10.2 De Koude Oorlog en 10.3 Welvaart en cultuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Huiswerkcontrole

10.1

Opdrachten 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 17, 20 en 21

Cold War Songs

Muziek uit de Koude Oorlog

"I hope the russians love their children too"
Wat bedoelde de zanger hiermee?

1. Dat de Russen zich wilden beschermen tegen de VS
2. Hij hoopt dat de Russen daarom geen oorlog zullen beginnen
3. Dat de VS bang moet zijn voor de Russische kinderen
4. Dat de Russen ons willen begraven

When two tribes go to war
One is all that you can score
Wat bedoelde de zanger hiermee?

1. We gedragen ons als primitieve stammen
2. Wie het eerst scoort, zal winnen
3. Je kunt maar één keer aanvallen en daarna zal alles vergaan in een kernoorlog
4. Wij zullen verliezen van de Russen

Carrière maken
Voordat de bomt valt
Wat bedoelde de zanger hiermee?

1. Het leven heeft geen zin want we gaan er allemaal aan in een kernoorlog
2. Je moet carrière maken voordat we allemaal sterven
3. Als je succesvol bent kunt je de oorlog misschien overleven
4. Het komt allemaal goed, als je maar je best doet

Welke boodschap heeft deze zanger?

1. Russen zijn eigenlijk vreselijke mensen
2. Amerikanen zijn eigenlijk vreselijke mensen
3. Gewone Russen en Amerikanen zijn eigenlijk hetzelfde
4. Russen en Amerikanen zijn gewoon heel anders

H10 De tijd van televisie en computer

10.2 De Koude Oorlog

KA

de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiend dreiging van een atoomoorlog

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• hoe en waardoor de Koude Oorlog begon
• hoe de Koude Oorlog een wereldwijd conflict werd
• hoe perioden van ontspanning en spanning elkaar afwisselden
• hoe de Koude Oorlog eindigde

Het begin van de Koude Oorlog 1/2

Na WOII ontstond Koude Oorlog:

Februari 1945: Jalta – Roosevelt, Stalin en Churchill sloten akkoord over verdeling Duitsland en dat door Russen bevrijde delen van Europa tot Sovjetinvloedssfeer gingen behoren.

1945-1948: communistische regeringen kwamen in Sovjetinvloedssfeer > grens met Westen werd IJzeren Gordijn.

1947: VS steunden landen door middel van containment en Marshallhulp.

Clement Richard Attlee (Groot-Brittannië)

Harry Truman (Verenigde Staten)

Jozef Stalin (Sovjet-Unie)

Het begin van de Koude Oorlog 2/2

1949: westerse bezettingszones werden samengevoegd tot Bondsrepubliek Duitsland. In Sovjetzone oprichting communistische Duitse Democratische Republiek.

1949: oprichting NAVO door VS en West-Europese landen

1955: oprichting Warschaupact

VS en Sovjet-Unie kwamen als supermachten uit de Tweede Wereldoorlog. Er ontstond een blokvorming: vrije Westen wilde kapitalisme en democratie op de hele wereld onder leiding van de VS, daartegenover het Oostblok: blok van communistische Europese landen onder leiding van de Sovjet-Unie.

Duitsland

Europa

Wereldwijd conflict 1/3

1950: 

Koude Oorlog naar Azië, het communistische Noord-Korea viel Zuid-Korea aan met militaire steun van Stalin en China.

1953: 

wapenstilstand na dood Stalin, geen vrede

Wereldwijd conflict 2/3

1965-1973: Vietnamoorlog. 

Fransen verlieten Vietnam:

• Noord-Vietnam communistisch
  
• Zuid-Vietnam kreeg een anticommunistische regering met steun VS
  

Dominotheorie van Amerikaanse president Eisenhower > VS gingen in Vietnam vechten na gewapende opstand in Zuid-Vietnam > totale communistische overwinning.

VS bestreden communisme met:

wapenleveranties

economische steun.

Toch kwamen in diverse derdewereldlanden met Sovjethulp communisten aan de macht.

Wereldwijd conflict 3/3

Dominotheorie van Amerikaanse president Eisenhower > VS gingen in Vietnam vechten na gewapende opstand in Zuid-Vietnam > totale communistische overwinning.

VS bestreden communisme met:

• wapenleveranties
  
• economische steun.
  

Toch kwamen in diverse derdewereldlanden met Sovjethulp communisten aan de macht.

Spanning en ontspanning 1/4

1953: na dood Stalin afname spanning, Eisenhower en Chroesjtsjov begrepen dat kernwapens dwongen tot voorzichtigheid. Een atoomoorlog kon de hele menselijke beschaving vernietigen. Chroesjtsjov: vreedzame coëxistentie van communisme en kapitalisme was nodig.

1961: DDR-regering bouwde muur om West-Berlijn om uittocht Oost-Duitsers te stoppen

1962: op communistische Cuba waren Russische kernraketten geplaatst > Amerikaan-se president Kennedy dreigde met atoomoorlog > einde Cubacrisis na verwijdering raketten

Spanning en ontspanning 2/4

1961: DDR-regering bouwde muur om West-Berlijn om uittocht Oost-Duitsers te stoppen

1962: op communistische Cuba waren Russische kernraketten geplaatst > VS president Kennedy dreigde met atoomoorlog > einde Cubacrisis na verwijdering raketten

1961: DDR-regering bouwde muur om West-Berlijn om uittocht Oost-Duitsers te stoppen

1962: op communistische Cuba waren Russische kernraketten geplaatst > Amerikaan-se president Kennedy dreigde met atoomoorlog > einde Cubacrisis na verwijdering raketten

Spanning en ontspanning 3/4

Met Breznjev volgde periode van ontspanning. Wel ging nucleaire wapenwedloop door o.a. door ontwikkeling intercontinentale afstands-raketten.

Vanaf 1969 afspraken over wapenbeheersing, dreiging atoomoorlog bleef door grote voorraad.

Spanning en ontspanning 4/4

Vanaf 1975 bouwde Sovjet-Unie middellange afstandsraketten waarmee heel Europa kon worden getroffen. Vanaf 1979 besloot NAVO ook tot plaatsing van deze raketten.

In Europa groeiende angst voor nucleaire ramp. Ook wantrouwen richting VS.

Het einde van de Koude Oorlog 1/2

Omstreeks 1980: toename problemen in Sovjet-Unie door onvrede over inefficiënt en corrupt communistisch systeem.

1985: Gorbatsjov, alleen redding communisme mogelijk door:

• meer vrijheid
  
• einde kostbare wapenwedloop, akkoord met VS over vernietiging alle middellange-afstandsrakketten
  

Het einde van de Koude Oorlog 2/2

1989: communistische regeringen in Oostbloklanden stonden macht af > afbraak IJzeren Gordijn

9-11-1989: ‘val Berlijnse Muur’ > Gorbatsjov stemde toe in Duitse hereniging

4-12-1989: Gorbatsjov en Bush sr.: Koude Oorlog is voorbij

3-10-1990: opheffing DDR, Duitse hereniging

eind 1991: Sovjet-Unie viel uiteen in 15 onafhankelijke staten

Zelfstandig werken

Ga aan de slag met de digitale opdracht van 10.2

Opdrachten 1, 2, 4, 5, 7, 8, 14 en 17
 15 minuten

Daarna theorie 10.3

H10 De tijd van tv en computer

10.3 Welvaart en cultuur

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• hoe de welvaart na de Tweede Wereldoorlog ontstond
• hoe de verzorgingsstaat zich ontwikkelde
• hoe normen, waarden en leefstijlen veranderden
• wat veranderde in de verhouding tussen jongeren en ouderen
• wat veranderde in de verhouding tussen mannen en vrouwen

De Wederopbouw

Economische groei en welvaart

Economische groei tussen 1948 en 1973 in de tijd van televisie en computer in de westerse wereld.

1973: recessie > massale werkloosheid:

• industrietakken > lagelonenlanden
  
• sluiting steenkolenmijnen
  
• ontslagen door automatisering
  

> postindustriële samenleving.

Vanaf 1985 weer economische groei, > 1995-2001 informatiemaatschappij.

De verzorgingsstaat

Na 1945 kwamen sociaaldemocratische partijen in de West-Europese regeringen met plannen voor opbouw van verzorgingsstaat:

• volledige werkgelegenheid
  
• rechtvaardige inkomensverdeling
  
• uitgebreide sociale zekerheid
  
• sociale voorzieningen
  

Hieraan werd meegewerkt door de christendemocratie. 

Het verhaal gaat dat Nederland de Marshallhulp heeft gekregen omdat de toenmalig minister-president Willem Drees de vertegenwoordiger van de Verenigde Staten in plaats van met een staatsbanket, met een kopje thee met een mariakaakje ontving. De vertegenwoordiger vond dat Nederland de steun blijkbaar hard nodig had en dat een land met een zo sobere minister-president het geld ongetwijfeld goed zou besteden.

Een auto, vakantie en een sigaar...

...wat een luxe!

Normen, waarden en leefstijlen 1/2

Vanaf 1960 leidden welvaart en sociale zekerheid tot individualisering:

• wonen in buitenwijken > minder sociale binding
  
• steeds minder mensen naar de kerk
  
• afname traditionele normen en waarden

Normen, waarden en leefstijlen 2/2

Na 1960 ontstond een pluriforme samenleving:

• ontkerkelijking ging door
  
• kleinere gezinnen
  
• ongehuwd samenwonen
• huwelijk van mensen met gelijk geslacht
  

1983: Nederlandse grondwetswijziging door veranderde normen en waarden, vastlegging van sociale grondrechten.

Jongeren en ouderen

Vanaf 1945 was er een babyboom: geboortegolf vlak na de WOII 

Vanaf 1957 gingen jongeren zelf dingen kopen > jongeren werden als een aparte groep gezien > ontwikkeling jongerencultuur, ook door groei van het onderwijs.

Babyboomers vormden een protestgeneratie: jongeren die zich in de jaren 1960 verzetten tegen de gevestigde orde..

Mannen en vrouwen

Rol van de vrouw in de jaren 1960 veranderde door:

• dalend kindertal en toename huishoudelijke apparaten 
• toename hoogopgeleide vrouwen
  

Vrouwelijke onbehagen leidde tot tweede feministische golf:

• gelijke kansen op arbeidsmarkt
  
• gelijke verdeling huishoudelijke taken en zorg voor kinderen
  

In westerse landen werd dat vrouwen werkten de norm.

Huiswerk

Ga aan de slag met de digitale opdracht van 10.2

Opdrachten 3, 4, 5, 6, 7, 9, 17, 19, 20 en 22

en 10.3

Opdrachten 1, 2, 3, 5, 7, 8, 17 en 18 

Kies 5 opdrachten per paragraaf, waarvan minstens 1 verdiepingsvraag