9. Mensbeelden PG - Sartre en het existentialisme

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

9. Sartre en existentialisme

Deze les 

• Praktische zaken
• Sartre en existentialisme
• Vrijheid volgens Sartre
• Kwade trouw
• Opdracht bij Sartre

Praktische zaken 

• Beoordelingen dossieropdracht
• Volgende dossieropdracht maken we in de les, na de vakantie
• Kernpuntenlijst
• Niet voor de toets: 'de Grot van Plato' (Nicholas Fearn) en 'Vrij zijn betekent willen wat je wilt' (Marjan Slob)

Zou je een schaar willen zijn?

Jean-Paul Sartre

• 1905 - 1980
• Franse existentialist 
• Bekende filosoof
• Toneelschrijver
• 'De mens is gedoemd om vrij te zijn'

Existentialisme 

• Existentialisme: de stroming die stelt dat de mens geen essentie heeft, we existeren (=bestaan) allereerst
• Op-zich-zijn (object/ding) en voor-zich-zijn (mens)
• Objecten hebben wel een essentie: ze zijn met voorbedachte rade gemaakt (zoals de schaar)
• De mens heeft geen essentie, dus wij zijn 'zelfontwerper'

Facticiteit

• Facticiteit = de mens is in de wereld 'geworpen' met bepaalde eigenschappen (plaats van geboorte, geslacht, huidskleur, lengte, genen)
• Maar vanaf het moment dat we geboren zijn, geven we zelf ons bestaan vorm

Sartre: de mens is volledig vrij

• De mens is gedoemd om vrij te zijn
• Je moet keuzes maken, en bent verantwoordelijk voor deze keuzes
• Alleen wij kunnen beslissen over ons bestaan
  
• Dat is beangstigend: niemand kan ons daarbij helpen, we moeten het zelf doen (existentiële angst) 

Kwade trouw

• Zijnsverantwoordelijkheid uit handen geven
• Wanneer je doet alsof je wel een essentie hebt, een 'op-zich' bent
• Voorbeeld van de ober

Kwade trouw, meer voorbeelden

'Ik kan er niks aan doen dat ik mijn huiswerk niet gemaakt heb, ik ben nou eenmaal een lui persoon'

'Ik ben geboren om moeder te worden en niets anders'

'Ik kan vanmiddag niet afspreken, ik moet hockeyen'

Sartre: deze mensen zijn te kwader trouw... Ze ontkennen hun verantwoordelijkheid en daarmee hun vrijheid!

Opdracht: Sartre

1. Het existentialisme stelt dat de mens geen essentie heeft, de mens is niet op aarde gekomen met voorbedachte rade. Ben je het daar mee eens? Waarom wel/niet?
2. Volgens Sartre zijn sommige mensen te kwader trouw. Kun je nog een voorbeeld verzinnen van iemand die kwade trouw heeft? Leg bij je voorbeeld uit waarom het om kwade trouw gaat. 
3. Sartre stelt daarnaast dat de mens volledig vrij is (gedoemd is vrij te zijn). Ben je het met Sartre eens? Waarom wel/niet? 

Volgende les: Simone de Beauvoir

Lezen tekst '4.2 de vrijheid als kern van het mens-zijn: Jean Paul Sartre en het existentialisme' en 'Niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt'