5.3.1. Voedingsstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

filmpje

de regels

Actief meedoen met de les

Op je telefoon

Luisteren en respect hebben naar elkaar 

Door de uitleg heen praten

Mededelingen:

Wat gaan we deze les doen?

Hoe ziet komende periode er uit?

classroom.google.com

Wat gaan we deze les doen?

• ophalen kennis voedingsstoffen & vertering
• uitleg
• opdrachten maken

Voedingsmiddel of voedingsstof?

Voedingsmiddel

Voedingstof

Eiwit

Melk

Ei

Mineralen

Koolhydraat

Banaan

Groepen voedingsstoffen

Voedingsstoffen

energierijke stoffen

bouwstoffen

beschermende stoffen

koolhydraten

vetten

eiwitten, vetten

mineralen, water

vitaminen

mineralen

Zet de voedingsmiddelen op de juiste voedingsstoffen.

Voedingsmiddelen

Brandstoffen

koolhydraten en vetten

Bouwstoffen

eiwitten en water

Beschermstoffen

vitaminen en mineralen

Dierlijk

Plantaardig

Voedingsmiddellen

Voedingsstoffen

wat betekent 'heterotroof'?

1. verbruikt geen CO2 en stoot wel uit
2. kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken
3. kan niet uit anorganische stoffen organische stoffen maken
4. heeft zuurstof nodig

Basisstof 1: Voedingsstoffen

Boek 5a

Thema 3: Vertering

Organisatieniveaus

Verschillende voedingsstoffen

• eiwitten (proteïnen)
• koolhydraten (sachariden)
• vetten (lipiden) 
• water
• mineralen (zouten)
• vitaminen

Wat zijn eiwitten?

Ribosomen/ endoplasmatisch reticulum/ golgi apparaat

Eiwitten

- worden gemaakt door ribosoom

- ribosoom vertaalt DNA naar aminozuren

Eiwitten

Volgorde van aminozuren bepaald vorm van het eiwit.

Door verschillende vormen ook verschillende functies:

kanaaltje, enzym, transportenzym, bouwstof etc.

Assimilatie van eiwitten

Assimilatieproces: opbouwen van complexe stoffen uit eenvoudige moleculen

Assimilatie: opbouwen van complexe stoffen uit eenvoudige moleculen

Dissimilatie: afbraak van complexe stoffen tot eenvoudige moleculen

Assimilatie

Eiwitten...

• Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen (en brandstoffen)
• Eiwitten zitten in zowel dierlijk als plantaardig voedsel
• Eiwitten bestaan uit aminozuren (er zijn 20 verschillende aminozuren)

• 11 van de 20 aminozuren kan het lichaam (lever) zelf maken door andere aminozuren om te bouwen = niet-essentiële aminozuren
• 9 andere aminozuren kunnen niet door de lever gemaakt worden = essentiële aminozuren
• Hoe krijg je de essentiële aminozuren in je lichaam?

Aan de slag!

Wat?	Maak groepjes van 5 Elk groepslid maakt max 3 slides over 1 voedingsstof Kies uit koolhydraten, vetten, water, mineralen, zouten Na 10 minuten presenteren we aan elkaar
Hulp nodig?	zoek op in je boek, thema 3, basisstof 1: voedingsstoffen
Klaar?	maak de opgaven bij Th 3, basisstof 1

Aan de slag!

Hemoglobine

• In rode bloedcellen zit het eiwit hemoglobine.

• Door hemoglobine kunnen rode bloedcellen makkelijk zuurstof opnemen en afgeven.
• Het spoorelement ijzer is nodig om hemoglobine goed te laten vouwen

• Tekort aan hemoglobine/ijzer zorgt voor vermoeidheid.

hemoglobine----->

Leerdoelen check

Vul de tabel over twee voedingsstoffen in door aan te geven wat voor soorten voedingsstoffen ze zijn

Voedingsstoffen	Brandstof	Bouwstof	Reserve stof	Beschermende stof
Koolhydraten
Mineralen

Ja

Nee

Nee

Ja

Ja

Nee

Ja

Nee

Koolhydraten.
Van glucose maak je zetmeel (een ander koolhydraat) door:

1. Glucose af te breken en opnieuw op te bouwen
2. Glucose te koppelen aan mineralen
3. Glucose om te zetten in glycerol en vetzuren
4. Glucose aan elkaar te koppelen tot een lange ketting

In sportvoeding zitten veel eiwitten. Eiwitten zijn belangrijk voor de:

1. botten
2. hersenen
3. spieropbouw
4. nieren

Welke vetten zijn de gezonde vetten?

1. Verzadigde vetten (hard)
2. Onverzadigde vetten (zacht)

Vitaminen functioneren als beschermende stoffen. In welke betekenis 'beschermen' vitaminen?

1. ze stimuleren je lichaam om schadelijke bacteriën te bestrijden
2. ze stimuleren bepaalde lichaamsprocessen waardoor je optimaal functioneert
3. de stimuleren de groei van nuttige bacteriën zoals aanwezig in je darmflora
4. ze stimuleren de vertering waardoor je veel voedingsstoffen binnenkrijgt

Huiswerk

5.3.1. lezen en vragen maken ( )