Thema 9 Blok 2

• mens en maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Thema 9 Blok 2 

Milieuvervuiling, een nieuw probleem? 

Blok 2 les 1

• Uitleg:   ME steden:  hout & turf
• Zelfstandig werken
• Afsluiten

Wat leer je deze les? 

• Je kan twee milieuproblemen uit de middeleeuwse stad noemen.
• Je weet welke energiebronnen  ambachtslieden in de stad gebruikten.
• Je kan uitleggen waarom er rond 1500 vrijwel geen bos meer in Nederland was. 
• Je kan uitleggen hoe veel plassen in ons land onstaan zijn.

In de volgende slide zie je het leven in middeleeuwse stad. Deze steden waren er vies. Welke vormen van vervuling zie je? 

Schrijf samen met je werkmaatje zoveel mogelijk op! Gebruik de lege pagina in je schrift (blz 30) 

Middeleeuwse steden

• In de middeleeuwen werkten de  meeste ambachtslieden in de steden.  Zij hadden grondstoffen nodig. Die kwamen uit de bodem, het bos of van de landbouw. 

• Ambachtslieden gebruikten ook  energie. Ze gebruikten eigen spierkracht of die van paarden, watermolens en windmolens. 
• Steden groeiden snel >> er waren meer grondstoffen en er was meer energie nodig. 
  
• Het stadsbestuur maakte regels om vervuiling tegen te gaan. 
  

Hout als brandstof

Rond het jaar 1000 was het grootste deel van Europa bedekt met bos. Mensen kapten bomen:

-hout voor energie 

-hout voor huizen en schepen 

-om akkers aan te leggen 

-om houtskool te maken want houtskool was nodig om ijzererts te smelten 

Rond 1500 was vrijwel al het bos gekapt in Nederland.

Turf, brandstof uit het moeras

• Duizend jaar geleden waren grote delen van Nederland moeras.
  Moeras bestaat uit veen (= laag dode plantenresten)  Als je veen laat drogen, krijg je turf.  Toen er steeds minder hout was, gingen mensen turf gebruiken als brandstof. 
• 
  

• In West-Nederland lag het veen laag. Men trok het veen uit het water en er bleven plassen over: natte vervening. 
  
•  In Oost-Nederland lag het veen hoog. 
  

Men stak er blokken uit en stuitte op zandgrond: droge vervening.

Zelfstandig werken 

Lezen: blz 58 t/m 61

Maken:  Blok 2: 2 t/m 6, 10,14 t/m 17, 19, 24, 25, 27.

Leren: begrippen (quizlet)+ Kennen & Kunnen

Samenvattingen maken

Blok 2 Les 2

• Uitleg Steenkool, Industriele revolutie
• Filmpje
• Zelfstandig werken
• Samenwerken 

Wat leer je in Blok 2? 

• Je kan een voordeel en een nadeel noemen van het gebruik van steenkool.
• Je kan drie oorzaken noemen waarom de Industriele Revolutie in Engeland begon.
• Je kan zes gevolgen noemen van de Industriele revolutie voor de samenleving.
• Je kan uitleggen wat de gevolgen van de IR voor het milieu waren.

Steenkool 

In Engeland gebruikte men steenkool als brandstof toen hout te duur werd.

Nadeel >>  veel luchtvervuiling.

Steenkool zit diep in de grond.  Er werden mijnen gegraven om steenkool uit de grond te halen. 

In 1712 bedacht Newcomen de stoompomp en de eerste stoommachine. 

Nadeel >> de stoommachine verbruikt zelf veel steenkool.

Stoommachines en fabrieken

In 1764 verbeterde James Watt de stoompomp tot  de stoommachine >> fabrieken konden zo veel producten tegelijk maken.

Er waren ook ontwikkelingen  in de landbouw>>  de common fields  >> het  land van kleine boertjes wordt opgekocht door grootgrond-bezitters >> zo ontstond grootschalige landbouw >> er werd meer voedsel  geproduceerd >>betere gezondheid  >> hierdoor groeide de bevolking >> meer mensen zochten werk in fabrieken >>  rond de fabrieken ontstonden steden >> urbanisatie

De Industriële Revolutie is de verandering in de manier van produceren van handmatige productie naar machinale productie in fabrieken. 

Gevolgen voor de samenleving

We kijken een video over de Industriele revolutie. 

Noteer de gevolgen die je ziet voor de samenleving en waar je dat aan ziet.  Welke gevolgen voor het milieu zie je? 

Gevolgen voor de samenleving

• Sociale kwestie: Voor arbeiders was het werk saai, ze kregen lage lonen en ze hadden slechte huizen. 
  
• Steeds meer vervoer >> Stoommachine werd gebruikt in schepen en treinen. Eind 19e eeuw reden ook de eerste auto’s. 
  
• Communicatie >> De post kon veel sneller worden vervoerd. Door de komst van de telefoon en de telegraaf ging de communicatie sneller. 
  
• Welvaart neemt toe >> Na 1850 stegen de lonen en werden de leef- en werkomstandigheden beter, producten goedkoper en de welvaart steeg. 
  
• Scholen en wetenschap >> Om te blijven vernieuwen investeerde men in wetenschap, onderzoek en onderwijs. 
  
• Sterke bevolkingsgroei >> grote kennis over gezondheid en betere hygiëne  
  

...en de gevolgen voor het milieu

• Door industrialisatie zijn er meer fossiele brandstoffen nodig. Daardoor ontstaat er luchtvervuiling en raken energiebronnen uitgeput. 
  
• Er is er meer bebouwing en infrastructuur. Veel bos verdwijnt. Daardoor is er meer kans op overstromingen. 
  
• Er zijn steeds meer nieuwe producten, zoals plastic. Daardoor is er meer en gevaarlijker afval. 
  

Zelfstandig werken

Lezen: blz 58 t/m 61

Maken:  Blok 2: 2 t/m 6, 9, 10, 14, 16, 17, 18, 

19ab, 22, 23, 24, 25, 27

Havo: 13, 20

Leren: begrippen Blok 2 + Kennen & Kunnen

PO Planning: (gebruik het mapje PO De Tijdvakken op It's) 

-Zoek het Maatschappijtype op en zoek hier twee afbeeldingen bij.

-Zoek 3 belangrijke personen op uit jouw tijdvak, zoek afbeeldingen erbij en korte info.

samenwerken 

Lezen: blz 58 t/m 61

Maken:  Blok 2: 2 t/m 6, 9, 10, 14, 16, 17, 18, 

19ab, 22, 23, 24, 25, 27

Havo: 13, 20

Leren: begrippen Blok 2 + Kennen & Kunnen

PO Planning: (gebruik het mapje PO De Tijdvakken op It's) 

-Zoek het Maatschappijtype op en zoek hier twee afbeeldingen bij.

-Zoek 3 belangrijke personen op uit jouw tijdvak, zoek afbeeldingen erbij en korte info.

Blok 2 Les 3

• Zelfstandig werken >> blok 2 afmaken
• Samenwerken
• Quizlet oefenen
• Samenvatting maken van de leerdoelen van blok 2.

Leerdoelen blok 2

• Je kan twee milieuproblemen uit de middeleeuwse stad noemen.
• Je weet welke energiebronnen  ambachtslieden gebruikten.
• Je kan uitleggen waarom er rond 1500 vrijwel geen bos meer in Nederland was 
• Je kan uitleggen hoe veel plassen in ons land onstaan zijn.
• Je kan voor - en nadelen noemen van het gebruik van steenkool. 
• Je kan drie oorzaken noemen waarom de Industriele Revolutie in Engeland begon.
• Je kan de 6 gevolgen van de IR voor de samenleving noemen.
• Je kan de gevolgen van de IR voor het milieu noemen.

Aan het werk ! 

Lezen: blz 58 t/m 61

Maken:  Blok 2: 2 t/m 6, 9, 10, 14, 16, 17, 18, 

19ab, 22, 23, 24, 25, 27

Havo: 13, 20

Leren: begrippen Blok 2 + Kennen & Kunnen

Maak een samenvatting van de leerdoelen 

Oefen met Mundo Online 

PO Planning: (gebruik het mapje PO De Tijdvakken op It's) 

-Zoek het Maatschappijtype op en zoek hier twee afbeeldingen bij.

-Zoek 3 belangrijke personen op uit jouw tijdvak, zoek afbeeldingen erbij en korte info.

Wat heb je geleerd in blok 2 over milieuproblemen in de middeleeuwen en tijdens de Industriële revolutie?