2.2 Onrust in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De Nederlandse Opstand

Hoofdstuk 2

80 jaar oorlog!

Dit hoofdstuk...

• Elke les start met uitleg
• Zelfstandig werken aan de hand van de werkwijzer - voorbereiding voor de toets
• Toets 2.2 t/m 2.6
• PO - voorwaarde voor toets. Bonuspunt

en natuurlijk veel spanning en sensatie!

Wat weet je al over de
Nederlandse Opstand

Paragraaf 2.2

Onrust in de kerk

Lesdoelen:

- Hoe leidde kritiek op de rooms-katholieke kerk tot de reformatie?

- Hoe leidde de Reformatie tot een splitsing in de kerk?

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk
• Ontstaan in het Romeinse Rijk
• In de middeleeuwen was het grootse deel van de bevolking bekeerd tot het christendom.
•  Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)
•  Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht
•  De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

De Katholieke Kerk (1)

Vóór de Reformatie

was de katholieke kerk de enige Christelijke kerk. 

Reformatie = hervorming. 

Hervorming van de Katholieke kerk.  

Katholieke kerk (2)

• Er staan veel beelden en kunstwerken in de kerk
• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd
• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd. Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

De Katholieke Kerk (2)

Erasmus

- Erasmus was een humanist: iemand die de klassieke literatuur en cultuur bestudeerde.

- Erasmus vertaalde de Bijbel van het Grieks naar het Latijn. Hij ontdekte veel fouten in de oude versie. 

- Erasmus was een van de eerste personen die kritiek had op personen uit de katholieke kerk.

In deze periode komt er kritiek op de katholieke kerk. Zoek een ten minste 3 kenmerken van deze kerk op en vul ze hieronder in.

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Hier zie je een aflaat. Dit was een brief die je kon kopen bij een priester. Met deze brief was je vrij van zonden en zeker van een plekje in de hemel. Vaak kostten deze aflaten veel geld.

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus uit de kerk verbannen.
  

Maarten Luther

2.2 - deel 2

Planning:

- Uitleg: 

• Je kan uitleggen waarom en hoe de reformatie zich verspreidde. 
• Je kan de verschillen aangeven tussen katholiek en protestant en tussen de hervormers, Luther en Calvijn.

- Aan de slag met toetsvoorbereiding 

Maarten Luther

- Welke kritiek had hij op de kerk?

- Hij startte de reformatie, wat betekende dit ook alweer?

Maarten Luther

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Splitsing in de kerk

• Karel V verklaarde Luther vogelvrij.
• DUI vorst eens met Luther ideeën.

Luther:

• Vertaling bijbel in DUI.
• Schrijven van boeken en pamfletten: aanhang groeit

1546: oorlog DUI. 

1555 Vrede van Augsburg: Ieder vorst mag voortaan in zijn gebied bepalen of zijn onderdanen katholiek of Luthers moesten zijn.

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Maarten Luther (1483-1546)

• Duitse monnik die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken.
• Veel aanhangers in Duitsland.
• Luther: "Koning is aangesteld door God". Je mocht niet aan een koning twijfelen.
  

Johannes Calvijn (1509-1564)

• Zwitserse hervormer die veel aanhangers in Nederland kreeg.
• Hij geloofde dat voor je geboorte al vaststond of je naar de hemel of de hel zou gaan (predestinatie).
• Hij vond dat een koning zijn volk goed moest behandelen. Gebeurde dit niet, dan mocht je in opstand komen.
  

Gevolgen van de reformatie

Gevolgen van de Reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk
• Er is veel verwarring onder de bevolking - welke kerk is nu de juiste?
  
• De protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan, dus groeit de kerk snel.
•  Er komen strenge wetten tegen het protestantse geloof. Onder andere bedacht door hem.
  
• Protestanten worden vervolgd.

Karel V

Waarom kwamen er strenge wetten tegen de protestanten?

Zoek zoveel mogelijk kenmerken op van de Protestantse kerk.

Katholiek

Protestants

Beelden in de kerk

Verering van Heiligen

Geen heiligen

Kerkdienst eigen taal

Veel aandacht voor de bijbel

Kerk is arm

Paus is de baas

hagepreek

Video

Histoclips: Luther en de Hervorming

0

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Sobere handelingen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

De Paus is de leider

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?

1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.

2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen
van de Kerk en de geestelijken.

Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.