Les 3 - Beethoven Beats (havo/vwo)

• Kunst
• Mediawijsheid
• +3
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introduction

In deze les staat de 5de Symfonie van Beethoven centraal. Leerlingen ontdekken de verschillende interpretatievormen van deze symfonie en verwerken hun eigen mening in een #Klassiektok (geïnspireerd op de populaire #Booktok).

Alles is emotie...

In deze les staat de 5de Symfonie van Beethoven centraal. Leerlingen ontdekken de verschillende interpretatievormen van deze symfonie en verwerken hun eigen mening in een #Klassiektok (geïnspireerd op de populaire #Booktok).

Benodigdheden

Pen & Papier I Muziekfragmenten Les 3 I Werkblad Les 3 I

Laptops/Smartphones om mee te filmen I de gratis app Cap Cut om te monteren

Optioneel: Storyboard I Beeldbieb

Klik hier om naar de Beeldbieb te gaan.

Download hier de muziekfragmenten, docentenhandleiding en het werkblad van les 3. 

Heb je weleens van Beethoven gehoord?

Wie is dat?

ja, die ken ik wel

(5 min) introductie

Bespreek met leerlingen wat ze nog weten van de vorige les. Vertel dat deze les de 5de symfonie van Beethoven centraal staat. Beethoven is een van de bekendste klassieke componisten. Stel leerlingen via een pol de volgende vraag:

• Heb je weleens van Beethoven gehoord?

Wie is Beethoven?

Deze les staat in het teken van de 5de symfonie van Ludwig van Beethoven (1770 - 1827). Maar wie is deze componist eigenlijk?

Doe een kort bronnenonderzoek naar Beethoven en verzamel informatie die je intressant vind. Deze info heb je straks nodig. Aan het eind van de les maak je namelijk een #Klassiektok.  Je hebt 10 min. de tijd. 

(10 min) Onderdeel A 

Wie is Beethoven?

Je kan leerlingen deze opdracht ook als huiswerk meegeven. 

Deze les staat in het teken van Beethoven en zijn 5de symfonie. Laat leerlingen in tweetallen kennismaken met Beethoven door middel van een kort bronnenonderzoek op het internet. Wie was deze man, in wat voor een tijd leefde hij en wat voor interessante feiten kunnen ze ontdekken?

De informatie die ze hier vinden verwerken ze straks in de reel (filmpje van 30 sec.) die ze gaan maken. In deze reel moeten ze minimaal een feit verwerken en nadenken over welke informatie hun kijkers interessant zouden vinden.

Gebruik de timer op de slide zodat de opdracht niet te lang duurt en leerlingen weten hoeveel tijd ze hebben. Wanneer de timer is afgelopen, bespreek je eventueel met de leerlingen welke feiten ze gevonden hebben.

In de vorige les hebben we gezien dat kunstenaars een verhaal op verschillende manieren kunnen interpreteren, maar dat kan ook met een muziekstuk: Symfonie nr. 5 van Beethoven is in heel veel films en series gebruikt. 

Bekijk samen twee voorbeelden waarin de 5de symfonie wordt gebruikt. Let vooral op de muziek; 

•  Wat valt je op?

In de vorige lessen hebben we veel gelet op toonhoogte, tempo en dynamiek, maar let nu eens op klankkleur. Je kunt verschillende klanken horen in de muziek, denk maar eens aan verschillende instrumenten.

(5 min) Onderdeel B De vijfde Symfonie 

In de vorige les hebben we gezien dat kunstenaars een verhaal op verschillende manieren kunnen interpreteren, maar dat kan ook met een muziekstuk: Symfonie nr. 5 van Beethoven is in heel veel films en series gebruikt. Bekijk met de leerlingen twee verschillende voorbeelden:

t mobile: https://www.youtube.com/watch?v=IHTL_IF4TJQ

fantasia: https://www.youtube.com/watch?v=nMnlxYkZKaU

Geef leerlingen mee om vooral op de muziek te letten omdat ze na het kijken de volgende vraag moeten beantwoorden:

• In beide fragmenten wordt dezelfde muziek gebruikt. Wat valt je op?

Laat de leerlingen vooral luisteren naar klankkleur en de instrumentatie. Je kunt verschillende klanken horen in de muziek, denk maar eens aan verschillende instrumenten. Een viool klinkt heel anders dan een trompet of een stem. 

(10 min) Onderdeel A alles heeft emotie (Symphony no. 5)

Bekijk met leerlingen de volgende twee filmfragmenten (slide 3 en 4). En bespreek daarna de vraag: 

• In beide films wordt dezelfde muziek gebruikt. Wat valt je op? 

In beide fragmenten wordt dezelfde muziek gebruikt. Wat valt je op? 

Luister met name naar klankkleur en instrumentatie

In beide fragmenten wordt dezelfde muziek gebruikt. Wat valt je op?
Laat de leerlingen vooral luisteren naar klankkleur en de instrumentatie. 

In de T-mobile reclame is de muziek aangepast. Je hoort bijvoorbeeld een zware ‘wind’ die onder de muziek is gezet en er is een rap toegevoegd. Vanaf 00:43 wordt de muziek geremixt en hoor je een koor zingen en een beat onder de muziek. Het fragment uit Fantasia 2000 wordt gespeeld met de originele instrumentale bezetting zoals Beethoven deze bedoeld heeft.

Als je heel goed luistert hoor je dat de beide fragmenten niet in dezelfde toonsoort staan. Overigens hebben beide fragmenten een hoog tempo, ten opzichte van andere uitvoeringen.

Welk fragment spreekt je meer aan? Waarom? 

Discussievraag

De T-Mobile reclame heeft een duidelijk doel en is een vorm van toegepaste kunst. Wat vind jij;  is deze reclame kunst? 

(5 min) onderdeel C Discussievraag  Toegepast en Autonoom

Mocht je minder tijd hebben, sla dit onderdeel dan over.

Iedere les krijgen leerlingen 5 minuten de tijd om met elkaar in gesprek te gaan over een stelling die aansluit bij de les en een ckv-dimensie. Je kan dit onderdeel volledig klassikaal bespreken of leerlingen in groepjes van 2- 4 met elkaar laten discussiëren. Gebruik de timer om leerlingen 3 minuten onderling te laten praten en gebruik vervolgens de overige 2 minuten om klassikaal te bespreken hoe ze over de stelling denken.

De T-Mobile reclame heeft een duidelijk doel en is een vorm van toegepaste kunst. 

• Wat vind jij; is deze reclame kunst?

De reclame probeert mensen ervan te overtuigen om een  abonnement af te sluiten bij T-mobile en gebruikt hiervoor een snelle, flitsende beeldtaal die oneindige mogelijkheden laat zien. De muziek is ingezet met een duidelijk doel: zoveel mogelijk telefoons verkopen.

Bekijk nog een keer de reclame. Let vooral op de muziek en beantwoord daarna de volgende vraag:

• Wat voor gevoel wil de reclame overbrengen?

(10 min) onderdeel D 

Unlimited en het noodlot 

Beide films zijn met verschillende doeleinden gemaakt. De reclame probeert mensen ervan te overtuigen om een abonnement af te sluiten bij T-mobile en gebruikt hiervoor een snelle, flitsende beeldtaal die oneindige mogelijkheden laat zien. De muziek is ingezet met een duidelijk doel: zoveel mogelijk telefoons verkopen.

Bekijk nog een keer de reclame met de leerlingen en geef ze mee om op de muziek te letten. Bespreek vervolgens de volgende vraag:

• Wat voor gevoel wil de reclame overbrengen?

Bekijk nog een keer ieder fragment en beantwoord de volgende vragen per fragment: 

• Wat voor gevoel wil de reclame/ film over brengen? 
• Waarom is er voor deze muziek gekozen? 

Wat voor gevoel wil de
reclame over bengen?

Wat voor gevoel wil de reclame overbrengen? 

Rick Ledder, een van de makers van de reclame campagne vertelt: “5G is voor veel consumenten technisch verhaal, waarbij we er daarom juist voor hebben gekozen om de consument centraal te zetten en te laten zien hoe ‘De Unlimiteds’ het maximale uit hun verbinding kunnen halen.’ De reclame wil je het gevoel geven dat je hier bij wilt horen, dat als je kiest voor T-mobile je kiest voor iets van nu en eigentijds. De reclame wil laten zien hoeveel je met 5G kan en hoe je het maximale uit je telefoon kan halen. 

Waarom denk jij dat er voor deze muziek is gekozen? 

ja vonden de makers gewoon mooi

Het geeft je meteen een gevoel om iets te gaan doen

Het is herkenbaar maar wel uniek

het blijft in je hoofd hangen waardoor je vaker aan T Mobile denkt

het laat snelheid horen

Laat de leerlingen nu verschillende stellingen slepen die zij als antwoord vinden passen op de vraag:

• Waarom denk jij dat er voor deze muziek gekozen is?

Door Typhoon een nummer te laten creëren met de 5de symfonie wordt de muziek aantrekkelijk voor jongeren en ouderen. De eerste 5 noten van de 5de symfonie zijn zo herkenbaar dat ze in je hoofd blijven hangen waardoor je later op de dag misschien terug denkt aan de reclame. Door de afwisseling tussen hoog en laag in de eerste 4 noten wordt je ook wakker gemaakt. Je krijgt het gevoel om iets te gaan doen. Je hoort ook een bepaalde snelheid terug in de muziek. Dit past goed bij het onderwerp van de reclame, namelijk een super snel 5G netwerk.

Symfonie nr. 5 is het beroemdste en herkenbaarste muziekstuk van Beethoven. In de symfonie hoor je vier tonen die op verschillende manieren terugkomen: een leidmotief dus. Deze Ta- ta - ta - taa… is zo bekend dat veel mensen het zonder veel nadenken foutloos  kunnen nazingen. 

Beethoven componeerde dit muziekstuk in 1806 en wordt ook wel "Noodlot symfonie" genoemd. Dit  zou te maken hebben met Beethovens eigen noodlot. Hij werd namelijk langzaam doof en zei over de 5de symfonie en de vier beroemde tonen: “Zo klopt het noodlot aan de deur." We gaan van licht naar donker. 

5de symfonie - Leidmotief

Vertel leerlingen: 

De muziek die in beide fragmenten wordt gebruikt is een van de bekendste klassieke muziekstukken: de 5de symfonie van Ludwig van Beethoven. In de symfonie hoor je vier tonen die op verschillende manieren terugkomen: een leidmotief dus! Deze Ta- ta - ta - taa… is waarschijnlijk het bekendste motief uit de muziekgeschiedenis. Veel mensen kunnen zonder heel erg na te denken dit motief foutloos nazingen.

Luister met de klas naar een kort fragment uit de 5de symfonie waarin het leidmotief te horen is. 

Beethoven componeerde dit muziekstuk in 1806. De 5de symfonie wordt ook wel "Noodlot symfonie" genoemd en zou te maken hebben met Beethovens eigen noodlot. Hij werd namelijk langzaam doof en zei over de 5de symfonie en de vier beroemde tonen: “Zo klopt het noodlot aan de deur.” We gaan van licht naar donker. 

Fantasia 2000 wil vanuit de muziek een verhaal vertellen. Vaak wordt de muziek later bij de beelden bedacht of gezocht.  De makers hebben juist gewerkt vanuit de muziek.  Ze verbeelden wat zij horen in de muziek en laten zien hoe zij het noodlot terug horen. 

Bekijk nog een keer de animatie. Let vooral op de beelden. Beantwoord daarna de vraag: 

• Hoe hebben de makers het noodlot verbeeld?

Kijk naar Kader (Close-up/ Medium/ Totaal), Standpunt (Kikvorst/vogel) en Licht. 

Fantasia 2000 wil vanuit de muziek een verhaal vertellen. Vaak wordt de muziek later bij de beelden bedacht of gezocht. Maar hier was de 5de symfonie het startpunt van de film.

De makers hebben dus gewerkt vanuit de muziek. Ze willen hun eigen versie verbeelden van wat ze horen in de muziek. In het fragment geven ze hun interpretatie van het noodlot wat in de muziek te horen is.

Bekijk nog een keer het animatie fragment met de klas. Vraag de leerlingen om vooral op de beelden te letten. Bespreek vervolgens de volgende vraag:

• Hoe is het noodlot in het fragment uit Fantasia 2000 verbeeld?

Laat leerlingen vooral kijken naar Kader (Close-up/ Medium/ Totaal), Standpunt (Kikvorst/Vogel) en Licht.

Beschrijf dit met woorden als Kader (close-up/medium/totaal), Standpunt (kikvorst/vogel) en Licht (donker/licht). 

Hoe is het noodlot in het
fragment uit Fantasia 2000 verbeeld?

Hoe is het noodlot in het fragment uit Fantasia 2000 verbeeld? 

Het fragment begint met de zon die door de wolken heen breekt en het beeld af en toe helemaal oplicht. We zien vlinders die  tegen een zachte pastelkleurige achtergrond. Dan wordt het beeld ineens donkerder en zien we scheuren in de grond waaruit vuur of lava omhoog lijkt te schieten. De beelden zijn vanaf nu veel harder, er is nog wel kleur maar deze wordt gecombineerd met veel zwart en snelle shot afwisselingen. 

Beide fragmenten kiezen voor dezelfde muziek maar willen een hele andere sfeer oproepen. Luister naar nog een fragment uit de 5de symfonie. Beantwoord daarna de vraag op slide 19: 

• Wat hoor jij als je luistert naar het fragment uit de 5de symfonie? 

5e symfonie

We hebben twee fragmenten gezien waarin dezelfde muziek wordt gebruikt. Maar ze willen een hele verschillende sfeer oproepen en hebben een heel ander doel. Muziek is op heel veel manieren in te zetten en kan bij iedereen iets anders oproepen.

Beluister nog een keertje een stuk uit de 5de symfonie en bespreek de volgende vragen met de leerlingen:

• Wat hoor jij als je luistert naar het fragment uit de 5de symfonie?
• Wat voor gevoel krijg jij bij dit fragment uit de 5de symfonie?

Wat hoor jij als je luistert naar het fragment uit de 5de symfonie?

Beschrijf dit met woorden als Toonhoogte (hoog/laag), Tempo (snel/langzaam) en Dynamiek (sterk/zacht). 

Wat hoor jij als je luistert naar het fragment uit de 5de symfonie?

Het gaat hier echt om wat de leerling hoort in het fragment en dit mag alles zijn. Er is geen goed of fout antwoord maar vraag wel waarom/waaraan de leerling iets hoort. 

Wat voor gevoel krijg
jij bij dit fragment uit
de 5de symfonie?

Wat voor gevoel krijg jij bij dit fragment uit de 5de symfonie?

Geef leerlingen mee dat er geen goed of fout gevoel is. Maar vraag wel of kunnen uitleggen waarom ze dit gevoel krijgen. 

Aan de slag!

iedereen kent #Booktoks. Maar wat als je in plaats van een boek je mening geeft over een klassiek muziekstuk? 

In tweetallen maak je een reel van 30 sec. over de 5de symfonie: een #Klassiektok. 

stap 2

1. Kies samen een fragment uit de 5de symfonie.
2. Sluit je ogen en luister naar de muziek. Wat hoor je? Wat voel je? Wat denk je? Schrijf dit op. Dit mag echt alles zijn: Een woord, een kleur, gedachte, gevoel. 

3. Onderstreep 2 woorden die voor jou het beste bij de muziek passen. Samen heb je zo 4 woorden. Deze 4 woorden vormen de basis van jullie reel.

4. Denk na hoe kan je deze 4 woorden verbeelden?

5. Verwerk dit in jullie reel. 

stap 1

Pak je bronnenonderzoek over Beethoven erbij. Bespreek met elkaar welke informatie je interessant vind en verwerk in je reel minimaal één feit. Denk hierbij na wat je kijkers interessante informatie zouden vinden. Verwerk je gevonden informatie daarnaast in een post bij je reel gebruik max. 50 woorden. 

(50 min) Onderdeel E #KlassiekTok

Liever een kortere les? Laat leerlingen de beeldbieb gebruiken. 

In dit onderdeel maken leerlingen een #Klassiektok. Booktoks zijn korte reels (filmpjes van maximaal 30 seconden) waarin jongeren hun mening over een boek geven en deze delen op social media platforms als Tiktok en Instagram. In deze opdracht geven de leerlingen in plaats van hun mening over een boek hun mening over de 5de symfonie.

Laat leerlingen nu in tweetallen met de gratis app Cap Cut een korte reel van 30 seconden (tiktok video) opnemen waarin ze hun eigen interpretatie van Symfonie nr. 5 verwerken. Geef hen mee dat ze hun eigen gevoelens en mening in de #Klassiektok verwerken maar zelf niet in beeld mogen komen. Ze kunnen bij deze opdracht een werkblad gebruiken waar o.a. het volgende stappenplan op staat:

1. Kies samen een fragment van 30 seconden uit de 5de symfonie en download het juiste fragment hier.
2. Sluit je ogen en luister naar de muziek.
3. Wat hoor je? Wat voel je? Wat denk je? Schrijf dit voor jezelf op. Dit kan en mag echt alles zijn: misschien komt er een kleur of woord bij je naar boven of een bepaalde gedachte of geur. Probeer zo veel mogelijk woorden op te schrijven en niet na te denken over wat je opschrijft. Alles is goed.
4. Onderstreep 2 woorden die voor jou het beste bij de muziek passen.
5. Samen heb je nu 4 woorden. Deze woorden kan je als basis gebruiken voor jullie #Klassiektok.
6. Denk samen na hoe je deze woorden kan verbeelden. Je kan eventueel een storyboard maken of de beeldbieb gebruiken.
7. Film eventueel shots of neem een voice over op.
8. Monteer jullie reëel via een montage app zoals Cap Cut.

Hoe ging het samenwerken?

😒🙁😐🙂😃

Wat heb je deze
les geleerd?

Afsluiting (5 min)

Bekijk samen verschillende #Klassiektoks en bespreek waarin deze van elkaar verschillen. Of bespreek de volgende vragen:

• Wat heb je deze les geleerd?
• Hoe ging de samenwerking?
• Kijk/luister je nu anders naar films & series?

Kijk / Luister je nu anders
naar films & series?