Module E1 bijeenkomst 7 diversiteit en interculturele communicatie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Module E1 

Interculturele communicatie

Inhoud van de les

1.  Klassenleergesprek:

- kennis en ervaringen delen met elkaar. 

- luisteren naar elkaar,

- leren van elkaars ervaringen. 

2. Presentatie over: 

• communicatie tussen mensen met een verschillende culturele achtergrond;
• cultuurverschillen tussen mensen; 
• diversiteit en interculturele communicatie; 
• aandachtspunten voor communicatie met mensen uit een andere cultuur.

Lesdoelen

De studenten weten aan het einde van de les te benoemen:

- Wat de definitie van cultuur is.

- Wat het begrip diversiteit en eigenheid betekent bij begeleiden in de zorg.

- Wat interculturele communicatie inhoudt.

- Hoe je in je begeleiding rekening houdt met diversiteit en eigenheid d.m.v. TOPOI- model.

- Hoe je in de begeleiding rekening houdt met culturele verschillen tussen de zorgvragers.

Terugblik

Kennismaking

Wat is communicatie?

communicatie technieken. 

klassenleergesprek. 

Wat komt er in je op als je denkt aan interculturele communicatie?

In het werkveld. 

Welke ervaringen of situaties herken je vanuit je eigen werkveld? 

werkvorm:  klassengesprek. 

Cultuur

Wat is de definitie van cultuur? 

- Ga op zoek naar de definitie van cultuur. 

•        individuele opdracht. 
•        klassikaal bespreken. 

Zie notitie voor nabespreking. 

De eerste definitie is van Edward B. Talor (1871). 

"Cultuur is dat complexe geheel dat kennis, overtuiging, kunst, moraal, wet, gebruiken en alle andere vermogens en gewoonten omvat die door de mens zijn verworven als lid van de samenleving". 

"dat complexe geheel" maakt de definitie van cultuur zeer inclusief. 

Geert Hofstede, 1991. 

Nederlandse ingenieur en sociaal psycholoog. 

"cultuur is de collectieve mentale programmering die de leden van een groep onderscheidt van de andere groep. 

met "collectief" wordt bedoeld dat cultuur bij een groep hoort. 

met "programmering" wordt bedoeld dat cultuur geleerd is. 

 

Culturele programmering

Universeel: dat mensenrechten zoals gedefinieerd in internationale verdragen overal en altijd geldig zijn, ongeacht traditie en cultuur. 

Menselijke natuur: Alle mensen hebben dit. Emotie, zoals voelen van liefde, woede , verdriet. 

Hoe je ermee omgaat leren we door culturele programmering. 

Aangeleerd: socialisatie, door met anderen om te gaan (normen en waarden). 

bv.  Ga je staan voor ouderen in een bus of ga je staan voor kinderen? 

Persoonlijkheid: de individu en is uniek. 

- een unieke set met genen

- wat is aangeleerd door culturele programmering

- de unieke persoonlijke ervaringen en keuzes. 

De drie niveaus van programmering van Geert Hofstede, 2005. 

In Nederland is het gewenst om te gaan staan voor ouderen zodat hun kunnen gaan zitten.  In sommige andere landen ga je juist op voor kinderen omdat hun nog klein en kwetsbaar zijn. 

Wat is een voorbeeld van aangeleerd gedrag door culturele programmering?

1. Traditionele gebruiken
2. Persoonlijke ervaringen
3. Normen en waarden
4. Genetische eigenschappen

Welk aspect van de menselijke natuur wordt beïnvloed door culturele programmering?

1. Traditie
2. Persoonlijkheid
3. Genen
4. Emotie

Interculturele communicatie

'Communicatie tussen mensen met een verschillende culturele achtergrond'.

1. Diversiteit
   
2. Culturele diversiteit:  

• alles wat door mensen is bedacht en gemaakt;
  
• de manier waarop mensen met elkaar omgaan;
  
• de manier waarop mensen over allerlei onderwerpen denken en oordelen.
  

Cultuurverschil tussen mensen

Het cultuurverschil tussen mensen hangt onder andere samen met verschillen in:

• religie/levensbeschouwing,
  
• gebruiken,
  
• normen en waarden,
  
• de betekenis en wijze van communiceren.
  

Verschil in betekenis en manier van communiceren

Westers: Inhoud centraal. Het gaat om het bericht.

Niet-Westers: Contact aangaan en relatie bevestigen. Relatieaspect staat centraal

Westers: Dingen rechtstreeks en direct bespreken.

Niet-Westers: Er kan sprake zijn van een zeer indirecte communicatie, gebruik van symbolen en bloemrijke taal

De wijze van communiceren.

Bij laagcontext communicatie ligt de nadruk op de woorden zelf en de expliciete boodschap. -  - Hoofd en bijzaken zijn gescheiden. 

Je maakt je zin af. 

Direct.

Komt voor in noordwest Europa: Nederland, Duitsland, Zwitserland en  Scandinavische landen. 

Bij hoogcontext communicatie begin je bij de context om het verhaal te plaatsen. 

wie/ wat/ waar/ wanneer/ hoe/ waarom.  

Hoofdzaken worden niet gescheiden van details maar vormen een holistisch geheel. 

Hierbij zie duidelijke verbale en non verbale lichaamstaal terug. 

Indirect. 

Komt voor in Latijns talige landen in Europa: Wallonië, Frankrijk, Roemenië. Maar ook in Afrika,  Midden- Oosten en Azië. 

Wat is het kenmerk van hoogcontext communicatie?

1. Hoofd en bijzaken zijn gescheiden
2. Verbale en non-verbale lichaamstaal
3. Directe communicatie
4. Hoofdzaken worden niet gescheiden van details maar vormen een holistisch geheel

Verschillen in normen en waarden

Macht - Gelijkheid

Individu - Groep

Mannelijke cultuur - Vrouwelijke cultuur

Eer - Schande

Manier van communiceren

Rituelen rondom geboorte, ziekte en sterfte

Topoi- model

Dit model is helpend bij misverstanden en conflicten jezelf de juiste vragen stellen zodat je weet waar de "ruis" vandaan komt en wat je kunt doen. 

T: Taal--> verbale en non verbale taal. 

O: Ordening --> Hoe ieder de werkelijkheid ziet. Logica, ziens- en denkwijze. 

P: Personen --> hoe we ons zelf en elkaar zien en denken dat de ander ons ziet.                                    

O: Organisatie -->       Beeld over het kader van de situatie, hoe is het 

                                             georganiseerd. 

I: Inzet en invloed-->  De invloed die je op de ander hebt, kan anders zijn dan je inzet, dan wat je                                                 bedoelt. Zien we elkaars inzet? 

Het word document Topoi model toegelicht en uitgewerkt staat in It's Learning als los document in het lesmateriaal. 

Ter verdieping. 

Praktijkvoorbeelden

Geef een voorbeeld waar het op de werkvloer mis ging in de communicatie m.b.t. interculturele communicatie.

Aandachtspunten voor communicatie met mensen uit een andere cultuur

• korte zinnen en eenvoudige woorden
• niet krom of harder praten
• geen betuttelende en kleinerende houding 
• bekijk je eigen cultuur af en toe door de ogen van een buitenstaander
• vriendelijkheid, een glimlach 
• beperk gebaren
• doe dingen voor 
• wees voorzichtig met humor
• ga na hoe oogcontact gewaardeerd wordt
• vermijd vragen naar het ‘waarom'
• stel concrete vragen 
• vriendelijke toon
• open, belangstellende houding
• wees bedacht op analfabetisme

Waardoor worden cultuurverschillen tussen culturen onder meer veroorzaakt?

1. Normen en waarden
2. Geloofsovertuiging
3. Leeftijd
4. Opleiding

In alle culturen betekent "Ja" zeggen dat het ook echt gebeurt.

1. Waar
2. Niet waar

Als verpleegkundige respecteer je de godsdienst van de zorgvrager, ook als je zelf een andere godsdienst hebt en je het niet eens bent met de uitgangspunten van de godsdienst van de zorgvrager.

1. Altijd
2. Er zijn uitzonderingen

Je kunt interculturele communicatie bevorderen door:

1. je bewust te zijn van je eigen cultuur, waarden en normen en je verdiepen in de cultuur van de ander
2. de waarden en normen uit je eigen cultuur als maatstaf te nemen.
3. veel gebaren te gebruiken, want die betekenen in elke cultuur hetzelfde.
4. ervan uit te gaan dat waarden, normen en culturele gewoonten onveranderlijk zijn.

Diversiteit in de zorg gaat over...

1. de verschillende leeftijden van zorgvragers
2. de verschillende seksuele geaardheid van zorgvragers
3. het verschil in opleidingsniveau van zorgvragers
4. de verschillende normen en waarden van zorgvragers

Casuïstiek opdracht week 7/8/(9).

Ga je in tweetallen aan slag met het opnemen van een professioneel gesprek. 

Kies een casus uit de voorbeelden van ThiemeMeulenhoff: COM4 - Module 3 Begeleiden in de zorg, of breng een eigen casus in.

Hang je filmpje in Itslearning (ieder een eigen filmpje!). 

Volgende week peerfeedback!

Feedbackformulier inleveren op Itslearning, deze wordt door de docent beoordeeld (formatief).

Als studenten meer tijd nodig hebben voor het uitwerken van de opdracht krijgen ze extra tijd. 

Week later hun filmpje uploaden en peerfeedback. 

Differentiatie

Bestudeer eventueel nog eens de hoofstukken in Thieme COM4 module 3: 

Begeleiden in de zorg - Begeleiden van de individuele zorgvrager ;

• Rekening houden met diversiteit
• Culturele diversiteit 
• Diversiteit in levensbeschouwing
• Werk het topoi model uit naar aanleiding van een zelf meegemaakte situatie. Zie word document. 

Bezoek zorgvoorbeter.nl en bestudeer daar ook eens de theorie over diversiteit en interculturele communicatie. Hier kun je veel informatie en tools vinden!

Exit ticket

Bronnen

• ThiemeMeulenhoff: COM4 - Module 3 Begeleiden in de zorg – 2 Begeleiden van de individuele zorgvrager
• Interculturele communicatie in de zorg (2022). 
• Zorgvoorbeter.nl 
• Cbs.nl 
• Word document in It's Learning: Topoi model uitgewerkt en toegelicht.