H2.6 De Republiek ontstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H2.6 De Republiek ontstaat

deelvraag 2.6

Hoe kwam uit de Opstand de Republiek voort?

Nadat Filips II was weggestuurd (Plakkaat van Verlating) ging men op zoek naar een nieuwe landsheer. Dat werd geen succes want veel mensen die werden gevraagd durfden het niet aan om landsheer te worden van een land dat in conflict was met het machtige Spanje en Filips II.

In 1588 besloot men de zoektocht te staken en gingen de gewesten van de Unie van Utrecht verder als 'De Republiek'.

Huiswerk

H2.6 | De Republiek ontstaat

Lees de paragraaf

maak de opdrachten 85 t/m 89 + 93

H2.6 | De Republiek ontstaat

Lees de paragraaf

Maken: opdrachten 94 t/m 99

Opdracht 85

Er waren verschillende kandidaten om Filips II op te volgen als landsheer. Schrijf hun namen op en geef de reden(en) waarom hij of zij het niet werd.

Kandidaat 1: De hertog van Anjou

Reden(en): de samenwerking verliep niet goed; hij stierf.

Kandidaat 2: De koning van Frankrijk

Reden(en): wilde geen oorlog met Spanje

Opdracht 85

Kandidaat 3: Willem van Oranje

Reden(en): werd vermoord en niet iedereen was het er mee eens

Kandidaat 4: Koningin Elizabeth I

Reden(en): wilde geen oorlog met Spanje

Deze 'schooheden' heeft men gevraagd om landsheer te worden. Uhhh, Elizabeth zou Landsvrouwe zijn geworden. Ze durfden allemaal niet, de helden.

Opdracht 86

Een bewering: ‘Als Willem van Oranje was blijven leven, was hij zeker de nieuwe landsheer van de Nederlanden geworden.’

Geef twee argumenten tegen deze bewering.

• Sommige mensen en gewesten vertrouwden hem niet. 
• Rijke burgers in de grote steden (bijvoorbeeld het Amsterdamse raadslid Cornelis Hooft) waren erop tegen. Ze beschuldigden hem zelfs van bedrog.
  

Opdracht 87

Leg uit waarom de Republiek veel weg had van een verzameling kleine staatjes.

• De gewesten regelden zelf alle andere zaken (belastingen, godsdienst, rechtspraak). Ze waren daarom eigenlijk kleine staatjes.
  

Bestuur van de Republiek

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was een Statenbond (= een bondgenootschap van onafhankelijke gewesten). Dit betekende dat alle zeven gewesten zelfstandig besluiten nemen, maar dat ze in de Staten-Generaal samenwerken op het gebied van Buitenlandse Zaken en Defensie.

1/2

Bestuur van de Republiek

Belangrijkste functies:

1. Stadhouder: hoogste gewestelijke functionaris; opperbevelhebber van leger en vloot; invloed op de benoeming van regenten (bestuurders van steden en gewesten).
2. Raadspensionaris: vertegenwoordiger van de Republiek in het buitenland; verantwoordelijk voor de staatsfinanciën

2/2

Opdracht 88

Welke zin is onjuist?

1. De raadspensionaris van Holland was officieel niet de baas, maar had door het belang van zijn gewest veel invloed op het beleid van de Republiek.
   
2. Door de bijzondere staatsinrichting van de Republiek kon het soms lang duren voordat er een besluit werd genomen.
   
3. Omdat de andere gewesten erkenden dat Holland de baas was binnen de Republiek, was de stem van dat gewest beslissend.
   
4. De stadhouder en de raadspensionaris van Holland waren binnen de Republiek de personen met de meeste invloed.
   

Opdracht 89

Bedenk een motief voor Filips II om Engeland te veroveren.

• Engeland steunde de opstandige gewesten. Filips wilde Engeland hiervoor straffen en na de verovering van dat land zou het gemakkelijker zijn om de Opstand te onderdrukken.
  

De Spaanse Armada

Armada staat voor 'vloot'. In Spanje noemde men het de 'onoverwinnelijke vloot' (1588). 

Redenen:

1. Filips II wilde met de invasie van Engeland koningin Elizabeth I ten val brengen en zelf de Engelse troon in bezit nemen. 
2. Hij stoorde zich ook aan de hulp die Elizabeth gaf aan de strijd in de Noordelijke Nederlanden.

Opdracht 93

Uit beide bronnen blijkt een probleem met de legers in die tijd. Noem dat probleem en bedenk er een verklaring voor.

• Soldaten plunderden vaak de dorpen en steden, en persten de inwoners af. Dat kwam doordat soldaten vaak slecht betaalde huurlingen waren met weinig discipline.
  

Huiswerk

H2.6 | De Republiek ontstaat

Lees de paragraaf

Maken: opdrachten 94 t/m 99

Opdracht 94

Maakte de legerhervorming van Maurits een einde aan het probleem dat blijkt uit bron 22 en 23? Leg je antwoord uit.

• Nee, want volgens bron 23 kwamen plunderingen ook nog voor in 1601-1603 en ook het leger van de geuzen (waarmee de katholieke schrijver het Staatse leger bedoelt) doet eraan mee.
  

Opdracht 95

Tijdens het Twaalfjarig Bestand ontstond er in de Republiek discussie over de vraag of de oorlog na afloop van het bestand moest worden hervat of dat ze moesten streven naar een blijvende vrede met Spanje. Er vormde zich een groep rond de stadhouder en een groep die vooral uit Hollandse kooplieden bestond.

Bedenk welke standpunten en motieven beide partijen hadden. Vul het schema in.

Opdracht 96

Zet de letter op de juiste plek in de kaart:

A Gebied dat de Habsburgers nog overhielden bij de Vrede van Münster.

B Veroveringen van Maurits.

C Veroveringen van Frederik-Hendrik.

D Gebied van de Republiek na de veroveringen van Parma.

Opdracht 97

Welke van de beweringen hieronder zijn juist?

[  ] De Republiek had meer gezanten gestuurd dan Spanje om sterker te staan tijdens de onderhandelingen.

[x ] Omdat de gewesten binnen de Republiek veel macht hadden, moest ieder gewest vertegenwoordigd zijn in Münster.

[x ] Het aantal gezanten van ieder gewest klopte met de machtsverhoudingen tussen de gewesten.

[x ] Dat de onderhandelaars van twee gewesten konden weigeren de eed af te leggen, laat zien dat de Republiek op een bijzondere manier werd bestuurd.

[  ] Omdat de stadhouder door wilde gaan met de oorlog, mocht hij niet bij de onderhandelingen zijn.

Opdracht 98

Bedenk een reden waarom de twee gezanten weigerden de eed af te leggen.

Mogelijkheden:

• Hun gewest had belang bij voorzetting van de oorlog (dit gold voor de Zeeuwen, die veel Spaanse schepen kaapten).
  
• Ze konden er persoonlijk beter van worden (dit gold voor de gezant uit Utrecht, die was omgekocht!)
  

Opdracht 99

Nadat Filips II was afgezworen als landsheer, gingen de Staten-Generaal op zoek naar een nieuwe vorst. Om verschillende redenen vielen de hertog van Anjou, de koning van Frankrijk, Willem van Oranje en koningin Elizabeth van Engeland af als kandidaten. In het jaar 1588 besloot men verder te gaan als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De gewesten oftewel provincies regelden bijna al hun zaken zelf. Alleen de buitenlandse politiek en de verdediging van het land werden geregeld door de Staten-Generaal. De raadspensionaris van het gewest Holland was een belangrijk man.  

Opdracht 99

De raadspensionaris van het gewest Holland was een belangrijk man. De stadhouder was de bevelhebber van het leger en de vloot. Nadat de Armada in 1588 ten onder was gegaan, veroverde prins Maurits veel steden. Tussen 1609 en 1621 was er het Twaalfjarig Bestand, maar daarna werd de oorlog hervat. Stadhouder Frederik-Hendrik veroverde nog meer steden in het zuiden. Dit werden de Generaliteitslanden. In 1648 werd de Vrede van Münster gesloten. De Republiek werd nu door Spanje erkend als onafhankelijke staat. 

Huiswerk

3.2 | Amsterdam stapelmarkt van de wereld

Lees de paragraaf

maken opdrachten 23, 26, 28 en 29

Leerdoel: Hoe werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa en welke gevolgen had dat voor onze nijverheid en landbouw?

3.2 | Amsterdam stapelmarkt van de wereld

Lees de paragraaf

maken opdrachten 23, 26, 28 en 29