1.1 Machtige mannen in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

Tijd van Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

Programma

Voorkennis

Hoofdvraag: Hoe werd de Republiek bestuurd?

Lessonup -uitleg

Video

Aan de slag

Terugblik

Doelen

1. Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van de volgende kernbegrippen:

    * Regenten

    * Gewestelijke Staten

    * Staten-Generaal

    * Raadspensionaris

    * Stadhouder

2. Jullie kunnen in eigen woorden omschrijven hoe de Republiek werd bestuurd.

3. Jullie kunnen verklaren waarom Johan van Oldenbarnevelt in 1619 werd onthoofd.

4. Jullie kunnen verklaren waarom de gebroeders De Witt in 1672 werden vermoord.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• De Republiek telde 7 gewesten (provincies)  
   
• Het bestuur van de gewesten was in handen van
   een kleine groep zéér rijke families: De regenten
    
• Bestuursfuncties gingen 'van vader op zoon' 

Voorkennis

1.  Tegenwoordig zijn veel landen een republiek, zoek de betekenis van het woord republiek.
2. Wat vind je? Is de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wel een ' echte' republiek? Leg je keuze uit met drie argumenten.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• De Republiek telde 7 gewesten (provincies)   
      
• Elk gewest had een eigen bestuur:
   De Gewestelijke Staten   
   Bestond uit vertegenwoordigers uit de steden
   Nam beslissingen voor 1 gewest
    
• In Den Haag kwam de Staten-Generaal bijeen  
   Bestond uit vertegenwoordigers van de 7 gewesten
   Nam beslissingen voor alle gewesten (oorlog etc.) 

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

• Raadspensionaris  
   De voorzitter van de Staten-Generaal 
   Bepaalde over welke onderwerpen vergaderd moest worden
                
  
  
• Stadhouder 
   De opperbevelhebber van het leger en de vloot
   Vooral in oorlogstijd erg belangrijk
   Kwam altijd uit de familie Van Oranje 

Johan van Oldenbarnevelt

Maurits van Oranje

Ruzie tussen machtige mannen in de Republiek

• Twaalfjarig Bestand (1609-1621) 
   Wapenstilstand tussen de Republiek en Spanje
   
• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt
   "Oorlog is slecht voor de zaken.
                
  
• Stadhouder Maurits van Oranje
   Sterk leger is belangrijk
•   
• De Staten-Generaal steunde Maurits van Oranje
   1618: Maurits van Oranje laat Van Oldenbarnevelt arresteren 
   1619: Johan van Oldenbarnevelt onthoofd wegens hoogverraad

Johan van Oldenbarnevelt

Maurits van Oranje

Wie hadden de meeste macht in de Nederlandse Republiek?

1. De koning en zijn hofhouding
2. De regenten uit rijke families
3. De hardwerkende mannen en vrouwen
4. De Staten-Generaal

De ................ besliste of Nederland oorlog ging voeren of niet

1. gewestelijke staten
2. Staten-Generaal

Staten-Generaal

Stadhouder

Raadspensionaris

Gewestelijke staten 

  hoofd over leger en vloot

  beslist over het land

  heeft contacten met het buitenland

beslist over zaken in de provincie

Video

Vergelijk het bestuur van toen (Republiek) met het bestuur van nu (Nederland)

Welke overeenkomsten zie je?

(Continuïteit) 

Welke verschillen zie je? (verandering)

Aan de slag

• Lezen 1.1 blz. 8 en 9 in je leerboek
• Werkboek: Maken 1.1 = Alle opdrachten.
• Overleg rustig met degene naast je. Kom je er echt niet uit, steek je vinger op en kom ik bij je.
• Klaar? Lees alvast 1.2

Leg in eigen woorden uit hoe de Republiek werd bestuurd?

Het Eerste Stadhouderloze Tijdperk (1650-1672)

• Stadhouder Willem II van Oranje-Naussau overleed in 1650
    
• Zoon Willem III werd 8 dagen na de dood van zijn vader geboren
    "Hebben we nog wel een stadhouder nodig? "
   
• 1648: Vrede van Münster
   Oorlog met Spanje voorbij
   
• "Wij gaan verder zonder stadhouder! "    ->   Raadspensionaris werd het machtigst
    
• Engeland begon de Republiek te bedreigen

Het Rampjaar 1672

1667:
Michiel de Ruyter versloeg de Engelsen bij Chatham  

1672:

De regering is radeloos, het volk is redeloos en het land is reddeloos 

• De Republiek werd aangevallen door Engeland, Frankrijk en Duitsland
• De vloot van Michiel de Ruyter was sterk, maar het landleger was zeer zwak 
• De Hollandse Waterlinie voorkwam een Franse opmars
• Johan de Witt (raadspensionaris) en zijn broer Cornelis De Witt vermoord

1672:
Willem III aangesteld als nieuwe stadhouder

Staten-Generaal

Stadhouder

Raadspensionaris

Gewestelijke staten 

  hoofd over leger en vloot

  beslist over het land

  heeft contacten met het buitenland

beslist over zaken in de provincie