H9 en H10 Politieke besluitvorming + de toekomst van de Nederlandse politiek

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Maatschappijkunde 

Politiek en beleid

H9 Politieke besluitvorming

• Hoe verloopt het proces van poltieke besluitvorming?
• Hoe beïnvloeden pressiegroepen en de media de besluitvorming?
• Hoe kunnen burgers de besluitvorming beïnvloeden? 

Het besluitsvormingsproces

Vier fasen hoe een wet tot stand komt:

1. Wens wordt politiek probleem > komt op de politieke agenda. 
2. Bedenken van een oplossingen > wetsvoorstel/ plan maken 
3. Besluit nemen > wet door volksvertegenwoordiging goed laten keuren 
4. Uitvoeren van het besluit > checken of iedereen zich aan de wet houdt. 

Als fase 4 klaar is begint het weer opnieuw --> terugkoppeling. 

Bedenk een voorbeeld van een maatschappelijk probleem?

Fase 1: Wens wordt politiek probleem

Mobiliseren van de publieke opinie: 

Het is zaak dat je zoveel mogelijk mensen op de hoogte brengt van jouw wens of probleem > gelukt? > onderwerp komt op de politieke agenda

Hoe zou je aandacht kunnen vragen voor het probleem (denk aan de machtsmiddelen)?

Fase 2: Bedenken van oplossingen voor het probleem

Politici bepalen welke problemen prioriteit krijgen

Moet een probleem opgelost worden?

>fase beleidsvoorbereiding begint

>ambtenaren en bestuurders (wethouders/gedeputeerden/ ministers/ kamerleden) bedenken wetsvoorstellen en maatregelen

AMBTENAREN spelen een grote rol bij de beleidsvoorbereiding. Zij zijn vaak experts, hebben specialistische kennis, bereiden wetten voor.  

Wie beslist uiteindelijk hoe het probleem opgelost moet worden?

Fase 3 – beslissen over probleem

Eerst nemen bestuurders een voorlopig besluit. Vervolgens kijken
de volksvertegenwoordigers (parlement, provinciale staten, gemeenteraad) naar het besluit (en kan het recht van initiatief- en amendement worden gebruikt)

Pressie- en belangengroepen proberen  nog
invloed uit te oefenen. Zodra de volksvertegenwoordiging een besluit heeft genomen is deze fase  afgelopen.

Het besluit is bijna altijd een compromis: alle partijen geven wat toe. 

Er is een meerderheid nodig om een wet aan te nemen 

 

Wie moet het besluit uitvoeren?

Fase 4 – besluit uitvoeren

Ambtenaren die voor de minister/gedeputeerde/wethouder werken zorgen voor de uitvoering van de wet of maatregel.  Iedereen moet geïnformeerd worden. 

Het tot stand komen van overheidsbeleid is nu niet definitief afgelopen. 

Terugkoppeling 

Er zijn altijd reacties uit de samenleving (pressie- OF belangengroepen, burgers etc.), dit noem je terugkoppeling. Dit kán leiden tot  nieuwe besluitvorming

Pressiegroepen

Pressiegroepen > groep die bepaalde belangen nastreven en hiermee de besluitvorming willen beïnvloeden.  Ook wel belangengroep genoemd:  Greenpeace, LAKS, Bont voor Dieren, Amnesty International, vakbonden

Hoe kunnen zij druk uitoefenen?

• publieke opinie beïnvloeden
• lobby-en = steun vragen voor standpunten aan politici/ Er is vaak direct contact met bestuurders. 
• Demonstreren of staken   

PRESSIEGROEPEN ZETTEN MACHTSMIDDELEN IN OM DRUK UIT TE OEFENEN

Machtsmiddelen

Bruikbare machtsmiddelen zijn: 

1. Kennis/ deskundigheid
2. Grootte van de groep
3. Geld > voor posters/ reclames
4. Formele mogelijkheden (klacht indienen of naar de rechter)
5. Toegang tot media > beroemd zn.
6. Toegang tot politici 
7. Een aansprekende leider
8. functie/beroep (bv zitting hebben in een advies of bestuursorgaan)

Macht= de mogelijkheid om het gedrag van anderen te beïnvloeden

Let op: 

Bij de Analyse Maatschappelijke Vraagstukken 

kan je de machtsmiddelen die men kan 

inzetten herkennen en benoemen. 

Wat zijn de functies van media?

• Agendafunctie > journalisten schrijven over problemen en zo komt het op de politieke agenda
• Informatieve functie > Media informeert over politieke gebeurtenissen en besluiten. Denk aan het journaal en bijvoorbeeld Nu.nl 
• Meningsvormende functie > Kranten, nieuwsites ed. informeren over beleid en geven commentaar. Zo kunnen lezers hun mening vormen. 
• Controlerende functie > Media in rol van 'waakhond van de democratie'  Controle op beleid, nevenfuncties, verdiensten etc. 
• Spreekbuisfunctie > Pressiegroepen of andere belanghebbenden kunnen via de media hun mening geven. Bv. interview of ingezonden brieven/mail  

Let op: Bij de Analys Maatschappelijk Vraagstuk kan je de verschillende functies van de media herkennen en benoemen. 

Invloed van burgers op politiek

Pressiegroepen, ambtenaren,  politieke partijen en media kunnen dus invloed uitoefenen op poltiieke besluiten. Hoe kan de burger de besluitvorming beïnvloeden? 

• Door te stemmen of door lid te worden van een politieke partij
• Door contact op te nemen met een politicus
• Door gebruik te maken van je spreekrecht 
• Men kon een verzoek voor een referendum indienen (afgeschaft in 2018)
• Lid worden van-  of een pressiegroep oprichten
• Demonsteren, handtekeningen verzamelen, de media inschakelen 
• Een klacht of bezwaarschrift indienen
• De Nationale Ombudsman inschakelen

H10. Toekomst van de Nederlandse politiek

knelpunten 

Het politieke besluitvormingsproces verloopt niet altijd even makkelijk.

Dit komt onder andere door het volgende:

1.  De Europese Unie heeft veel invloed op de politieke besluitvorming in Nederland.
   
2.  Afstand (kloof) tussen kiezers en politici, dit blijkt bijvoorbeeld uit:  geen interesse bij de burgers in de politiek; mensen begrijpen de politiek niet goed; burgers vinden dat  politici niet goed luisteren naar de wensen van de burgers of vinden dat politici hun werk niet goed  doen, politici weten niet wat er speelt onder de burgers
3.  geringe invloed van burgers op de politieke besluitvorming; zij hebben b.v. geen rechtstreekse invloed op het kabinetsbeleid

Hoe verklein je de kloof? 

Enkele ideeën om de kloof tussen de kiezers en politici te verkleinen zijn:

 

• Gekozen minister-president, gekozen burgemeester

• Referenda houden: kiezers kunnen rechtstreeks meebeslissen

• Opnieuw instellen van de stemplicht

Voordelen van het referendum

Voordelen: 

• Kiezers hebben direct invloed op het politieke proces

• Verkleining van de kloof tussen kiezers en politici

• Burgers kunnen meer belangstelling krijgen voor politiek

• Groeperingen of burgers kunnen zo stemmen krijgen

• Er kan zo meer draagvlak zijn voor een politiek besluit

• Burgers moeten ‘ja’ of ‘nee’ kiezen, zij hebben geen andere keuze

Nadelen van het referendum

 Nadelen:

• De positie van de volksvertegenwoordiging wordt aangetast:

 zij hebben minder te zeggen omdat het volk nu beslissing kan nemen.

• De politieke besluitvorming wordt vertraagd:

 het organiseren van een referendum kost veel tijd

• Politieke kwesties zijn te ingewikkeld voor veel burgers

• De media kan invloed hebben op de mening van de burgers

• Het leidt tot versnippering van de politiek: iedereen bemoeit zich er mee

• Kiezers stemmen voor of tegen iets uit principe: ze betrekken andere zaken er bij

.• Burgers moeten ‘ja’ of ‘nee’ kiezen, zij hebben geen andere keuze

www.maatschappijkunde.nl