Seksualiteit en intimiteit

• Verpleging en verzorging
• Beroepsopleiding

Seksualiteit en intimiteit

Doelen benoemen

Plaats van seksualiteit en intimitiet in de zorgrelatie.

Verschillen seksuele stoornissen

De impact van kankerbehandelingen op seksualitiet en intimiteit

Wat versta jij onder intimiteit?

Intiem is men met de partner, gezinsleden en goede vrienden.

Denk hierbij aan nabijheid, discretie en innigheid.

In een intieme relatie tussen twee mensen zijn openheid, gelijkheid en wederzijds vertrouwen belangrijke kenmerken. Vertrouwdheid en zich verbonden voelen met anderen is onmisbaar in ons bestaan.

Definities Intimiteit

Onder intimiteit verstaan we een verbondenheid tussen twee of meer mensen. Dit kan op drie manieren:

- Lichamelijk zoals een arm om elkaar heen slaan, heel dicht tegen elkaar aan zitten of seksuele omgang.

- Emotioneel zoals het delen van gevoelens als verdriet of blijdschap met elkaar.

- Spiritueel zoals bij het delen van een geloof. Doordat mensen hetzelfde geloven kan een band ontstaan. 

Definieer seksualiteit en intimiteit.

Wat versta jij onder seksualiteit ?

Definitie seksualiteit

Seksualiteit is het brede begrip van vrijen, soloseks, erotiek, geslachtsgemeenschap, seksueel plezier en bevrediging. Seks kan soms helpen om dicht bij elkaar te blijven, als praten steeds moeilijker wordt. Het is dan soms juist fijn om lichamelijk met elkaar te kunnen communiceren.

Praten over seksualiteit

- Realiseer je op de eerste plaats dat bewoners behoefte kunnen hebben aan intimiteit en seksualiteit.

- Realiseer je ook dat je geneigd bent je eigen gevoelens ten opzichte van intimiteit en seksualiteit op anderen te projecteren.

- Behandel de intimiteit en seksualiteiten van een bewoner met respect.

- Garandeer privacy, klop niet alleen aan, wacht ook op antwoord.

- Toon empathie bij handelingen aan het lichaam.

- Let op signalen, neem als je kunt het initiatief om erover te praten, of als je dat niet kunt, verwijs de bewoner door naar iemand die dat wel kan.

- Bespreek seksualiteitsvraagstukken tijdens het teamoverleg.

Wat is een goed moment om te praten over seksualiteit?

Hoe start je het gesprek over seksualiteit?

Samengevat:

• Kies een gepast moment om over seksualiteit te beginnen.

• Informeer altijd naar seksueel functioneren, ongeacht sekse, leeftijd, culturele achtergrond of aandoening.

• Laat bij het voorschrijven van medicatie weten als bijwerkingen tot seksuele klachten kunnen leiden. 

• Bied aan het gesprek over seksualiteit op een ander moment te voeren als jouw cliënt er nog niet aan toe is.

De cijfers 

Hoeveel van de Nederlandse vrouwen tussen 65-70 jaar is seksueel actief? en hoeveel is dan bij de mannen?

• 82 % mannen
• 54 % vrouwen 

Tussen de 70-80 jaar?

• 54% mannen en 21% vrouwen (Rutgers, 2013)

Wat kan je verwachten op het gebied van seksualiteit?

Bij cliënten met dementie

Bij cliënten met GGZ problematiek

Kankerpatienten

Bij jongeren

Cliënten met dementie

Wanneer iemand dementie heeft, kan de behoefte aan intimiteit en seks veranderen. Zowel bij de persoon zelf, als bij de partner. Soms wordt iemand seksueel veel actiever, maar het kan ook zo zijn dat iemand niet of nauwelijks meer behoefte heeft aan seks. Bij de partner kunnen er ook nog gevoelens spelen als schuld om te vrijen met iemand die niet meer weet dat hij of zij je partner is.

Wat zijn de voordelen van seksueel actief zijn op oudere leeftijd?

• langer leven
• afremmen van verouderingsverschijnselen
• risiso op hart en herseninfarcten verminderen
• goed voor de hechting

Door:

• Lichamelijke activiteit 
• Stressvermindering
• Verbeterde bloedvaten
• Cholesterolniveaus
• Emotioneel welzijn

Cliënten met GGZ problematiek

• sneller angstig of achterdochtig zijn in relaties 
• geen interesse in seks door afgevlakte emoties, somberheid of gebrek aan energie. 
• ze hebben vaker moeite met sociale contacten waardoor een relatie aangaan of onderhouden problematisch wordt. 
• stigma kan daarbij ook een rol spelen. 
• medicatie kan seksueel functioneren beïnvloeden; bijwerkingen kunnen leiden tot libidoverlies, erectie- en orgasmeproblemen.
• Traumatische ervaringen, waaronder seksueel misbruik.

Tot slot: klachten op relationeel of seksueel gebied kunnen leiden tot frustraties, meer gevoelens van eenzaamheid, minder zelfvertrouwen en een minder positief zelfbeeld. Seksuele problemen versterken de psychiatrische problemen dan ook in veel gevallen.

Kankerpatienten

• Lichamelijke veranderingen (door chemo, bestraling vermoeidheid, pijn)
• emotionele impact (angst, onzekerheid, depressie)
• Verandering zelfbeeld (uiterlijke veranderingen, haarverlies, gewichtstoename, afname)
• Communicatie 

De jongvolwassenen

- Gebrek aan kennis

- Onzekerheid

- Veilige seks en relaties

- Eigen grenzen aangeven 

- Voorbehoedsmiddelen

sense.info

Hulpmiddelen voor cliënten:

-Voorlichting

Erotisch materiaal in de vorm van...

-Tijdschriften 

-Erotisch film

-Seksspeeltjes

-Inhuren van een sekswerker (prostituee) 

Afstand en nabijheid

Wat zijn jullie ervaringen met intimiteit in de zorg?

Ben jij intiem met cliënten?

Zoja wanneer is dit gepast? en past dit binnen een professionele zorgrelatie? 

Jullie gaan in tweetallen deze vragen bespreken en ervaringen delen.

Contact met cliënten op social media is passend binnen een professionele zorgrelatie

1. Ja
2. Nee
3. Dat is per cliënt verschillend

Hoe ga je om met ongewenste intimiteit? 

• Noem iemand bij zijn naam
• Geef een ik-boodschap
• Benoem concreet het grensoverschrijdende gedrag.
  
• Zeg dat je wilt dat het stopt

• Zoek de fout niet bij jezelf; zoek steun en advies

Huiselijk geweld 

Onder huiselijk geweld wordt verstaan: lichamelijk, geestelijk of seksueel geweld, of bedreiging daarmee door iemand uit de huiselijke kring, waarbij onder geweld wordt verstaan: de fysieke, seksuele of psychische aantasting van de persoonlijke integriteit van het slachtoffer, daaronder ook begrepen ouderenmishandeling, vrouwelijke genitale verminking, huwelijksdwang en eergerelateerd geweld. Tot de huiselijke kring van het slachtoffer behoren: (ex-) partners gezinsleden, familieleden en huisvrienden;

Kindermishandeling

Onder kindermishandeling wordt verstaan: iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel, daaronder ook begrepen eergerelateerd geweld, huwelijksdwang, vrouwelijke genitale verminking en het als minderjarige getuige zijn van huiselijk geweld tussen ouders en/of andere huisgenoten

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Stap 1: In kaart brengen van signalen

Stap 2: Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, het Steunpunt Huiselijk Geweld of een deskundige op het gebied van letselduiding

Stap 3: Gesprek met de cliënt

Stap 4: Weeg de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling en vraag in geval van twijfel altijd (opnieuw) advies aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld.

Stap 5: Beslissen: zelf hulp organiseren of melden 

Als aandacht functionaris huiselijk geweld of kindermishandeling kan/kunnen worden

geraadpleegd: de zorgboer en/of de coördinator

Verantwoordelijk voor het besluit in stap 5 voor het al dan niet doen van een melding is:

de zorgboer en/of de coördinator

Protocol intimiteit en seksualiteit

1. Goede begeleiding en hulpverlening

2. Aansluiten bij de deelnemers

3. Omgaan met seksuele voorlichting / begeleiding

4. Seksuele intimidatie en ongewenst gedrag

Leidraad veilige zorgrelatie

file

Casuïstiek bespreking:
Omschrijf kort en krachtig een casus die je zou willen bespreken in het team.

 Casus

In een psychiatrische instelling wonen er een man en een vrouw die beiden wilsbekwaam zijn. Allebei hun partners zijn overleden. Zij zoeken elkaar op en knuffelen. Totdat een medewerker hen naakt aantreft in een kamer. Zij raakt in paniek en wil dit bespreken in het team. Het team vindt het een ethisch probleem met als hoofdvraag: " Moet ik als professional ruimte geven om seksuele gevoelens te uiten". 

Vragen: 

1) Stel: Jij bent de begeleider van deze cliënten, welke stappen zou jij ondernemen?

2) Laat je cliënten hun gevoelens wel/niet uiten? En waarom?

3) Beschrijf hoe jij je keuze uitlegt aan de cliënten.

Notitie: Ga ervan uit dat deze cliënten alleen psychische klachten hebben, dus geen verstandelijke beperking.