Les 4, deel 2/3: Ruimtepuin

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 8

DEEL 2

Les 4: Ruimtepuin

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

          weet je meer over het nieuws;

          weet je meer over de oorzaken en gevolgen van ruimtepuin en 

          over een mogelijke oplossing daarvoor;

         

          kun je de tekst samenvatten met behulp van een schema;

 

          kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies zelf één nieuwsartikel van een van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

de tekst

Afvalprikken in de ruimte: kosmische puinruimer

begint zaterdag met missie

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende slide gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: Volkskrant (19/3/2021 door Tonie Mudde)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over afvalprikken in de ruimte, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

AFVALPRIKKEN IN DE RUIMTE: KOSMISCHE PUINRUIMER BEGINT ZATERDAG MET MISSIE

Zaterdag staat de lancering gepland van Elsa-d, een ruimtesonde die afval uit de ruimte weg moet halen. In populaire banen rond de aarde begint ‘t namelijk akelig druk te worden met (oude) satellieten, gereedschappen die astronauten ooit kwijtraakten en brokstukken.

Het is een soort afvalprikken, maar dan in de ruimte. Als alles volgens plan verloopt, wordt zaterdag de Japanse ELSA-d gelanceerd vanaf een lanceerplatform in Kazachstan.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

kosmisch

Betekenis: wat te maken heeft met de kosmos (= het heelal)

de ruimtesonde

Betekenis: het onbemande ruimtevaartuig dat onderzoek doet in het heelal naar andere planeten of het zonnestelsel

de satelliet

Betekenis: het onbemande ruimtevaartuig dat zich in een baan rond de aarde bevindt met een bepaald doel

Bespreeksuggestie(s):

• Hoe denk je dat je afval kunt prikken in de ruimte?
  

Wat is de missie van de Elsa-d?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. oude satellieten repareren
2. onderzoek doen op de maan
3. afval uit de ruimte weghalen
4. van Japan naar Kazachstan vliegen

Wat wordt bedoeld met ‘populaire banen rond de aarde’?

Denk ook even terug aan het introductiefilmpje uit deel 1 van deze les!

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Met populaire banen rond de aarde worden de banen om de aarde bedoeld waarin heel veel ruimteverkeer is (van satellieten).

In het introductiefilmpje zag je de ‘Low Earth Orbit’ (letterlijk ‘lage aarde baan’) waarin heel veel satellieten rond de aarde draaien.

In de laatste zin van dit stukje van de tekst staat: ‘Als alles volgens plan verloopt....’. Wat zou er nog mis kunnen gaan denk je?

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

het volgende stukje van de tekst

Het gevaarte bestaat uit twee gedeeltes (zie figuur 1), een grote satelliet van zo'n 175 kilo en een kleinere satelliet van 17 kilo. De kleinere satelliet moet een stukje ruimtepuin voorstellen, die de grote satelliet in een reeks oefeningen moet loslaten en weer te pakken zien te krijgen met een magnetische koppeling. De experimentele vlucht moet uitwijzen hoe goed afval is op te ruimen uit de ruimte.

het gevaarte

Betekenis: het hele grote ding

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 1

Waarom werkt de Elsa-d met een soort magneet denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. Omdat alles in de ruimte magnetisch is.
2. Omdat andere manieren niet werken.
3. Omdat het (meeste) ruimtepuin van magnetisch materiaal (bijvoorbeeld ijzer) is gemaakt en dus door een magneet wordt aangetrokken. Zo kan de Elsa-d het ruimtepuin ‘pakken’.
4. Omdat dat het enige was dat NASA kon bedenken.

Welke woord in dit stukje tekst geeft aan dat het om 

een ‘experimentele vlucht’ gaat?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Het woord ‘oefeningen’ geeft aan dat het om een experimentele vlucht gaat. Bij een experiment ben je immers aan het uitproberen, aan het oefenen!

Bedenk een passend kopje bij deze alinea.

het nieuws

de tekst

terugblikken

 verder met de tekst

Overal waar mensen komen, blijft afval achter, ook in de ruimte. Met name in de populaire banen rond de aarde wemelt het van de (afgedankte) satellieten, brokstukken, afgebladderde stukjes verf en kleine stukjes metaal. Wetenschappers maken zich zorgen dat dit leidt tot botsingen waarbij weer nieuwe fragmenten ontstaan met nóg meer risico op nieuwe botsingen.

Volgens een recente schatting van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA zweven er nu zo'n 34.000 objecten groter dan 10 centimeter in een baan om de aarde, en 900.000 objecten tussen de 1 en 10 centimeter. Met de snelheden die in gewichtloosheid bereikt worden, kunnen dit kosmische kogels worden die peperdure satellieten kunnen beschadigen.

wemelen van

Betekenis: vol zijn met

afdanken

Betekenis: niet meer willen gebruiken

het object

Betekenis: het voorwerp

het nieuws

de tekst

terugblikken

het fragment

Betekenis: het stuk, het brok

Klik links op de hotspots. Welke van deze objecten zweven er in de ruimte als ruimtepuin?
Klik de hotspots weer dicht en sleep ze vervolgens naar de juiste plek.

de tekst

het nieuws

terugblikken

ruimtepuin

geen ruimtepuin

Welke twee grote risico's van botsingen of inslagen

door ruimtepuin worden in dit deel van de tekst benoemd?

het nieuws

de tekst

terugblikken

In dit deel van de tekst worden de volgende twee risico's genoemd:

1. De botsingen door ruimtepuin kunnen dure satellieten beschadigen én voor nog meer ruimtepuin zorgen.
2. De botsingen kunnen ook gevaarlijk zijn voor astronauten in bemande ruimtevaartuigen.

Wat zou een passend kopje zijn voor dit stukje van de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de afsluiting van de tekst

Ook voor de bemanning van het ruimtestation ISS is zo'n kosmische inslag een risico. Al meerdere keren moest het ruimtestation een uitwijkmanoeuvre maken of verschanste de bemanning zich uit voorzorg in de Sojoez-capsule om bij een inslag snel terug te kunnen keren. Tot nu toe liep het elke keer goed af.

ELSA-d stuurt na zijn oefeningen in kosmisch puinruimen terug richting aarde, waar het zal vergaan in de afvalverbrandingscentrale die de atmosfeer heet.

uit voorzorg

Betekenis: om nare dingen te voorkomen

de atmosfeer

Betekenis: ander woord voor de dampkring

het nieuws

de tekst

terugblikken

uitwijkmanouvre? verschansen?

Weet je niet wat  een 'uitwijkmanouvre' is of wat 'verschansen' betekent? Bedenk wat je kunt doen om de betekenis van het woord te achterhalen!

Bespreeksuggestie(s):

• Wat zou een 'uitwijkmanouvre' zijn?
• En wat zou 'verschansen' betekenen?
• Denken je leerlingen dat astronauten op tijd weg kunnen komen bij een naderende inslag van ruimtepuin?
  

Wat gebeurt er volgens de laatste zin van deze tekst

met Elsa-d wanneer hij klaar is met zijn experiment?

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze zin staat dat Elsa-d wanneer hij teruggaat richting de aarde, zal ‘vergaan in de afvalverbrandingscentrale die de atmosfeer heet’. Dat betekent dat Elsa-d zal verbranden. Door de hoge snelheid waarmee hij in de atmosfeer (de dampkring) terugkomt ontstaan er hele hoge temperaturen en daardoor verbrandt het materiaal.

Je hebt in het introductiefilmpje gezien en in de tekst gelezen dat er veel ruimtepuin in de ruimte zweeft. Wie is er volgens jou verantwoordelijk voor het opruimen daarvan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

De ruimtevaartorganisa-ties

De (commerciële) bedrijven die satellieten de ruimte in sturen (zoals Space-X en Amazon)

De overheid

Iedereen die van de satellieten gebruik maakt voor navigatie, internet, het weerbericht etc.

Licht je antwoord toe.

de ziektekiem

Betekenis: het virus of de bacterie waar je ziek van wordt

het nieuws

de tekst

terugblikken

Voorkomen is altijd beter dan genezen,

maar hoe denk je dat we ruimtepuin kunnen voorkomen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Maak in je schrift een schema met daarin het probleem uit de tekst, de oorzaak ervan én de mogelijke oplossing. 

Gebruik steekwoorden. Klik eerst even op de hotspot om te zien hoe je een schema kunt maken!

Maak een foto van je schema en upload deze hier.

een schema?

In een schema kun je belangrijke informatie uit de tekst heel overzichtelijk weergeven. Een schema kan verschillende vormen hebben. Kijk maar eens naar de voorbeelden door op de afbeelding te klikken om in te zoomen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Nee, aan dit doel moet ik nog werken.

Ja, dit doel heb ik behaald.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Ik weet meer over de oorzaken en gevolgen van  ruimtepuin en over een mogelijke oplossing.

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp van een schema.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken