Uitvaartrituelen

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Excursie woensdag

10.50 uur verzamelen voor school bij de hoofdingang

Mee: identiteitskaart, pen, schrijfblok of iets dergelijks.

Excursie donderdag

Twee onderdelen:

1. museumbezoek
2. rondleiding gedenkpark

In het museum

Tuinzaal:

• uitleg en opdrachten
• jas en tas blijven daar (ruimte kan afgesloten worden)

Opdrachten bereiden voor op eindopdracht. 

In het gedenkpark

• rondleiding in twee groepen
  
• meerdere uitvaarten per dag
• diverse culturen, diverse levens/geloofsovertuigingen

Eindopdracht 

Rituelengids met rituelen:

- bij het naderend afscheid van het leven

- vlak na het overlijden

- tijdens de uitvaart

- om aan iemand te blijven denken

Voorbeeld 

Ritueel bij naderend afscheid

Ziekenzalving

Voorbeeld 

Ritueel vlak na overlijden

Rituele lijkwassing

Voorbeeld 

Ritueel tijdens uitvaart

Surinaamse uitvaart: 

dansen met de kist

Voorbeeld 

Ritueel om te gedenken

Joods: jaartijdlicht

Voor vandaag:

Rituelen rond de dood laten iets zien van hoe nabestaanden denken over de dood. 

Na deze les kun je daar drie nieuwe voorbeelden van noemen. 

Tip: Maak aantekeningen voor je eindopdracht

Reincarnatie: je wordt opnieuw geboren in een ander lichaam.

Na je dood kom je bij God, er is geen lijden meer. 

De laatste dag: het leven is een toets. Aan het einde wordt gekeken naar je goede en slechte daden. 

Leven vóór de dood: je geeft je leven zin door samen mens te zijn. 

Moslims

Hindoes

Humanisten

Christenen

Boeddhisten

Joden

0

Wat gebeurde vroeger in het metaheerhuis?

1. daar kon je de familie condoleren
2. daar werd de dode gewassen en gekleed
3. daar kwamen mensen samen voor de uitvaart
4. daar betaalde je de uitvaartkosten

Het rituele wassen van een mannelijke overledene gebeurt door

1. speciaal opgeleide verzorgers
2. joodse vrouwen
3. familieleden
4. joodse mannen

Tijdens het wassen van de overledene

1. wordt voor hem gebeden
2. worden alleen maar goede dingen over hem verteld
3. wordt er zachtjes gezongen
4. wordt er vooral gezwegen

De overledene krijgt een speciaal doodskleed aan, dat is gemaakt van

1. witte wol
2. blauwe wol
3. wit katoen
4. blauw katoen

Wat wordt er meegegeven
in een joods graf?

1. een gebedstekst
2. een tekst uit de Torah
3. woestijnzand
4. zand uit Israel

Wat doe je als je
een joods graf bezoekt?

1. een bloem neerleggen
2. een gebed uitspreken
3. een steentje neerleggen
4. in stilte groeten

Waarom kennen joodse begraafplaatsen eeuwige grafrust?

1. dat is gewoonte
2. dat moet van hun geloof
3. uit respect voor de doden
4. voor de rust van ieders ziel

Waarom wordt elke jood
in dezelfde soort kist begraven?

1. dat scheelt een hoop geld
2. omdat ze snel begraven moeten worden
3. omdat iedereen gelijk is
4. daarvoor is een andere reden

Islam

• Tijdens sterven: geloofsbelijdenis


• Meteen na het sterven: lichaam reinigen + in witte doeken wikkelen: rein voor Allah verschijnen
• In moskee: overlijdensgebed (Salaat al Janazaa)


• Kist door zoveel mogelijk mannen gedragen → goede werken
• In graf: zonder kist, op rechterzij, gezicht naar Mekka
• Rouwperiode van 40 dagen, elke avond bidden voor overledene

Waarom werd deze islamitische begraafplaats versneld geopend?

1. omdat steeds meer moslims in Nederland begraven willen worden
2. omdat alle voorbereidingen klaar waren
3. door toenemende werkloosheid was er geen geld voor begrafenis elders
4. door corona mochten overledenen niet in het buitenland begraven worden

Hoe moet een moslim
begraven worden?

1. met het gezicht naar Mekka
2. met de voeten naar Mekka
3. met uitgestrekte armen naar Mekka
4. in elk geval moet de kist naar Mekka wijzen

Wat gebeurt er nadat de kist
in het graf gezet is?

1. dan wordt er zand overheen geschept
2. dan worden er planken gelegd
3. dan wordt er wat water uit Mekka in het graf gedaan
4. dan neemt iedereen persoonlijk afscheid

Welk ritueel was in de corona-tijd moeilijk uit te voeren?

1. het samen bidden
2. het wassen van de overledene
3. het condoleren
4. elk genoemd ritueel

Hindoeïsme

• dood = nieuw begin → opnieuw geboren (reïncarnatie)
• lichaam teruggeven aan oerelementen: aarde, water, vuur, lucht, ether(ruimte om ons heen)
• verbrandingsceremonie lichaam opdat ziel snel vrijkomt

              (India, Nepal → brandstapel, Nederland → crematorium)

•  dag van crematie: oudste zoon scheert hoofdhaar af
• offers en bloemen leggen, zingen en bidden
•  ritueel om te gedenken: Pitru Paksha

Hoe lang duurt pitru pasha?

1. twee dagen
2. 7/8 dagen
3. ruim tien dagen
4. 15/16 dagen

Mag je tijdens pitru pasha ook offers aan de goden schenken?

1. ja
2. nee
3. hangt er van af
4. wordt niks over gezegd

Aan wie wordt gedacht
tijdens pitru pasha?

1. alle overledenen
2. overledenen van afgelopen jaar
3. voorouders
4. dat mag je zelf weten

Moet je rituelen uitvoeren
tijdens pitru pasha?

1. Ja, dat moet
2. Nee, het mag

Worden voorouders tijdens pitru paksha op een voetstuk gezet?

1. eigenlijk wel met al die ceremonies
2. een beetje wel ja
3. nee, want je kijkt ook naar hun fouten
4. nee, want je gaat ook door met andere dingen

Humanisten

• richten zich nadrukkelijk op het leven voor de dood
• je geeft je leven zin door samen mens te zijn
• bijzonder ritueel: de Voor Hierna-box 
• maken eigen rituelen, ook om te gedenken

Gedenkritueel in humanistisch verzorgingstehuis

https://schooltv.nl/video-item/bruggen-bouwen-dood

vanaf 5:58

Mag je als humanist
je eigen rituelen bedenken?

1. Ja, zeker!
2. Het mag wel, maar beter is het om het aan een ritueelbegeleider over te laten.
3. Nee, dat is niet de bedoeling.
4. Het juiste antwoord staat er niet bij.

Is het rozenritueel een specifiek humanistisch ritueel?

1. ja
2. nee

Waarom zal een humanist niet snel praten over leven na de dood?

1. een humanist gelooft daar niet in
2. omdat we niet kunnen weten wat er dan is
3. een humanist vindt het leven nu het belangrijkst
4. omdat dat een lastig onderwerp is

Wat is belangrijk bij een humanistische uitvaart?

1. dat je leert van de goede daden van de overledene
2. aandacht voor het levensverhaal van de overledene
3. het delen van waarden als respect, belangstelling en menswaardigheid
4. alle genoemde punten

Welke rituelen zag je vandaag?

Welk ritueel uit de afgelopen lessen
spreekt jou het meest aan?

Opdracht

Vandaag zag je drie rituelen om iemand te gedenken:

- het joodse jaartijdlichtje

- het hindoeïstische pitru paksha

- het humanistische rozenritueel 

Vorige week zag je:

- Allerzielen (katholiek)

- eeuwigheidszondag (protestants)

Bedenk nu een eigen ritueel om iemand te gedenken. Maak daarbij gebruik van een voorwerp/symbool: foto, kaars, steen, lievelingsvoorwerp, speciaal eten, ergens heen gaan etc.