Absolutisme (en verlicht absolutisme) - burgerlijke cultuur en hofcultuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Planning

- Korte herhaling 

- Absolutisme & hofcultuur

Pauze

- Verwerking 

- Bespreking 

KA 25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

KA 24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel - opzicht van de Nederlandse Republiek 

KA 23: Het streven van vorsten naar absolute macht 

KA 26: De wetenschappelijke revolutie.

Welke afbeelding hoort er niet bij?

Willem van Oranje

VOC

Nachtwacht

Staten-Generaal

Recap 

Unieke positie van de Republiek resulteert uit de Nederlandse Opstand > geen vorst! 

Economisch opzicht > geografische ligging (moedernegotie), weinig landbouwgrond en val van Antwerpen

Cultuur > bloei tijdens Gouden Eeuw in schilderkunst

 

Het streven van vorsten naar absolute macht. 

Op de jonge Lodewijk maakte dit alles een enorme indruk. Hij kreeg een diepe hekel aan iedereen die zijn besluiten dwarsboomde. Op latere leeftijd schreef hij in zijn Memoires: 'Niemand kan ontkennen dat, hoe slecht een heerser ook is, een opstand door zijn onderdanen

altijd door en door misdadig is. God, die de mensen koningen heeft geschonken , wil dat [koningen] worden gerespecteerd als Zijn plaatsvervangers; alleen Hij heeft het recht hun gedrag te beoordelen . Het is Zijn wil dat wie als onderdaan wordt geboren, zonde r vragen gehoorzaamt. Deze wet, die zo duidelijk is en zo universeel , is niet alleen gunstig voor heersers, maar ook heilzaam voor de onderdanen zelf.'

Lodewijk XIV 

Droit Divin,  oftewel goddelijk recht

- Politiek: geen tegenspraak, censuur en eigen wetten

- Militair: betaald leger

- Economisch: mercantilisme

- Religieus: katholicisme 

*

In 1685 werd in Frankrijk het Edict van Nantes ingevoerd. Er leefden veel protestanten in Frankrijk en in dit edict kregen protestanten een zekere mate van geloofsvrijheid. Lodewijk XIV herriep het Edict van Nantes, waardoor dit viel. Dit zorgde ervoor dat protestanten niet het geloof konden beoefenen in eigen land en dit zorgde voor grote migratiegolven naar Nederland.

*

Economische politiek die erop gericht is om de rijkdom van het eigen land te vergroten door de import klein te houden en de export zo groot mogelijk te maken.

In Frankrijk wilde Lodewijk XIV vooral zijn eigen rijkdom vergroten door veel te exporteren en niet te importeren. 

Hoe legitimeerde Lodewijk XIV zijn macht?

Is een machtige koning ook per se een absolute vorst?

Ja

Nee

Lees pagina 112-113

Maak vraag 8 en 9

Welke verschillen zie je tussen de Republiek en Frankrijk?

Verlicht absolutisme

Frederik de Grote & Catharina II 

Alles voor het volk, niks door het volk

- Ruimte voor overleg & religieuze tolerantie

- Geïnspireerd door de Verlichting 

Catharina II

Catharina werd als Duitse prinses geboren en trouwde op haar vijftiende met de erfgenaam van de Russische tsaar, Peter III. Maar Peter bleek geen goede vorst en Catharina nam binnen een jaar de macht over door middel van een staatsgreep. Zij riep zichzelf uit tot tsarina Catharina. 

 

Onder haar leiding veranderde Rusland in een moderne grootmacht. Catharina voelde zich zeer aangetrokken tot de Franse verlichting en grote denkers als Voltaire en Diderot. Ze regeerde als een verlicht despoot: ze had de absolute macht maar gebruikte die macht ook om de positie van het volk te verbeteren.

Frederik de Grote

Frederik de Grote, koning van Pruisen en tevens tijdgenoot en bewonderaar van de schrijver Voltaire, schreef over het koningschap: "De vorst moet steeds bedenken, dat hij maar een mens is, net als zijn onderdanen. Als hij de belangrijkste rechter, de belangrijkste generaal, de belangrijkste minister en de rijkste van zijn land is, dan moet hij daar iets goeds mee doen. Hij is alleen maar de eerste dienaar van de staat."

Frederik de Grote schafte onder andere de pijnbank af, voerde een beperkte persvrijheid in, gaf christelijke minderheden meer vrijheid en schafte de horigheid af op zijn eigen grondbezit. Hij bleef echter wel een absolute vorst.

Spiegelzaal in Versailles

Burgerzaal Stadshuis in Amsterdam

Burgerlijke cultuur 

Daarmee wordt bedoeld dat je in de politiek, in de kunst en in gewoonten en gebruiken kunt zien dat niet een koning regeert, maar burgers een centrale rol spelen.

Hofcultuur

Tegenovergestelde van burgerlijke cultuur. Op alle aspecten politiek, economisch en cultureel zie je dat het de koning (en zijn hof) een centrale rol inneemt.

in de Republiek

- weinig adel en geen koning 

- burgerschap was een wettelijke status (in realiteit alleen regentenfamilies)

- naast klassieke mythologie, bijbelse verhalen ook historische gebeurtenissen, landschappen en stillevens

- (groeps)portretten van allerlei mensen, gilden, kooplieden, regenten etc. 

hofcultuur in Frankrijk

Lodewijk XIV dwong edelen in het hof te verblijven

hij verwachtte van hen kennis van literatuur, theater, muziek en goede manieren/mode verwacht 

In de hofcultuur was vooral de adel, kerk en koning opdrachtgever

Kon hofcultuur en burgerlijke cultuur samengaan?

Ja

Nee