§2.3 De centrale bank

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Vraag

• Is hier sprake van nivellering of van denivellering en waarom?
• Waarom stijgen prijzen nog meer, behalve dan door boetes?

Wat doet een centrale bank?

• Banken lenen geld hier
• Banken hebben een rekening hier

• Zorgen voor prijsstabiliteit door monetair beleid
• Doel = inflatie +- op 2% per jaar houden

• Monetair beleid = geldhoeveelheid & hoogte van rentestand bepalen

• Geen duaal mandaat => alleen prijsstabiliteit reguleren
• Als een centrale bank ook de economie stimuleert dan wel duaal mandaat

Geldhoeveelheid (als monetair beleid)

Geldhoeveelheid = Contant geld bij het publiek en spaargelden op rekeningen 

= M(1)

M neemt toe als er geld van de geldscheppende instellingen naar het publiek gaat (geldschepping)

Geldscheppende instellingen:

• De Nederlandse bank (munten)
• Centrale bank (bankbiljetten)
• Banken zoals ABN en ING (Giraal geld)

Geldschepping door:

• Kredietverlening
• Transformatie (van bezittingen naar geld)

vraag

De meeste mensen willen wel een eigen woning kopen. Waarom leent de bank niet aan alle mensen die werken gewoon geld voor het kopen van een woning?

• Nier iedereen kan de lening terugbetalen
• De bank moet genoeg geld in kas hebben om geld uit te lenen
• (voorraad contant geld en saldo bij de centrale bank)

Rente (monetair beleid)

Hoeveel mensen/bedrijven lenen hangt ook af van de rentestand 

• Rente ECB omhoog => rente banken omhoog => geld lenen is dan duurder => wordt minder geleend (kan minder geleend worden)
• Er zal minder besteedt worden => inflatie wordt zal dan dalen

• Renteverhoging werkt niet als banken veel geld in kas hebben

• Centrale bank kan dan verplichte kasreserve of liquiditeitspercentage verhogen
  

Refirente bepaalt de rente van banken

Opdracht

Wat: Opdracht 28, 29, 31, 32  blz 76

Hoe: Voor jezelf. In je schrift

Tijd: 20 minuten (stiltemoment) 

Resultaat: Samen bespreken

Klaar: Kijk je eigen werk na 

Begin alvast aan het huiswerk

De €

Voordelen van één gemeenschappelijke muntsoort (valuta):

• Geen transactiekosten meer voor het inwisselen van geld bij handel en consumptie onderling
• Geen prijsschommelingen meer bij handel (prijsrisico)
• De gezamenlijke export naar buiten de EU zorgt voor veel meer vraag van de munt. Hierdoor wordt de munt meer waard ten opzichte van vreemde valuta. 

De €

Nadelen van één gemeenschappelijke muntsoort (valuta):

• Landen die een zwakke begroting hebben, maken schulden. Geldhoeveelheid neemt toe en daalt de waarde van de Euro
• Sterke landen moeten altijd helpen. Kosten ook honderden miljarden.

Wat hebben we hierover afgesproken?

• Europese Monetaire Unie (EMU) => Eurolanden
• 20 EU-landen wel, 7 niet
• Stabiliteits- en Groeipact:

1. inflatie niet hoger dan 1,5% van drie laagste landen
2. rente niet hoger dan 2% laagste landen
3. rijksbegroting niet groter dan 3% van BBP
4. Staatsschuld niet groter dan 60% van BBP
5. Wisselkoersontwikkeling moet gelijk worden aan wisselkoers van de euro

Opdracht

Wat: Opdracht 34, 35, 37, 38  blz 80

Hoe: Voor jezelf. In je schrift

Tijd: 20 minuten (stiltemoment) 

Resultaat: Samen bespreken

Klaar: Kijk je eigen werk na 

Begin alvast aan het huiswerk

MONETAIR BELEID.

Welke twee middelen heeft de ECB om inflatie te beteugelen?

Hoe verandert rente? (1)

Open markt transacties: 

• CB verkoopt waardepapieren zoals leningen of obligaties aan banken
• Geldhoeveelheid wordt minder
• Gevolg: geld lenen wordt duurder = rente stijgt

• CB koopt waardepapieren (kwantitatieve verruiming) Geldhoeveelheid groeit

Link

Hoe verandert rente? (2)

• Reserveverplichting
• De ECB bepaalt voor banken hoe hoog de reserves moeten zijn op de rekening bij de ECB.

• De bank kan dit geld niet gebruiken=> Wat doet dit met de geldhoeveelheid?
• Wordt kleiner => rente gaat omhoog

Hoe verandert rente? (3)

Permanente faciliteiten

• De ECB leent voor zeer korte termijn geld aan de bank en rekent daarvoor een bepaalde rente

• De banken kunnen aan die korte rente aflezen of de ECB wilt verruimen of verkappen
  

ECB als toezichthouder

Andere taken van de ECB:

1. Betalingsverkeer op orde houden (bankbiljetten en betaalverkeer)
2. Toezicht op financiële instellingen (verzekeraars, pensioenfondsen, grotere banken moeten genoeg buffers hebben)

• De Nederlandse Bank Beheert externe reserves (goud, dollars, andere valuta of bezittingen)

Opdracht

Wat: Opdracht 34, 35 en 37 blz. 38

Hoe: Voor jezelf. In je schrift

Tijd: 20 minuten (stiltemoment) 

Resultaat: Zelf nakijken/samen bespreken

Klaar: Kijk je eigen werk na &

Ga daarna aan de slag met het huiswerk: 

Verrijkingsopdracht 1 blz. 44

Start coronapandemie: maart 2020

Stijging inflatie naar 10%: januari 2021

Stijging gasprijzen: januari 2021

Oorlog Oekraïne: februari 2022