KA 24 - de bijzondere plaats in staatkundig opzicht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het bestuur van de republiek

Regenten 

en vorsten

De Tachtigjarige Oorlog

1568-1648

• De Noordelijke Nederlanden gaan verder zonder koning Filips II
  

De centralisatiepolitiek is mislukt

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

Bestuur

• Bestuur per gewest: Gewestelijke staten. 

• De Staten-Generaal was de vergadering van alle gewestelijke staten
  

• Voorzitter van de S-G was de raadspensionaris 

Stadhouder

Kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, 

Raadpensionaris

Voorzitter van gewestelijke staten van Holland en Zeeland

Belangrijkste vertegenwoordiger van Staten-Generaal

Belangrijkste vertegenwoordiger tegenover het buitenland

Ruzie tussen machtige mannen

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

 Prins- of Staatsgezind?

• Strijd tussen mensen die partij kozen voor de stadhouder: Oranjegezinden
  
  
• En mensen die de raadspensionaris wilden behouden: Staatsgezinden
  
  

Regenten

• Rijke burgers met een bestuursfunctie: Regenten
  

Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

• Zo onstond een oligarchie

Van vader op zoon

• Regentenfamilies hielden mooie baantjes in hun eigen of bevriende familie

• Jonge kinderen erfden titels of kregen voorrang bij banen 

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Welke tijd gaat over regenten en vorsten?

1. 1200-1500
2. 1600-1700
3. 1700-1800
4. 1500-1600

Om verschillende redenen was Filips II niet populair in de Nederlanden.
Welke reden hoort er niet bij?

1. Filips II verminderde de politieke invloed van de Nederlandse edelen.
2. Filips II sprak alleen Frans, terwijl de Nederlandse edelen alleen Spaans spraken.
3. Filips II voerde vele oorlogen, waardoor er steeds meer belasting moest worden betaald.
4. Filips II vervolgde de calvinisten heel streng.

Wie wordt er afgezet als landsheer door de Akte van Verlatinghe?

1. Filips II
2. Karel V
3. Karel II
4. Lodewijk XIV

Prins Maurits was tegen het twaalfjarig bestand, dat had te maken met zijn functie van stadhouder, wat hield dit in?

1. hij was legerleider
2. hij was politiek leider
3. hij was een soort burgemeester.

De onthoofding van Oldenbarnevelt

1. vond plaats tijdens militaire conflicten met de Spanjaarden
2. had met godsdienstige problemen te maken
3. betekende het einde van de strijd met de Spanjaarden
4. was het gevolg van de machtsstrijd met Willem van Oranje

'Staatsgezinde' regenten wilde de macht van de stadhouder

1. Beperken
2. Vergroten

Wat betekend een oligarchie

1. Een bestuur van het volk
2. Een bestuur van een bevoorrechte bovenlaag
3. Een bestuur van stadhouders
4. Een bestuur van regenten en vorsten