Paragraaf 11.5 Cellen en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

11.5 Cellen en chromosomen

Programma

* Herhaling

* Uitleg 11.5

* Opdrachten maken 11.5
* Zelfstandig werken aan afronding hoofdstuk.

Leerdoelen:

1. Je kent het verschil tussen diploïde en haploïde cellen 

2. Je kunt uit een voorbeeld of plaatje van een celdeling afleiden of er een mitose of meiose wordt beschreven. !! gebruik de afbeeldingen uit deze Lesson up, meiose is foutief in boek !! 

3. Je kunt uitleggen hoe lichaamscellen die allemaal hetzelfde DNA hebben toch kunnen differentiëren tot verschillende gespecialiseerde cellen. 

4. Je kunt uitleggen hoe stamcellen verschillen van normale lichaamscellen en waar je deze cellen kunt vinden.

5. Je kunt uitleggen hoe regelgenen werken.

Lichaamscellen hebben ..(1).. chromosomen en geslachtscellen hebben ..(2).. chromosomen

1. (1) 46 (2) 46
2. (1) 23 (2) 46
3. (1) 46 (2) 23
4. (1) 23 (2) 23

Vader met 46 chromosomen
Moeder met 46 chromosomen
Hoe krijg jij 46 chromosomen?

1. 23 van vader en 23 van moeder
2. Elke keer anders, als het er maar 46 zijn
3. 46 van moeder
4. 46 van vader

Een laborant onderzoekt de chromosomen die afkomstig zijn van een mens.

In de afbeelding zie je de chromosomen.
Zijn deze chromosomen van een man of een vrouw?

1. man
2. vrouw

Het aantal chromosomen in een spiercel is .............het aantal chromosomen in een huidcel

1. Kleiner dan
2. Gelijk aan
3. Groter dan

Wat is je genotype?

1. DNA
2. Informatie over erfelijke eigenschappen
3. Chromosomen
4. Lange dunnen draden

Is het fenotype van de larve hetzelfde als het fenotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

We hebben het over genotype en fenotype.
Wat wordt bedoeld met het fenotype?

1. De erfelijke informatie op je chromosomen
2. Hoe je eruit ziet

Welke twee factoren bepalen ons fenotype?

1. Genen en allelen
2. DNA en chromosomen
3. Genotype en omgeving
4. Genotype en DNA

Herhaling vorige les

• Ieder menselijke cel heeft 46 chromosomen - 23 paren, 1 van je moeder en 1 van je vader

• Geslachtscellen/voortplantingscellen (eicel en zaadcel) hebben 23 chromosomen i

• Bij bevruchting smelten de kernen samen: 

bevruchte eicel  =  46 chromosomen.

Nieuwe uitleg

Diploïde en haploïde cellen

• Bij gewone cellen:  chromosomenpaar = diploïd (2n), oftewel: elk soort chromosoom is in tweevoud aanwezig

• Bij geslachtscellen: één set van een chromosomenpaar = haploïd (n), oftewel: de cel bevat van elk chromosomenpaar slechts één exemplaar

In geslachtsorganen vindt Meiose (reductiedeling) plaats, waarbij zaadcellen en eicellen ontstaan. Dit is het proces om vanuit lichaamscellen geslachtscellen te maken. 

De onderdelen van een chromosoom. Voordat een cel deelt, verdubbelen (repliceren) de chromatiden (die in het midden vast zitten). Hierdoor onstaan verdubbelde chromosoomparen. 

Meiose 1

De verdubbelde chromosoomparen gaan uit elkaar.

Er vindt hier iets bijzonders plaats (crossing-over).

Meiose 2

De cellen met halve chromosoomparen (enkelvoudig) worden uit elkaar getrokken (chromatiden uit elkaar). 

Resultaat: 4 nieuw onstane cellen --> dochtercellen. 

Mitose

Het kopiëren van cellen om meer van dezelfde cellen te maken.

Mitose

https://www.facebook.com/ntrschooltv/videos/schooltv-wat-is-mitose-clipphanger/695279365956882/

Door meiose ontstaan geslachtscellen

• Meiose 1: chromatiden verdubbelen, chromosomenparen uit elkaar (met dubbele streng).

• Meiose 2: 2 cellen met half chromosomenpaar, chromatiden gaan uit elkaar en je krijgt 4 cellen met 1 streng (23 chromosomen dus). 

MITOSE

mitose

Mitose vs. meiose

Mitose:

• Gewone celdeling
• Dochtercellen identiek aan moedercel
• Hetzelfde genotype

Door mitose ontstaat uit een bevruchte eicel een heel mens

https:

https:

Hoe krijg je verschillende soorten cellen?

• Stamcellen: cellen die nog in staat zijn om te differentiëren en te specialiseren

• Celdifferentiatie: verschillen in vorm en grootte van cellen
• Celspecialisatie: verschillende functies van cellen 

Differentiatie en specialisatie ontstaan doordat een cel genen aan en uit kan zetten. Dit aan/uit zetten gebeurt door eiwitten. welke eiwitten worden gemaakt, wordt bepaald door speciale regelgenen.

Er vindt celdeling plaats om spiercellen te maken. Is dit mitose of meiose

1. Mitose
2. Meiose

Welke cellen hebben geen paren chromosomen maar enkele chromosomen in de celkern?

1. Geslachtscellen
2. Lichaamscellen

Na de bevruchting vindt in de bevruchte eicel celdeling plaats. Is dit mitose of meiose?

1. Mitose
2. Meiose

Opdrachten maken

Maak nu de opdrachten van 11.5.
Lastig? Gebruik biologiepagina.nl om te oefenen of bekijk de video's hieronder.

https://youtu.be/o93BRHGrPjI