Tweede Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Tweede Wereldoorlog

Les 1-2

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je beschrijven hoe de tweede wereldoorlog begon en hoe de Duitse Blitzkrieg verliep.

Aan het einde van de les kan je uitleggen waarom de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten- zich bij de geallieerden aansloten.​

Op weg naar oorlog

• Hitler aan de macht -> hield zich niet aan het verdrag van Versailles:

• Breidde het leger uit.​
• Bezette Oostenrijk en Sudetenland.​
• Stopte herstelbetalingen.​
• Ging bondgenootschappen aan -> naam   bondgenootschap: asmogendheden: Duitsland, Japan en  Italië 
• Niet aanvalsverdrag met SU.

Inval in Polen

• September 1939: Duitse inval in Polen​
• Gevolg: FR en GB verklaren de oorlog aan Du
• Hiermee begon de WOII
• Het Duitse leger was veel sterker en moderner dan het Poolse, Polen had geen kans tegen de Duitsers.​
• Blitzkrieg (Bliksemoorlog) ​-> want de veroveringen gingen in hoge tempo
• 17 september 1939: Russische troepen vielen Oost-Polen binnen
• Hierdoor geeft Polen zich over
• Polen werd verdeeld tussen Du en de SU

Verovering in het westen

• Na de inval in Polen veroverde Hitler snel andere landen:
• April 1940: Denemarken, Noorwegen
• Mei 1940: de Benelux en Frankrijk
• Zomer 1940: Slag om Engeland (president Engeland was Churchill)
• Dit was een felle luchtoorlog tussen DU en GB
• De Britse luchtmacht was goed georganiseerd en haalde grote aantallen Duitse vliegtuigen neer
• Najaar 1940: Duitsers gaven het op: ze hadden de Slag om Engeland verloren

De Sovjet-Unie

• 1941: Operatie Barbarossa
  
• Hitler wilde de Sovjet Unie veroveren voor Lebensraum voor het Duitse volk.
  
• Gevolgen:
  
• Engeland vocht niet meer alleen tegen de Duitsers (Engeland en de SU   vormden samen de geallieerden)
  
• De bevolking van de SU had zwaar te leiden onder de oorlog.

De Sovjet-Unie

• De opmars verliep niet zoals Hitler had gepland:
• Slechte bevoorrading
  
• Extreme kou en grote afstanden
  
• Het enorme Sovjet leger

• 1942-1943: Slag bij Stalingrad
  
• Het Duitse leger had een zware nederlaag tegen het Russische leger in Stalingrad. 
• Keerpunt van de oorlog 
• 
  
• 
  

De VS

• 1941: Pearl Harbor
  
• Japan viel de Verenigde Staten aan in de haven van Pearl Harbor. Ze probeerden de Amerikaanse vloot te vernietigen.
• Gevolgen:
• Oorlog tussen de VS en Japan.
• DU verklaart de VS de oorlog.
• De VS sluit zich aan bij de geallieerden.

Tweede Wereldoorlog

Les 3-4

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je uitleggen hoe Italië, Duitsland en Japan werden verslagen.​

Aan het einde van de les kan je beschrijven hoe Nederland bezet werd en welke veranderingen Duitsland doorvoerde in het Nederlandse bestuur. 

Italië en Duitsland verslagen 

• De geallieerden bombardeerden Duitse en 
    Italiaanse steden keer op keer. De landen
    kregen het dus moeilijker in 1943.​
• 1943: Italië geeft zich over -> DU heeft geen
    Europese bondgenoot meer
• 6 juni 1944: D-day -> duizenden geallieerde
   soldaten kwamen in Normandië (FR) aan land.
   Vanaf hier vielen ze DU vanuit het westen aan.

Italië en Duitsland verslagen 

• Vanaf D-Day had DU te maken met een tweefronten oorlog
• DU moest nu zowel in het oosten als in het westen vechten

• April 1945: Hitler pleegt zelfmoord
• Mei 1945: Laatste Duitse soldaten geven zich over

Japan verslagen 

• Augustus 1945: de VS gooiden twee atoombommen op Nagasaki en   Hiroshima.
• Hierdoor geeft Japan zich over

NL in de WOII - de inval

•  Vooroorlogse situatie:​
  - NL hoopte neutraal te blijven.
  - Klein en slecht bewapend leger

 

• 10 mei 1940: DU valt NL binnen
• 14 mei 1940: DU bombardeert Rotterdam
• Du dreigt ook andere steden te bombarderen
• Gevolg: NL geeft zicht over. Dit noem je ook wel capituleren

Duits bestuur

• De Nederlandse koning en de regering vluchtten naar Londen
• De regering zat in ballingschap: een regering die zegt de wettelijke     macht te hebben in een land, maar die deze niet kan uitoefenen. 

• Het Duitse bestuur wilde gelijkschakeling in NL:
• - Er kwam censuur: de Duitsers bepaalden wat er in kranten stond en wat      de radio uitzond. 
• - Organisaties, zoals vakbonden en jeugdorganisaties werden verboden. 

Duits bestuur

• NL was onder het Duitse bestuur geen rechtsstaat meer
• Rechtstaat: een staat waarin de burgers beschermd zijn tegen onrechtmatig optreden van de overheid en van andere burgers.

Aan de slag

Maken opdrachten:

- H4.1

Tweede Wereldoorlog

Les 5-6

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je voorbeelden geven en voorbeelden herkennen van collaboratie, verzet en aanpassing.

Aan het einde van de les ​kan je  beschrijven hoe de laatste oorlogsjaren in Nederland verliepen. ​

Reactie op Duitse bezetting

• Nederlanders reageerden op drie manieren op de Duitse bezetting:
• 1. Collaboratie: steunen van de Duitsers
  - Vechten voor hun, Nederlandse joden verraden etc.
  
• 2. Verzet: verzetten tegen Duitsers
  - Februaristaking 1941: een staking in Amsterdam tegen anti-Joodse maatregelen van de bezetter. Het Amsterdamse trampersoneel legde het werk neer en tienduizenden Amsterdammers staakten mee. 
• 3. Aanpassen: aanpassen voor de bezetter om te overleven

Totale oorlog

• De WOII was een totale oorlog: de hele samenleving werd ingezet om de oorlog te winnen
• Omdat de oorlog slecht verliep voor de Duitsers werd ook de hele Nederlandse samenleving ingezet om Duitsland te laten winnen:​
• - Nederlanders moesten gaan werken in Duitse fabrieken.
• - Veel goederen werden in beslag genomen. ​
• - Er kwamen voedseltekorten.​
• - Invoering distributiestelsel. ​

De geallieerden komen

• September 1944: Operatie Market Garden​
• De geallieerden wilde DU aanvallen door eerste Nederlandse bruggen te veroveren. Ze verloren de slag bij Arnhem en de operatie mislukte. ​
• Gevolg: Zuid Nederland bevrijd, de rest nog niet.

Hongerwinter en einde oorlog

• Toen de Operatie Market Garden begon, riep de Nederlandse regering in     Londen op tot een Spoorwegstaking
• Treinpersoneel legde werk neer
• Doel: Duitse leger verzwakken
• Maar: hierdoor ook moeilijker om voedsel te vervoeren
• 1944 - 1945: Hongerwinter​ -> duizenden Nederlanders stierven van de honger
• 5 mei 1945: heel NL werd bevrijd. ​

Aan de slag

Maken opdrachten:

- H4.1 en H4.2

Tweede Wereldoorlog

Les 7 - 8

Lesdoelen

- Je kunt beschrijven hoe de Nazi’s voor 1940 Joodse Duitsers uitsloten en vervolgden.

- Je kunt beschrijven hoe de Jodenvervolging in Nederland verliep.

- Je kunt beschrijven hoe mensen in vernietigingskampen om het leven kwamen.

Discriminatie en geweld - joden/nazi's

• 1933: Hitler aan de macht -> eerste discriminerende maatregelen van nazi's naar joden
• 1935: Neurenberger Rassenwetten:
  
• - Joden worden volgens de wet niet meer gezien als volwaardige                       burgers.
  
• -  Huwelijken tussen Joden en niet Joden werden verboden.
  
• 1938: Kristallnacht: honderden Joden werden vermoord en overal stonden Joodse winkels in brand.

Anti-Joodse maatregelen

• Ook in de door Du in de bezette gebieden voerden
    de Nazi’s anti Joodse maatregelen in.
• In NL werden Joodse ambtenaren en leraren ontslagen,
   kinderen van school gestuurd en waren openbare
   gebouwen voor Joden verboden.
• Joden moesten een persoonsbewijs bij zich dragen en
    een Jodenster   (davidster) dragen.

Deportatie

• 1942: Deportaties en razzia’s begonnen.
  
• Deportatie: mensen werden weggevoerd uit hun woonplaats.
• Razzia: een door de overheid georganiseerde jacht om een groep mensen op te pakken. 

Vernietigingskampen

• Holocaust: Het systematisch vermoorden van
    de Joodse bevolking.
• In vernietigingskampen werden miljoenen Joden,
    Roma, Sinti, gehandicapten en homoseksuelen
    vermoord door ze te vergassen.
• 1944: geallieerden bevrijden kampen
• In totaal 6 miljoen joodse mensen vermoord

Tweede Wereldoorlog

Les 9 - 10

Lesdoelen 

paragraaf 4 - Oorlog in Indonesië

- Je kunt beschrijven hoe in Nederlands-Indië voor 1940 het verzet tegen            Nederland groeide.

- Je kunt beschrijven wat er met Nederlands-Indië gebeurde tijdens de               Japanse bezetting.

- Je kunt uitleggen hoe de Indonesische onafhankelijkheid verliep.

Groeiend verzet

• Nederlands-Indië werd eeuwen lang bestuurd
   door een kleine groep Nederlanders
• Er was nooit een grote  opstand, omdat: 
• - Veel verdeeldheid in Indonesië
• - Het idee dat de Nederlanders te sterk waren
• Dit veranderde toen: 
• - Japan gebieden in Azië veroverde en Rusland versloeg
• - Het opkomend Nationalisme in Azië 

Soekarno

• Het verzet kwam met name van geschoolde
   jongeren die meer inspraak wilden.
  
• VB: Soekarno
• Hij wilde dekolonisatie: kolonies worden
    onafhankelijk van de Europese landen.
• Hij richtte de partij: PNI (Indonesische nationale partij)
    op -> hierdoor   veel aanhang
• Gevolg: Soekarno gevangen gezet en de partij verboden.

Nederland verslagen

• 1942: Japan valt Nederlands-Indië binnen.
• Gevolg: Japanse bezetting van Nederlands-Indië tot 1945
• Nederlanders en andere Europeanen werden in gevangenkampen geplaatst, de omstandigheden waren slecht -> dit noem je interneren

De Indonesiërs 

• Het nationalisme van de Indonesiërs nam toe tijdens de oorlog, dit kwam door:
  
• - Het gemak hoe Nederland verslagen was
  
• - Japanse propaganda
• Gevolgen Japanse bezetting voor Indonesiërs:
• - Grondstoffen werden door Japan uit het land geroofd
• - Dwangarbeid 
• - Het volk werd opnieuw onderdrukt

Japanse overgave

• 1945: VS gooit twee atoombommen op
   Hiroshima en Nagasaki
• Gevolg: Japanse overgave (Ook in Indonesië)
• 17 augustus 1945: Soekarno roept de
   onafhankelijkheid uit.

Indonesische onafhankelijkheidsoorlog

• NL accepteerde de verklaring van Soekarno niet.
• Gevolg: NL stuurde soldaten naar Indonesië -> begin  onafhankelijkheidsoorlog 
• NL voerde politionele acties uit
• Gevolgen:
• - Duizenden doden
• - Oorlogsmisdaden

Druk van buitenaf

• NL kreeg veel kritiek op het optreden in Indonesië:
• - De Verenigde Naties wilde een vreedzame oplossing
• De VN streven naar vrede en het beschermen van de basisrechten van mensen
• - De VS wilde dat kolonies onafhankelijk zouden worden
• 1949: Nederland accepteert de soevereiniteit -> het recht van een staat om zichzelf te besturen, zonder bemoeienis van andere landen. 

Jodenvervolging in NL

• Verliep makkelijker dan in andere landen, want:
• - Persoonsregistratie in NL was goed geregeld
• - NL is een vlak land
• - Nederlanders werkten vaker samen met nazi's
• - Verzet niet altijd goed georganiseerd

Kolonies

• Waarom wilden landen kolonies?
• - Grondstoffen
• - Aanzien
• - Beschaving brengen

• Hoe heette Indonesië toen het nog kolonie van Nederland was?
• Nederlands-Indië  

Indonesische onafhankelijkheidsoorlog

• NL accepteerde de verklaring van Soekarno niet.
• Gevolg: NL stuurde soldaten naar Indonesië -> begin  onafhankelijkheidsoorlog 
• NL voerde politionele acties uit 
• Doel politionele acties: grondgebied in kolonie heroveren
• Nederlandse regering sprak dus niet van oorlog, maar deed alsof politie   de orde herstelde
• Hierbij vielen duizenden doden en deed NL aan oorlogsmisdaden 

Hongerwinter en einde oorlog

• Toen de Operatie Market Garden begon, riep de Nederlandse regering in     Londen op tot een Spoorwegstaking
• Treinpersoneel legde werk neer
• Doel: Duitse leger verzwakken
• Maar: hierdoor ook moeilijker om voedsel te vervoeren
• 1944 - 1945: Hongerwinter​ -> duizenden Nederlanders stierven van de honger
• 5 mei 1945: heel NL werd bevrijd. ​