5.2 Normandiërs veroveren Engeland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

5.2 Normandiërs veroveren Engeland.

Tijdvak 4:

De tijd van steden en staten

Leerdoel

- Hoe veroverden de Normandiërs Engeland?

- Wat waren de gevolgen van de verovering van Engeland?

- Wat is centralisatie?

In deze paragraaf gaat het over dit kenmerkend aspect:

Het begin van staatsvorming en centralisatie

In 5.1 gaat het over centralisering en staatsvorming

We zagen dat Willem de Veroveraar een machtige koning wilde zijn. Hoe kan een koning echt de baas worden over zijn eigen grondgebied (=staat)?

Staatsvorming

Bekijk via de volgende video hoe Europa er politiek uitzag in de jaren 300, 500, 800 en 1066 en 1500. Wat valt je op?

Wat viel je op aan de staatsvorming in Europa?

Wat hoort bij staatvorming?

• een hoofdstad
  
• wetten die voor alle inwoners gelden
  
• overal belasting heffen
  
• een parlement
  
• edelen onder controle
  
• centrale rechtbank
  
• ambtenaren 
  
• huursoldaten 
  

Rijk Karel de Grote

2 landen ontstaan uit het rijk van Karel de Grote: Frankrijk en Duitsland

Een verhaal over de verovering van Engeland: het tapijt van Bayeux

Het Tapijt van Bayeux

laat het verloop van de strijd om Engeland in 1066 zien

Kijk maar eens naar de volgende animatie!

De slag bij Hastings 1066

• 1066 sterft Engelse koning Edward zonder ergenaam.
  
• Engelse koning was een leenman van de Franse koning.
  
• Hoogste graaf Harold eist de troon, maar hertog Willem van Normandië is neef van de Engelse koning  en Harold had de eed van trouw gezworen aan Willem.
  
• Willem van Normanidië valt Engeland binnen en verslaat Harold bij de Slag bij Hastings in 1 dag
  
  Gevolgen: 
  
• Willem van Normandië wordt Willem de Veroveraar, koning van Engeland
• Normandische adel en geestelijken werden beloond met stukken land, zij werden leenmannen van de Engelse koning.

Willem en zijn leenmannen

Normandische strijders worden beloond met een stuk land (afgepakt van de Eng adel)

Beste deel (20%) hield hij voor zichzelf: Domein vand e koning.

Normandiërs (met stuk land in Eng): Leenmannen: trouw zweren aan de koning.

Bouwden kastelen op landerijen:

- Eng in handen van Fr sprekende elite.

Niet iedereen was hier blij mee.

Wie stonden er tegenover elkaar tijdens de slag bij Hastings?

1. Koning Edward en graaf Harold
2. Koning Edward en hertog Willem
3. Graaf Harold en hertog Willem

Wat was GEEN gevolg van de slag bij Hastings?

1. Koning Edward sterft kinderloos
2. De Franse edelen krijgen grond in Engeland
3. Graaf Harold kreeg een pijl in zijn oog en stierf
4. Willem de Veroveraar wordt koning van Engeland

William wordt koning van Engeland

Domesday Book van William I

Feodaal Engeland

Willem de Veroveraar voert feodale stelsel in Engeland in
Maatregelen om machtig te blijven:
- Leenmannen kregen niet één groot stuk in leen maar kleine stukjes
- Willem hield de beste gebieden voor zichzelf
- Alle bezittingen van de adel werden opgeschreven in het Domesday Book (1086)

Centraal bestuur

Opvolgers WIllem: sterk band met FR.

Als zij in Fr waren moesten anderen Eng regeren: goed georganiseerd bestuur belangrijk.

- Centraal rekenkamer: belastingen geregeld 

Centralisatie: strijd om macht. Eng Adel moeite met acht van koning.

Centraal bestuur

Koning en Adel: ruzie om rechten en plichten van Adel. 

Gevolg:

13e eeuw: opstellen Magna Carta: belangrijk document: Koning moest zich ook aan de wet houden.

Nieuw: want koning maakte wetten.

Hij trok zich er niets van aan als het hem niet uitkwam.

Centralisatie in Engeland

Engelse koningen centraliseren hun land: bestuur vanuit één plek
Voorbeeld: centrale rekenkamer, speciale rechtbanken
Gevolg: adel en kerk verzetten zich tegen afname macht
Voorbeeld: Koning Jan Zonder Land
Ruzie met kerk: excommunicatie
Ruzie met adel: Magna Carta (1215)

Welk doel had invoering van het
Domesday boek?

1. Willem wilde de kloosters belasting laten betalen
2. Willem wilde precies weten wat hij veroverd had
3. Willem wilde de macht van hem als koning versterken
4. Willem wilde een Frans sprekende elite vestigen in Engeland

Moord op bisschop Becket

Koning Hedrik II (12e eeuw): Stelde rechtbanken in.

Kerk protesteerde: Zij konden rechtspreken en niet alleen koning en ambtenaren moesten het voor het zeggen hebben.

Geestelijken verloren zo inkomsten.

Bisschop Thomas Becket klaagt bij koning.

Ruzie loopt zo hoog op dat Thomas vermoord werd.

Wat hoort allemaal bij staatsvorming?

Jan zonder Land en de Magna Carta

Wat wilde de tekenaar hiermee duidelijk maken?

https:

De Slag bij Hastings 1066 na Chr.

• Het is 1066 na Chr. Harold roept zich uit tot koning van Engeland na de dood van Edward, terwijl Willem hertog van Normandië koning zou worden.
• Gevolg: veldslag tussen beide legers bij het plaatsje Battle bij Hastings. 
• Willem wint door beter leger van boogschutters en ruiters te paard. 
• Gevolg: 'Willem de Veroveraar' werd op 25 december 1066 koning van Engeland.

Gevolgen slag bij Hasting voor Engeland:

1. Normandische edelen die meegevochten hadden krijgen land in Engeland wat afgepakt werd van de Engelse edelen.
2. 20% land, het beste meest vruchtbare land hield Willem als koning zelf. 
3. De Normandische edelen werden zo in Engeland de leenmannen van de koning en moesten een eed trouw aan hem zweren. Op het stuk land moesten kastelen komen ter verdediging. De Fransen werden dus de baas in Engeland.

White tower in de Tower of London, gebouwd door Willem de Veroveraar.

Maatregelen voor een sterk centraal bestuur in Engeland die de koningen die Willem opvolgden namen

• De latere koningen bleven ook hun land in Frankrijk houden en kwamen er vaak. Er was om dat ze veel op en neer reisden tussen Engeland en Frankrijk een goed georganiseerd centraal bestuur te hebben.
• Gevolg: Er kwam een centrale rekenkamer, hier werden alle inkomsten uit belastingen en uitgaven bijgehouden. 
• De koningen probeerden meer macht te krijgen door vanuit 1 centrum te gaan besturen=> Centralisatie.

Domesday Book. Hier liet Willem  inschrijven wie welk stuk grond bezat zodat hij precies wist wie en die persoon aan belasting moest betalen.

Centralisatie zorgt voor ruzie tussen koning en edelen, kerk in Engeland.

•  1162 na Chr. koning Hendrik II, stelde koninklijke rechtbanken in voor iedereen, ook de kerkelijke rechtspraak viel voortaan onder hem. Kerk boos=> ze verloren nu macht en inkomsten. 
• Bisschop Canterbury klaagde bij koning=> 
• Gevolg: enkele edelen vermoorden bisschop Becket  bij het altaar in de kerk nog wel. De centralisatie van de koning zorgde dus voor een flink conflict tussen de kerk en de staat. 

1215 na Chr.: koning Jan zonder land verliest veldslag tegen edelen door centralisatie=> gevolg: opstellen van de Magna Carta. Hierin stond dat de koning zich ook aan de wet moest houden. Koning boos=> hij kreeg minder macht. 

Huiswerk

maken blz 150 t/m 154