Klimaatverandering

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Klimaatverandering

5 min. opstart

10 min. wat beïnvloed klimaatverandering?

15 min opdracht

10 min. uitleg

10 min. afsluiting

LESDOEL:

1. Je kan uitleggen hoe het versterkt broeikaseffect zorgt voor klimaatverandering
2. Je weet dat fossiele brandstoffen en afname in bomen een versterkend effect hebben op klimaatverandering

Hoe werkt het natuurlijke broeikaseffect ook alweer?

Natuurlijke broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect 

Broeikasgassen

2 redenen meer CO2

1. We stoten veel Co2 uit met de verbranding van fossiele brandstoffen
2. Er zijn minder bossen die de Co2 kunnen vasthouden

Uitstoot Co2

Welke fossiele brandstoffen zijn er?

4 groepen samen werken:

1. Hoe is de fossiele brandstof ontstaan?
2. Waarom noemen we het fossiel? niet hernieuwbaar.

Bruinkool en steenkool

D

Dode plantenresten

Aardolie en aardgas

Dode zeedieren (plankton)

Fossiel = Niet-hernieuwbaar

Ze zijn ontstaan doordat dierlijke- en plantaardige resten miljoenen jaren diep onder de grond zijn samengedrukt. 

Deze resten bevatten samengeperste Co2. Bij de verbranding ervan komt veel energie vrij.

Opslag Co2

Bomen nemen Co2 op en slaan dit op in de bodem.

Minder bomen:

- minder opnamen Co2 uit de lucht

- bij bomenkap komt Co2 weer vrij

Fotosynthese

Waarom worden
bossen gekapt?

Toename broeikasgassen wereldwijd

Toename wereldbevolking 

Klimaatverandering

De bevolking groeit

Méér mensen hebben steeds méér nodig

-> Daarom ontbossing voor méér grondstoffen

-> Daarom méér energie verbruik, verbranding fossiele brandstoffen

Opwarming aarde

De aarde is nu 1,1 graad opgewarmd. 

Er zijn afspraken om de opwarming 

tegen te gaan:

Niet boven 1,5 graad uit komen!

Afsluiting

• LESDOEL:
  1. Je kan uitleggen hoe het versterkt broeikaseffect zorgt voor klimaatverandering
  2. Je weet hoe fossiele brandstoffen en ontbossing een versterkend effect hebben op klimaatverandering
  
  
• Inleveren opdracht nieuwsartikel
• Afspraken inhalen toets
• Toet bespreken
  Volgende les: De effecten van klimaatverandering
  Volgende week: Mogelijke oplossingen voor klimaatverandering

Lesopzet

5 min. Opstart

10 min. Gevolgen van klimaatverandering
5 min. video 
10 min. Gevolgen voor Nederland
5 min. video

15 min. Opdracht nieuwsartikelen

5 min. Afsluiting (toetsbespreking)

LESDOEL:

1. Je weet dat de gevolgen van klimaatverandering de hele wereld treffen
2. Je kan uitleggen wat de gevolgen van klimaatverandering zijn voor Nederland

Welke gevolgen heeft
de opwarming van de aarde?

Gevolgen klimaatverandering wereldwijd

• Koraal sterft af (zeeleven)
• Verzuring oceanen (zeeleven)
• Ontbossing zorgt ervoor dat biodiversiteit afneemt en veel dieren uitsterven
• Toename insecten (malaria)
• Vulkaanuitbarstingen nemen toe (door druk sneeuw bovenop vulkaan afneemt)
• Toename bosbranden
• Bescherming tegen klimaatverandering kost veel geld 
• Klimaatvluchtelingen (Gobi woestijn te droog -Bangladesh te nat)
• Smelting ijskappen (stijging zeespiegel)
  
• Extremer weer

Gevolg: Extremer weer

• Langdurige hittegolven en en dus langere droogte
  Gevolgen voor voedselproductie en ouderen/kwetsbaren. Sommige gebieden klimaatvluchtelingen.
• Warmere zee zorgt voor krachtigere orkanen
• Heftigere regenval en stgijging zeespiegel zorgt voor toename overstromingen 

Zie jij het probleem?

Gevolgen klimaatverandering Nederland

Video opdracht

Schrijf 4 gevolgen van klimaatverandering op die we in Nederland gaan merken.

www.knmi.nl

Gevolgen klimaatverandering

1. Stijging zeespiegel (kustgebied gevoelig voor overstroming)
2. Rivieren (hoge waterstand -> overstromingen)
3. Extremer weer- heftigere stormen
   
4. Extremer weer - meer hittegolven en droogte
5. Steden worden warmer

Oplossingen

1. Beschermen

2. Tegengaan

Volgende les mee verder

Onderwerpen nieuws artikelen

Bespreek je nieuwsartikel met je buurman/vrouw      (10 min.)

• Gaat je nieuwsartikel over een gevolg van klimaatverandering?
  1. Zo ja welk gevolg? leg uit
  2. Bedenk een oplossing voor dit gevolg 
  
  
• Gaat je nieuwsartikel over een oplossing of bescherming tegen klimaatverandering?
  1. Zo ja hoe dan? leg uit
  2. Kan jij ook bijdragen in deze oplossing?
  
  Schrijf de oplossing hiervan op het bord.

voetafdruktest.wwf.nl

Afsluiting

• LESDOEL:
  1. Je kan uitleggen wat de gevolgen van klimaatverandering zijn
  
  Toetsbespreking
  
  
• Volgende les: Mogelijke oplossingen voor en beschermen tegen klimaatverandering

Maak de test thuis en neem de uitslag volgende les mee.

https://voetafdruktest.wwf.nl/?gclid=EAIaIQobChMI1vWxvdas-AIVj49oCR3f1AhLEAAYASAAEgLwUPD_BwE 

• Inhalen toetsen

Lesopzet

5 min. Opstart

5 min. Gevolgen 

5 min. Video en oplossingen 

10. min. Video en uitleg voetafdruk 

15 min. Testuitslag en opdracht

5 min. afsluiting

LESDOEL:

1. Je kan oplossingen tegen klimaatverandering aandragen
2. Je hebt inzicht in je eigen voetafdruk
3. Je kan zelf een verandering doorvoeren om bij te dragen in een bewust klimaat

Gevolgen van klimaatverandering
in Nederland

1. Stijging zeespiegel?
2. Extremer weer - meer hittegolven en droogte?
3. Extremer weer- heftigere stormen?
   
4. Rivieren (hoge waterstand -> overstomingen)?
5. Steden worden warmer?
   
   

Kijk vraag

Tegengaan wat kan jij doen?
Schrijf zoveel mogelijk oplossingen op.

 We gaan hier later mee aan de slag

Oplossingen

Waar komt de uitstoot van broeikasgassen in Nederland vandaan?

Kunnen we ons lijstje met oplossingen nog aanvullen?

Voetafdruk (uitgedrukt in aardbollen)

De oppervlakte van de aarde die jij nodig hebt om te kunnen leven.

De ruimte die nodig is voor:

• Hoeveelheid stroom je verbruikt;
• Voedsel die je consumeert;
• Afval dat verwerkt moet worden;
• Hoeveel CO2 je uit stoot;
  
• Hoeveel spullen je aanschaft.

Deze factoren bepalen onder andere de grootte van jouw voetafdruk.

Wie gebruikt het meest van de aarde?

nos.nl

Hoeveel aardbollen zijn er nodig als iedereen leeft zoals jij?

Er is maar 1 aarde

Opdracht met oplossingen

1. 1. Pak de uitslag van de test erbij en schrijf op hoeveel aardbollen jij nodig hebt om te leven.
2. 2. Bedenk een oplossing om je gebruik te verminderen voor de volgende onderdelen:

• Energie
• Voedsel
• Afval
• Vervoer
• Spullen & kleding
  3. Geef aan of je bereid bent dit te doen? waarom wel/niet?
  4. Lever de opdracht in bij je docent.

voetafdruktest.wwf.nl

Afsluiting

• Volgende les: 
  Verder met oplossingen
  
  

• Inhalen toetsen

Lesopzet

5 min. Opstart

15 min. Toets bespreking

Video en opdracht 

LESDOEL:

1. Je kan oplossingen tegen klimaatverandering aandragen
2. Je hebt inzicht in je eigen voetafdruk
3. Je kan zelf een verandering doorvoeren om bij te dragen in een bewust klimaat

Toetbespreking 10 min.