6.1 en 6.2: Het oog

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Deze les

- Voorkennis (LessonUp)

- Uitleg over het oog

- Opdrachten maken

Leerdoelen

6.1.3 Je kunt de delen van het oog en hun functie beschrijven.

6.2.1 Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven.

6.2.2 Je kunt de werking van de pupilreflex beschrijven.

6.2.3 Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven.

6.2.4 Je kunt toelichten hoe je diepte kunt zien.

Lichtprikkels van de patat komen op zintuigcellen in                               . Impulsen lopen via                                      naar de                                                     , waar je je bewust wordt van de waarneming. Dan worden er impulsen via het 

doorgegeven aan de armspieren door

                                       . Je pakt de patat.

het oog

hersenen

ruggenmerg

gevoelszenuwen

bewegingszenuwen

Licht is een voorbeeld van een impuls.

1. Juist
2. Onjuist

Harde oogvlies

Netvlies

Glasachtig lichaam

Hoornvlies

Vaatvlies

Oogzenuw

Iris

Lens

Harde oogvlies

Netvlies

Vaatvlies

Vangt lichtprikkels op

beschermt alles wat binnenin het oog zit

Hierin zitten de bloedvaatjes die stoffen vervoeren die het oog nodig heeft

Q

R

S

Blinde vlek

Gele vlek

Langs welke onderdelen schijnt het licht als het in het oog valt?  Zet ze in  de goede volgorde (start bij 1).

1

2

3

4

lens  

hoornvlies

netvlies 

pupil

Je netvlies kan lichtprikkels omzetten in impulsen.

1. Juist
2. Onjuist

1. Van dichtbij scherp zien =
lens A of lens B?
2. Want de lens is ........
3. en de lensbandjes zijn .....

1. 1. Lens B 2. plat 3. strak
2. 1. Lens A 2. plat 3. slap
3. 1. Lens A 2. bol 3. slap
4. 1. Lens B 2. bol 3. strak

Iemand die verziend is...

1. Ziet dichtbij scherp
2. Ziet veraf scherp

Kies:

(Bijna) alle vragen goed beantwoord? --> kies of je meedoet met de uitleg (anders opdr. 5 t/m 8 en 16 t/m 19)

Foutjes? --> meedoen is aan te raden!

Stevig vlies aan buitenkant. Is oogwit aan de voorkant. Geeft bescherming aan het binnenste van een oog.

Middelste laag, waarin bloedvaatjes zitten. Hierdoor krijgt het oog de stoffen die het nodig heeft. Iris is voorkant van het vaatvlies, zit om je pupil (gekleurd).

Binnenste vlies, waarin de lichtgevoelige zintuigcellen zitten.

Gebied recht achter de pupil. Hiermee zie je het scherpst.

Plek waar oogzenuw aan de oogbol vast zit. Hier zit geen netvlies met zintuigcellen, dus hier zie je niets.

Hierdoor gaan impulsen vanuit de lichtzintuigen naar de hersenen.

Zorgen voor beweging van oog.

'Vulling' van oog, een doorzichtige gel.

Voorkant van harde oogvlies, is doorzichtig. Hier gaat licht doorheen naar je oog.

De iris is het gekleurde deel van het oog. Vaatvlies gaat aan de voorkant over in de iris/regenboogvlies.

Beeld valt op netvlies --> impulsen --> 

gezichtscentra in de hersenen --> beeld

 weer omgekeerd en vergroot.

Scherp zien 

Je ziet dichtbij of veraf scherp. Ooglenzen worden boller/platter = accommoderen.

Dichtbij: Bolle lens

Ver weg: platte lens

Lens: met lensbandjes aan straalvormig lichaam. 

Veraf kijken --> straallichaam ontspannen, lensbandjes strak --> lens plat.

Dichtbij kijken --> straallichaam trekt samen, lensbandjes los --> lens bol.

Accommodatiereflex

Lichtbreking

Lichtstralen worden in andere richting gebroken

bij overgang van medium (gas, vloeibaar of vast).

Doet de en

hoornvlies lens ook:

Ooglens en hoornvlies = altijd bolvormig

Brandpunt (F) ligt erachter, varieert door accommodatie.

Valt het brandpunt niet op het netvlies? --> onscherp beeld -> bril nodig!

Bijziend: veraf onscherp

Verziend: dichtbij onscherp

5.1 opdr. 6 t/m 8

5.2 opdr. 16 t/m 19

Makkelijk? 16 overslaan

Klaar?

- Maak (aan)tekeningen over het oog

- Leerdoelen uitwerken

Leerdoelen

6.1.3 Je kunt de delen van het oog en hun functie beschrijven.

6.2.1 Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven.

6.2.2 Je kunt de werking van de pupilreflex beschrijven.

6.2.3 Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven.

6.2.4 Je kunt toelichten hoe je diepte kunt zien.

Deze les

- Wat weet je nog? (pen en papier!)

- Uitleg over het oog (pupilreflex, bril nodig? en netvlies)

- Opdrachten maken

+ antwoord op de vraag:

Waarom zorgt je mobiel voor slechte ogen?

Leerdoelen

6.2.1 Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven.

6.2.2 Je kunt de werking van de pupilreflex beschrijven.

6.2.3 Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven.

6.2.4 Je kunt toelichten hoe je diepte kunt zien.

Welkom!

Je mag zelfstandig beginnen!

(in stilte)

1. Pak je schrift.
2. Bekijk het oog hiernaast. 
3. Schrijf de namen van de  onderdelen 1 t/m 12 op je blaadje.
4. Schrijf bij de onderdelen 4, 6, 9, 10 en 12 op wat de functie is.
5. Wat gebeurt er met 3 als het heel licht is? Leg uit waarom dit gebeurt.

Ooglens en hoornvlies = altijd bolvormig

Brandpunt (F) ligt erachter, varieert door accommodatie.

Valt het brandpunt niet op het netvlies? --> onscherp beeld -> bril nodig!

Bijziend: veraf onscherp

Verziend: dichtbij onscherp

Bril nodig?

Kan twee oorzaken hebben:

• hoornvlies/lens breken lichtstralen niet goed
• vorm van de oogbol is niet goed (vaak bij jonge mensen)

• oogbol is te kort --> beeld achter netvlies --> je ziet alleen in de verte scherp: verziend
• oogbol is te lang --> beeld voor netvlies --> je ziet alleen dichtbij scherp: bijziend

Bril nodig?

Verziend? 

Dichtbij onscherp, je krijgt bolle lenzen +

Bijziend?

Veraf onscherp, je krijgt holle lenzen -

Waarom zou een mobiel slecht zijn voor je ogen?

Denk aan: accommodatiespier

Wat gebeurt er met je pupil bij weinig licht?

Pupilreflex

Te veel licht op netvlies --> beschadiging lichtreceptoren

Pupil worden groter en kleiner door twee soorten spiertjes in de iris:

• Straalsgewijs lopende spieren

Weinig licht --> trekken samen --> pupil wordt groter.

• Kringspiertjes

Veel licht --> trekken samen --> pupil wordt kleiner.

De pupilreflex

Staafjes en kegeltjes

Twee soorten lichtzintuigcellen:

• Staafjes (95%): zwart, wit en grijstinten.

Werken bij weinig licht. Niet in gele

vlek.

• Kegeltjes: kleuren.

Alleen bij licht. Vooral

in gele vlek.

Kegeltjes

3 type kegeltjes

• 1 voor Rood
• 1 voor Groen
• 1 voor bauw

Kegeltjes worden geprikkeld bij bepaalde kleuren.

Zenuwcellen - lichtreceptoren - pigmentcellen - vaatvlies

Pigmentcellen: absorberen

te veel licht.

Optisch chiasma

Impulsen van:

- beeld rechts --> linkerdeel netvliezen --> 

linker gezichtscentrum

- beeld links --> rechterdeel netvliezen --> rechter

gezichtscentrum

Kruising van oogzenuwen = optisch

chiasma (net boven hypothalamus)

Stereoscopie = diepte zien, door combinatie

van beeld van beide ogen.

Af op:

5.2 opdr. (16 t/m 19) 20 t/m 27

Klaar? 

Biologiepagina.nl > havo 4 > waarnemen & gedrag > oefenen > bas 2 oefeningen

Leerdoelen

6.2.1 Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven.

6.2.2 Je kunt de werking van de pupilreflex beschrijven.

6.2.3 Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven.

6.2.4 Je kunt toelichten hoe je diepte kunt zien.

Laatste 10-15 min. blokuur: leerdoelencheck

Hoe heet onderdeel 9?

Hoe heet onderdeel 1?

Hebben staafjes een lagere of hogere prikkeldrempel voor licht dan kegeltjes?

1. Lagere
2. Hogere

Onderdeel	Functie
Hoornvlies
Lens
Iris
Straalvormig lichaam
Netvlies
Vaatvlies

Zet de juiste functie bij het juiste onderdeel

Beschermt het binneste van het oog

Breekt (convergeerd) het binnenkomende licht 

Verstelt de lens door de lens boller of holler te maken

Zet lichtprikkels om in impulsen door middel van lichtreceptoren

Regelt hoeveel licht het oog binnenkomt

Bevat bloedvaten voor de voeding 

Benoem de verschillende onderdelen van het netvlies.

uitloper zenuwcel

staafje

kegeltje

zenuwcel

blinde vlek

oogzenuw

gele vlek

Welk oog is bijziend en welk oog is verziend?

Verziend

Bijziend

Als er veel licht op onze pupil valt, wordt onze pupil ...

1. groot
2. klein

Jan is kleurenblind. Welke van de 2 type lichtreceptoren zullen niet goed werken bij Jan?

1. Staafjes
2. Kegeltjes

Ad leest zijn boek zonder bril en als hij aan het autorijden is, moet hij een bril op.
Welke oogafwijking heeft Ad en welke bril heeft hij op bij het autorijden?

1. Bijziend en bril met bolle glazen
2. Bijziend en bril met holle glazen
3. Verziend en bril met bolle glazen
4. Verziend en bril met holle glazen

Is er een + bril of - bril nodig? En heeft deze bril dan holle of bolle glazen?

1. + Bolle
2. - Holle
3. + Holle
4. - Bolle

www.bioplek.org