Les 3: Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Historische Context: Nederland

paragraaf 5.1: Nederland herrijst

Historische Context Nederland

• Je kan de periode van de wederopbouw beschrijven en de houding van Nederlanders beschrijven. 
• Je kan uitleggen wat Marshallhulp is.
• Je kan uitleggen waarom de Rooms-rode coalitie bijzonder was
• Je kan uitleggen wat het harmonie- of poldermodel is.
• Je kan beschrijven waarom de geleide loonpolitiek belangrijk was om de Nederlandse  export weer succesvol te maken.
• Je kan vertellen hoe en waarom de Nederlandse landbouw gemoderniseerd werd.

Invoegen verzuiling

Rooms en Rood gaan samen

1946: Katholieke Volkspartij en PvdA de grootste partijen.

• Zwakkeren in de samenleving beschermen.
• Sociale wetgeving uitbreiden!
• Rooms-rode coalitie tot 1958.

• Opbouw verzorgingsstaat!!!
  

Politieke situatie na de oorlog

Dit filmpje van een collega behandelt de rooms-rode coalities, de geleide loonpolitiek, de AOW, de verzorgingsstaat en het begin van de consumptiemaatschappij

Hoe heet de politieke partij die de socialisten in 1894 oprichten?

1. SP
2. RKSP
3. Liberale Unie
4. SDAP

Welke jaren verstaan we onder de periode van wederopbouw?

1. Jaren '40
2. Jaren '50
3. Jaren '60
4. Jaren '80

De verzorgingsstaat werd in gevoerd onder leiding van de rooms-rode coalitie. Welke partijen vormden samen deze coalitie?

1. PvdA en ARP
2. VVD en KVP
3. KVP, ARP en CHU
4. PvdA en KVP

De Nederlandse economie na WOII

• De laatste jaren van de Duitse bezetting hadden Nederland economisch zwaar verzwakt. Veel fabrieken en winkels waren vernietigd en was een tekort aan voedsel en consumptiegoederen (huishoudelijke apparaten, kleding, meubels etc).
• Nederlandse mannen moesten werken in Duitsland: de Arbeitseinsatz.  
• De oorlog maakte duidelijk dat Nederlandse economie erg afhankelijk was van  import als export.
• Aan het eind van de oorlog was er aan vrijwel alle consumptiegoederen een gebrek. 

Je kan economische situatie van Nederland na WOII beschrijven.

Geleerd van crisis jaren '30

Overheid grijpt niet in: economie zal vanzelf   herstellen, bezuinigingen op overheidsuitgaven.

Gevolg:

- grote armoede en werkloosheid

- crisis wordt alleen maar erger

Vergelijk het interbellum met de tijd van de wederopbouw. Wat is een voorbeeld van continuïteit?

1. Na de Tweede Wereldoorlog keerden de politieke partijen van voor de oorlog weer terug
2. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden nieuwe partijen
3. Na de Tweede Wereldoorlog werkten de confessionelen samen met de socialisten
4. Na de Tweede Wereldoorlog hadden antidemocratische partijen nauwelijks meer aanhang

In de jaren '50 werd een begin gemaakt met de opbouw van de verzorgingsstaat. Wat was hiervan de oorzaak?

1. De socialisten hadden een meerderheid in het parlement
2. De ervaringen van de economische crisis in de jaren '30
3. Er waren grote demonstraties van arbeiders die de invoering van sociale wetten eisten
4. In ruil voor steun aan de wederopbouw eisten de VS dat er een verzorgingsstaat werd ingevoerd

De Wederopbouw

• Voor iedereen was duidelijk dat de oorlogsschade snel hersteld moest worden. 
• De wederopbouw van Nederland zou alleen lukken als de bevolking  offers wilde brengen, dus hard werken om alle schade te herstellen en genoegen nemen met een laag loon. 
• De  Amerikanen steunden Europese landen bij het herstellen van de schade met het Marshallplan (1947).
• Nederland ontving tussen 1948 en 1954 ruim een miljard dollar.

Je kan een beschrijving geven van de wederopbouw van Nederland en hoe de bevolking hier aan mee werkte

Werk

1. Industrie

> geleide loon- en prijspolitiek,

overheidsmaatregel

   2. Bouw

> sprake van woningnood door

oorlog maar ook de babyboom

andere reden was op gebied van werk. de geleide loon- en prijspolitiek wordt uitgelegd en wat het inhield voor de samenleving. ook wordt er gekeken naar de bouw. veel huizen nodig na de oorlog maar ook de babyboom. als je het koppelt naar de leerling door te zeggen dat hun opa of oma ook van de babyboom was, ben je ook betekenisvol bezig, want je trekt het op persoonlijke leven.

Harmoniemodel 

• Om de wederopbouw te laten slagen moesten de overheid, werknemers en werkgevers samenwerken.
  
• De regering kwam daardoor met het plan met een geleide loonpolitiek > 
• de lonen en de prijzen zouden laag blijven. Nederlandse producten waren zo  goedkoop en de export kwam weer op gang. 
• Verder kwamen er sociale wetten komen om de zwakkeren te helpen. (AOW en weduwen- en wezenpensioen, WW)
• Deze periode wordt  tijd van het harmoniemodel of poldermodel genoemd.
  

Je kan uitleggen wat het harmonie- of poldermodel is

Voor mensen die niet konden werken en dus geen geld verdienden, verzon Drees verschillende sociale voorzieningen:

• AOW
• WW
• WAO
• bijstandsuitkering

Waarom worden ze ingevoerd? 

> Drees is socialistisch, voelt de plicht om voor 

de zwakkeren in de samenleving op te komen

hier wordt verteld dat Drees ook opkwam voor de zwakkeren. Drees staat bekend om de AOW en werd daardoor ook vader Drees genoemd. hier wordt ook vermeld dat dit duidelijke zaken waren voor de ontwikkeling naar een verzorgingsstaat. Dit kon dus worden ingevoerd door de economische groei

Zuinig leven, werd beloond

• Veel werken, weinig vakantie
• Iedereen was gehoorzaam aan de staat

het zuinige leven werd beloond.....

alvast een uitloop naar de economische successen in Nederland

Veranderingen in de landbouw

• Na de oorlog werd de landbouw in Nederland gemoderniseerd.
  

De boeren kregen de opdracht om te voorkomen dat Nederland nog ooit nog met hongersnood te maken zou krijgen, zoals in de Hongerwinter.
Om dit te bereiken, kwam er mechanisering en schaalvergroting.

• Kleine boerderijen verdwenen en  grote boerderijen werden nog groter.
  

Door de mechanisatie in de landbouw nam de werkgelegenheid in de landbouw tussen 1947 en 1960 met bijna de helft af.

Je kan vertellen hoe en waarom de Nederlandse landbouw gemoderniseerd werd.

Welvaart

Het ging economisch beter, de welvaart nam toe. Nederlanders konden beter voorzien in hun basisbehoeften. Er was zelfs geld voor luxeartikelen. 

Toppunt van luxe was de auto.

In de jaren ‘60 konden mensen een tweedehands auto kopen.

Mobiliteit werd groter.

Geen trein, fiets of bus meer.

Vakantie naar het buitenland.

Vergelijk het periode 1919-1940 met 1945-1965

Nederland tussen 1919-1945

Nederland tussen 1945-1965

Verzorgingsstaat

Wederopbouw

Economische crisis

Minister- president Colijn

Invoering sociale wetten

Minister- president Drees

Interbellum

Opkomst anti-democratische partijen

Rooms-rode coalitie