbom Palestina niet aanpakken.

Wat is de relatie tussen nationalisme en zionisme. Kies de juiste antwoorden.

1. Door het groeiende zionisme groeide in Europa het nationalisme. Hierdoor namen de pogroms toe
2. Ook onder Joden ontstond er nationalisme. Joods nationalisme noem je zionisme
3. Door het groeiende nationalisme ontstond er meer antisemitisme. Hierdoor groeide het zionisme
4. Het groeiende nationalisme was een gevolg van het zionisme

Verklaring van de Engelse minister Balfour waarin Engeland steun beloofde voor het Zionisme

Verstrooiing van de Joden vanaf 70 na Christus

Het Turkse Rijk dat tot 1918 heerste over grote delen van het Midden-Oosten

Diaspora

Balfour Declaration

Osmaanse Rijk

Midden Oosten: grondstoffen -> olie, gas

Oorzaken van permanente onrust

• De VS en Rusland (voorheen 'Sovjet-Unie') willen invloed hebben en houden in het gebied ( beschikking over olievoorraden geeft macht). Soms werden dictators zoals Gamal Abdel Nasser (Egypte) en Saddam Hussein (Irak) aanvankelijk gesteund.
• Er bestaan nauwelijks tot geen parlementaire democratieën in het Midden Oosten. 
• Nadat velen gedesillusioneerd zijn geraakt door Arabische nationalisten, komt een 'politieke Islam' op

Gamal Abdel Nasser

• Leiders die tegen buitenlandse overheersing zijn krijgen veel steun
• Deze leiders worden vaak dictators die voor meer problemen als armoede en corruptie zorgde
• Velen raken in deze manier van leiding geven gedesillusioneerd

Politieke Islam als uitvalsweg

Het idee is dat contact met westerse cultuur zorgt voor problemen. Oplossing: geen nationalisme maar terug naar de islamitische leefregels

Gevolgen:

- Mensen kleden en gedragen zich uiterlijk vroom.

- Opkomst van de politieke islam: politieke stroming die wil dat de samenleving wordt bestuurd volgens een bepaalde, strenge uiting van de islam.

Iraanse revolutie:  politieke islam aan de macht

Strijd voor verandering

In de 21e eeuw heeft het ontbreken van parlementaire democratieën in het Midden Oosten twee gevolgen:

* Sommige aanhangers van de politieke islam worden radicaler en gaan over tot terrorisme jegens de rest van de wereld

* Arabische Lente in 2011 -> een golf van opstanden (Tunesië, Syrië, Libië, Egypte) om democratischer te worden en meer vrijheid te eisen

Oorzaken voor de protesten verschillen van land tot land. De meest genoemde oorzaken zijn onderdrukking, oneerlijk verlopen verkiezingen, corruptie, prijsstijgingen, gebrek aan politieke vrijheid en werkloosheid. In diverse demonstraties uiten burgers van Arabische regimes hun onvrede en stellen ze hun zittende regeringen verantwoordelijk.

Arabische lente

• Doel: alleenheersers moesten aftreden en eerlijke verkiezingen houden
• Alleen in Tunesië is dit gelukt 
• In andere landen werden de nieuwe leiders snel afgezet en vervangen door een dictator
• In andere landen ontstonden burgeroorlogen zoals in Syrië