2T 6.4 INFRARODE EN ULTRAVIOLETTE STRALING

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

6.4 - Infrarode en ultraviolette straling

Leerdoelen

6.4.1 Je kunt benoemen waar infrarode en ultraviolette straling zich in het spectrum bevinden.

6.4.2 Je kunt kenmerken benoemen van infrarode en ultraviolette straling.

6.4.3 Je kunt toepassingen noemen van infrarode en ultraviolette straling.

6.4.4 Je kunt uitleggen wat de gevaren zijn van ultraviolette straling.

Introductie

Je ogen zijn gevoelig voor licht. Als het licht van een lamp in je ogen terechtkomt, merk je dat meteen. Het licht van een felle lamp doet zelfs pijn aan je ogen, waardoor

je automatisch met je ogen begint te knipperen. Maar er zijn ook soorten straling waarvoor je ogen niet gevoelig zijn, zoals infrarode en ultraviolette straling.

INFRARODE STRALING

Alle voorwerpen om je heen, maar ook mensen en dieren, zenden infrarode straling (ir-straling) uit. Hoe hoger de temperatuur van het voorwerp, des te meer straling het uitzendt. Dat merk je bijvoorbeeld als je een hand voor een hete radiator houdt. Je voelt dat je hand warm wordt, doordat die de infrarode straling van de radiator absorbeert.

Infrarood

• Alle voorwerpen om je heen, maar ook mensen en dieren, zenden infrarode straling (ir) uit.
• Warmtelampen zenden, behalve een beetje rood licht, vooral veel infrarode straling uit.

Infrarode straling

• In het spectrum van een ir-lamp vind je infrarode straling naast het rood.
• De temperatuur is daar ook hoger.
• 'Infrarood' betekent letterlijk 'vóór het rood'

TOEPASSINGEN VAN INFRARODE STRALING

Infrarode straling wordt op verschillende manieren toegepast. In de afstandsbediening van een tv zit bijvoorbeeld een klein ir-lampje. De straling van dit lampje wordt gebruikt om signalen naar de tv te sturen.

Toepassing infrarode straling

• Afstandsbediening tv
• De straling wordt gebruikt om signalen te sturen.
• Een infraroodsensor reageert op ir-straling in de omgeving.

Infraroodsensoren worden ook gebruikt in alarminstallaties en in winkeldeuren die

automatisch openen en sluiten. In het leger worden nachtkijkers gebruikt die onzichtbare

infrarode straling omzetten in een zichtbaar beeld. Met een nachtkijker kunnen militairen

hun omgeving ook ’s nachts goed zien.

Ultraviolette straling

• De zon straalt behalve licht ook ultraviolette straling (uv) uit.
• Je huid reageert door extra kleurstof aan te maken.
• Je gebruinde huid heeft een beschermende werking. Daardoor kun je langer in de zon blijven.
• Te veel uv veroorzaakt zonnebrand + kans op huidkanker

Ultraviolette straling

• Hoog in de atmosfeer bevind zich het gas ozon. Dit houdt de meest schadelijke uv-straling tegen.
• Doordat lucht vervuild is, ontstaan er gaten in de ozonlaag.
• Hierdoor kan de uv-straling gemakkelijker de aarde bereiken en lopen mensen eerder een te hoge dosis op.

Uv-lampen

• Behalve ultraviolette straling geven deze lampen ook een beetje violet licht.
• In het spectrum vind je uv-straling naast violet.
  
• Dat kun je aantonen met een fluorescerende stof.

UV-LAMPEN

Er zijn lampen die vooral ultraviolette straling uitzenden. Denk aan de uv-lampen in zonnebanken en de blacklightlampen in discotheken. Behalve ultraviolette straling

geven deze lampen ook een beetje violet licht. Aan dit violette licht kun je uv-lampen en blacklightlampen herkennen.

Maak opdrachten 1 t/m 13

blz 100,101,102

Infrarode straling wordt uitgezonden door:

1. alle voorwerpen.
2. koude voorwerpen.
3. warme voorwerpen

Is de bewering juist of onjuist?
Mensen kunnen ir-straling zien.

1. juist
2. onjuist

De zon zendt uv-straling uit.
Vul de juiste woorden in.
Mensen kunnen uv-straling ………………………………….

1. niet voelen en niet zien
2. wel voelen en niet zien
3. niet voelen en wel zien

Huidkanker kan worden veroorzaakt door:

1. te veel infrarode straling.
2. te veel ultraviolette straling
3. te weinig infrarode straling.
4. te weinig ultraviolette straling.

Welke uitspraak is juist?

1. Door infrarode straling wordt je huid donkerder.
2. Door ultraviolette straling wordt je huid donkerder.
3. Een warm voorwerp zendt veel ultraviolette straling uit.
4. Van te veel infrarode straling krijg je last van zonnebrand.

De ozonlaag beschermt ons tegen:

1. fel licht van de zon.
2. fel licht van de zon.
3. fel licht van de zon.
4. ultraviolette straling van de zon

In discotheken worden vaak blacklightlampen gebruikt. In het licht van een blacklightlamp gaat een wit T-shirt fluoresceren.
Wat doet een wit T-shirt als het gaat fluoresceren?

In welk apparaat wordt ir-straling toegepast?

1. afstandsbediening
2. zonnebank
3. natriumlamp
4. röntgen

In welk apparaat wordt ir-straling toegepast?

1. alarminstallaties
2. blacklight
3. zonnebanken
4. tl-buizen

Een terrein wordt beveiligd door een alarminstallatie die reageert op infraroodstraling.
Waardoor gaat het alarm af?

1. een flinke sneeuwbui
2. een inbreker die het terrein op komt
3. een konijn die het terrein op komt
4. harde regen

Te veel ultraviolette straling is niet gezond voor mensen.
Welk gevolg kan te veel ultraviolette straling voor je lichaam hebben?

1. je hebt een vergrote kans op eczeem
2. je hebt een vergrote kans op huidkanker
3. je hebt een vergrote kans op longkanker
4. je hebt een vergrote kans op een zonnesteek

Ook al zit je uren achter een ruit in de zon, toch word je niet bruin.
Welke straling houdt het vensterglas tegen?
Het glas houdt...………………….straling tegen.

Een zonnebank zendt uv-licht uit.
Naast welke kleur licht in het spectrum ligt uv-straling?

1. blauw
2. oranje
3. rood
4. violet

Bij welke voorwerpen worden fluorescerende stoffen toegepast?

1. bankbiljetten
2. warmtelamp
3. tl-buizen
4. buitenverlichting

Opdrachten maken

Wat: lees paragraaf 6.4 begin de opdrachten maken 1t/m 13

Hoe: helemaal stil! 

Hulp: Geen 

Tijd:  ???? minuten lang 

Huiswerk: De rest van de opdrachten 6.4

Klaar?: ga bezig met een ander vak!