Internet helden

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Omgangsregels 

1. luister naar elkaar

2. accepter elkaars mening

3. veroordeel elkaar niet ook al vind je iets raar of vreemd

4. lach elkaar niet uit

5. gebruik geen grove woorden

6. noem geen namen wanneer je een verhaal vertelt

7. Alle privé informatie die binnen deze klas besproken wordt, blijft tussen ons

8. Je bepaalt zelf wat je wel of niet wilt vertellen

9. Geen vraag is raar

Wat is er over jou te vinden?

Jouw digitale voetafdruk: alles wat er online over jou te vinden is, zoals profielgegevens,

foto’s, video- en audio-opnamen, blogs, likes en posts.

Maar ook dingen die je onbewust deelt zoals persoonsgegevens.

Bijvoorbeeld: je naam, adres, telefoonnummer,

e-mailadres of BSN. Zelfs je IP-adres (van je

smartphone of computer)

Wat is privacy?

Wat is online privacy?

Verstandig delen

• Privacy is dat je dingen kunt doen zonder dat de buitenwereld daar weet van heeft.

• Gebruik anonieme browsers zoals FireFox. Deze biedt gebruikers de optie om anoniem te surfen via een privévenster.

• Privacy-management: welke informatie hebben bijvoorbeeld Google, Snapchat & LinkedIn over jou opgeslagen?

• Zoek uit wat er online over je te vinden is en schoon dit zo nodig op.

Privacy

Leg uit dat privacy een recht is dat in onze Grondwet staat. In de Grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden en waar iedereen die zich in Nederland bevindt aan heeft te houden. Artikel 10 van de Grondwet zegt dat alle burgers recht hebben op privacy en dat de overheid de plicht heeft hun privacy te respecteren en te beschermen.

Naast de grondwet zijn er gewone wetten. De AVG is de nieuwe Nederlandse privacywet. De AVG regelt dat overheden, bedrijven en organisaties (zoals gemeenten, socialmediaplatforms, scholen en sportclubs) én burgers zelf op een zorgvuldige manier met persoonsgegevens van burgers omgaan. In de AVG is geregeld wat deze partijen en burgers wel en niet mogen doen met jouw gegevens, en wat jouw eigen rechten zijn (zoals het recht om je gegevens te mogen inzien, wijzigen, of verwijderen).

Soms ben je verplicht om je gegevens te delen, bijvoorbeeld met de politie en de belastingdienst, omdat die anders hun werk niet kunnen doen. Ook mogen scholen en ziekenhuizen jouw BSN vragen (wat normaal alleen de overheid mag). Ze hebben daar een speciale ontheffing voor. Je BSN wordt dan je onderwijsnummer of je zorgnummer. Maar verder mag bijna niemand je BSN vragen.

Een sportclub of een webwinkel vraagt natuurlijk wel om persoonsgegevens zoals naam, adres en woonplaats, soms telefoonnummer, e-mailadres en bankrekeningnummer. Hier mogen ze naar vragen omdat ze die gegevens nodig hebben voor de administratie voor betalingen, bezorgingen of lidmaatschappen. Die gegevens moeten ze wel heel zorgvuldig behandelen en veilig opslaan. De vuistregel is: een bedrijf of organisatie mag alleen dat van jou weten wat nodig is om hun dienst te kunnen leveren. Meer niet.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) controleert of iedereen de privacyregels goed volgt (en kan boetes geven als er fouten worden gemaakt). Daar kun je ook terecht als je vragen of klachten hebt.

Les 1 

Wat is online privacy?

Verstandig delen

• Artikel 10 van de Grondwet zegt dat alle burgers recht hebben op privacy en dat de overheid de plicht heeft hun privacy te respecteren en te beschermen.

• De AVG is de nieuwe Nederlandse privacywet. De AVG regelt dat overheden, bedrijven en organisaties én burgers zelf op een zorgvuldige manier met persoonsgegevens van burgers omgaan. 

• Soms ben je verplicht om je gegevens te delen, bijvoorbeeld met de politie en de belastingdienst. 

• Een bedrijf of organisatie mag alleen dat van jou weten wat nodig is om hun dienst te kunnen leveren. Meer niet.

• De Autoriteit Persoonsgegevens controleert of iedereen de privacyregels goed volgt en kan boetes geven als er fouten worden gemaakt. 

Checklist

Leg uit dat privacy een recht is dat in onze Grondwet staat. In de Grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden en waar iedereen die zich in Nederland bevindt aan heeft te houden. Artikel 10 van de Grondwet zegt dat alle burgers recht hebben op privacy en dat de overheid de plicht heeft hun privacy te respecteren en te beschermen.

Naast de grondwet zijn er gewone wetten. De AVG is de nieuwe Nederlandse privacywet. De AVG regelt dat overheden, bedrijven en organisaties (zoals gemeenten, socialmediaplatforms, scholen en sportclubs) én burgers zelf op een zorgvuldige manier met persoonsgegevens van burgers omgaan. In de AVG is geregeld wat deze partijen en burgers wel en niet mogen doen met jouw gegevens, en wat jouw eigen rechten zijn (zoals het recht om je gegevens te mogen inzien, wijzigen, of verwijderen).

Soms ben je verplicht om je gegevens te delen, bijvoorbeeld met de politie en de belastingdienst, omdat die anders hun werk niet kunnen doen. Ook mogen scholen en ziekenhuizen jouw BSN vragen (wat normaal alleen de overheid mag). Ze hebben daar een speciale ontheffing voor. Je BSN wordt dan je onderwijsnummer of je zorgnummer. Maar verder mag bijna niemand je BSN vragen.

Een sportclub of een webwinkel vraagt natuurlijk wel om persoonsgegevens zoals naam, adres en woonplaats, soms telefoonnummer, e-mailadres en bankrekeningnummer. Hier mogen ze naar vragen omdat ze die gegevens nodig hebben voor de administratie voor betalingen, bezorgingen of lidmaatschappen. Die gegevens moeten ze wel heel zorgvuldig behandelen en veilig opslaan. De vuistregel is: een bedrijf of organisatie mag alleen dat van jou weten wat nodig is om hun dienst te kunnen leveren. Meer niet.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) controleert of iedereen de privacyregels goed volgt (en kan boetes geven als er fouten worden gemaakt). Daar kun je ook terecht als je vragen of klachten hebt.

Wat je vrienden van jou mogen weten

IS DIT GEREGELD DOOR PRIVACYWETGEVING OF NIET?

1. Wel
2. Niet

Bespreek het verschil tussen de privacybescherming die wettelijk geregeld is en de privacybescherming waar je zélf als burger verantwoordelijk voor bent.

Doe dit aan de hand van de voorbeelden waar de leerlingen via hun woordspin mee kwamen. Wettelijk geregeld door de privacywetgeving of niet? Merk op dat er natuurlijk wel ándere wetten van toepassing kunnen zijn (zoals het strafrecht) wanneer de privacywetgeving ergens niets over zegt. Je kunt niet zomaar alles doen wat je wil.

LessonUp: je kunt eventueel gebruik maken van de interactieve quizvragen. De leerlingen kunnen via LessonUp.app meedoen met hun eigen device.

Wat een school wel en niet van jou mag weten

IS DIT GEREGELD DOOR PRIVACYWETGEVING OF NIET?

1. Wel
2. Niet

Wat je op social media mag zetten

IS DIT GEREGELD DOOR PRIVACYWETGEVING OF NIET?

1. Wel
2. Niet

Of je ouders je wachtwoorden mogen weten

IS DIT GEREGELD DOOR PRIVACYWETGEVING OF NIET?

1. Wel
2. Niet

Of de buurman met zijn drone boven jouw tuin opnamen mag maken

IS DIT GEREGELD DOOR PRIVACYWETGEVING OF NIET?

1. Wel
2. Niet

Wat is online privacy?

Verstandig delen

• Veel mensen hechten waarde aan hun reputatie.

• Ook online vinden veel mensen dit belangrijk.

• Maar wat is dat nou eigenlijk?

Reputatie? 

Leg uit dat privacy een recht is dat in onze Grondwet staat. In de Grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden en waar iedereen die zich in Nederland bevindt aan heeft te houden. Artikel 10 van de Grondwet zegt dat alle burgers recht hebben op privacy en dat de overheid de plicht heeft hun privacy te respecteren en te beschermen.

Naast de grondwet zijn er gewone wetten. De AVG is de nieuwe Nederlandse privacywet. De AVG regelt dat overheden, bedrijven en organisaties (zoals gemeenten, socialmediaplatforms, scholen en sportclubs) én burgers zelf op een zorgvuldige manier met persoonsgegevens van burgers omgaan. In de AVG is geregeld wat deze partijen en burgers wel en niet mogen doen met jouw gegevens, en wat jouw eigen rechten zijn (zoals het recht om je gegevens te mogen inzien, wijzigen, of verwijderen).

Soms ben je verplicht om je gegevens te delen, bijvoorbeeld met de politie en de belastingdienst, omdat die anders hun werk niet kunnen doen. Ook mogen scholen en ziekenhuizen jouw BSN vragen (wat normaal alleen de overheid mag). Ze hebben daar een speciale ontheffing voor. Je BSN wordt dan je onderwijsnummer of je zorgnummer. Maar verder mag bijna niemand je BSN vragen.

Een sportclub of een webwinkel vraagt natuurlijk wel om persoonsgegevens zoals naam, adres en woonplaats, soms telefoonnummer, e-mailadres en bankrekeningnummer. Hier mogen ze naar vragen omdat ze die gegevens nodig hebben voor de administratie voor betalingen, bezorgingen of lidmaatschappen. Die gegevens moeten ze wel heel zorgvuldig behandelen en veilig opslaan. De vuistregel is: een bedrijf of organisatie mag alleen dat van jou weten wat nodig is om hun dienst te kunnen leveren. Meer niet.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) controleert of iedereen de privacyregels goed volgt (en kan boetes geven als er fouten worden gemaakt). Daar kun je ook terecht als je vragen of klachten hebt.

Wie ben jij online?

Wie ben je online? Welk beeld laat je zien? Hoe zien anderen jou op basis van wat je online van jezelf laat zien?

Met deze open vraag kunnen de leerlingen hun antwoord m.b.v. hun device geven. 

Extra:

Eventueel kunnen ze een foto van hun online identiteit, bijvoorbeeld van zichzelf op een socialemediaplatform, uploaden.

Verstandig delen

Waar denk je aan bij het woord 'reputatie'?

Reputatie is voor leerlingen een abstract begrip. Vraag aan de leerlingen waaraan ze denken bij het woord 'reputatie'. Dit mogen zoveel woorden zijn die bij hen te binnen schieten.

Na afloop kunnen de woorden worden omgedraaid en klassikaal worden besproken.

Extra: laat de leerlingen of doe dit samen met de leerlingen 4 categorieën bedenken waarbinnen zoveel mogelijk van de gegeven woorden in kunnen vallen: een linksboven, rechtsboven, rechtsonder en linksonder. Versleep vervolgens met klas deze woorden naar een van de categorieën.

Met aardig doen kom je verder

• In jouw klas kunnen mensen (online) gepest worden zonder dat jij dat misschien weet. Houdt daarom altijd rekening met wat je zegt.

• Wat voor de een grappig is, vindt de ander kwetsend. Jij kunt je eigen grens bepalen. Maar anderen ook. Rekening houden met anderen, is prettig, ook online. 

• Misverstanden ontstaan snel: check wat de bedoeling was. 

• Als iets over de grens gaat, kun je altijd hulp vragen. Voor jezelf, maar ook voor iemand anders.
  

• Als je niet met je eigen ouders kunt – of wilt – praten, kun je ook altijd iemand van school in vertrouwen nemen. Bijvoorbeeld de mentor.
  

• Je bent altijd zelf verantwoordelijk voor de gevolgen van je online gedrag. 

Samengevat

Klassikale les

Grappig doen of 

over de grens?

Sluit af met een motiverende aanmoediging: hoe jullie elkaar online behandelen, heeft invloed op de manier waarop jullie generatie de online cultuur bepaalt. Verander de wereld, begin bij jezelf ...

Dit is prima

Dit kan 

écht niet 

Dit is op 

het randje

Met aardig doen kom je verder

Milou post een filmpje op een openbaar account, waarin ze mensen met een handicap belachelijk maakt.

Ze noemt ze “domme zombies die niets kunnen”, en zegt dat ze “beter opgeruimd kunnen worden”. Niemand heeft het bericht geliket en er staan (voorlopig) ook geen reacties onder.

Bespreek de oordelen, argumenten en discussies klassikaal.

Sta stil bij de ervaring dat het soms lastig is om tot overeenstemming te komen: kan iets nou wel of niet, en waarom? En dan heb je dat nu nog maar moeten overleggen met een kleine groep mensen ... Kun je nagaan hoe moeilijk dat is in een grote groep, of met alle mensen in het land!

Dit is prima

Dit kan 

écht niet 

Dit is op 

het randje

Met aardig doen kom je verder

Shanti ziet het bericht van Milou (uit situatie 1) en plaatst de eerste reactie. Het begint heel dramatisch, dat ze diep gekwetst is en erg moest huilen, omdat ze zelf een gehandicapt broertje heeft. Maar gaandeweg zie je haar steeds bozer worden, tot ze op het laatst verschrikkelijk gaat schelden op Milou, en schrijft dat ze “zelf opgeruimd moet worden”.

Wat zou jij kunnen doen als je merkt dat een goede vriend of vriendin op een haataccount of meme-account terechtkomt? Zou je die persoon kunnen helpen? Hoe? 

Klik na elk antwoord op Verstuur.

Op sommige scholen wordt tijdens de online les ook veel geklierd en 

zelfs gepest. Sommige leerlingen maken screenshots of filmpjes tijdens 

de online les en zetten die ergens op internet. 

Wat vind jij daarvan? Denk je dat het strafbaar is?

Met aardig doen kom je verder

• We leven in een vrij land, waarin we vinden dat je veel moet kunnen zeggen. Maar daar zijn wel grenzen aan. Die worden niet alleen bepaald door de wet maar ook door onszelf, in de vorm van fatsoensregels. We noemen dat dan ‘nettiquette’ (de etiquette op het net) als het om online communicatie gaat. 

• Die grenzen liggen niet scherp vast. Daardoor zullen we daar altijd over in gesprek moeten blijven met elkaar. En dat is maar goed ook, want als je luistert, leer je wat anderen voelen en dat ze gekwetst kunnen zijn op momenten dat jij dat helemaal niet zou zijn. Of andersom. Het is, totdat de wet de grens aangeeft, aan onszelf of we daar dan rekening mee willen houden of niet. 

• Maar in alle gevallen ben je zelf verantwoordelijk voor de gevolgen van je gedrag. Ook je online gedrag. En óók als je je berichten anoniem plaatst.

Samengevat

Les 3 

Doe je iets of doe je niets?

Sluit af met een motiverende aanmoediging: hoe jullie elkaar online behandelen, heeft invloed op de manier waarop jullie generatie de online cultuur bepaalt. Verander de wereld, begin bij jezelf ...

Ook digitaal doen we normaal!

Welke gedragsregels willen wij als klas 

hebben voor tijdens de online videolessen?