Soortelijk Gewicht Bier

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2

Soortelijk Gewicht 
Scheikunde

Soortelijk Gewicht (SG)

Leerdoelen:

1. Begrijpen wat het soortelijk gewicht van bier is.

2. Inzicht krijgen in de relatie tussen soortelijk gewicht en alcoholgehalte van bier.

3. In staat zijn om het soortelijk gewicht van bier te gebruiken als een indicator voor de voortgang van het brouwproces en de uiteindelijke kwaliteit van het bier.

4. Het soortelijk gewicht van bier kunnen meten en interpreteren.

5. Het begrijpen van de invloed van temperatuur op de metingen van soortelijk gewicht.

6. Het begrijpen van de werking en principes achter een refractometer voor het meten van het soortelijk gewicht van bier.

7. Het kunnen hanteren en correct gebruiken van een refractometer om het soortelijk gewicht van bier accuraat te meten.

8. Het begrijpen van de werking en principes achter een hydrometer voor het meten van het soortelijk gewicht van bier.

9. Het kunnen hanteren en correct gebruiken van een hydrometer om het soortelijk gewicht van bier accuraat te meten.

10. Inzicht krijgen in de verschillende meeteenheden en schalen; Brix, Plato, en Soortelijk Gewicht.

11. Het kunnen omrekenen tussen verschillende meeteenheden en schalen; Brix, Plato, en Soortelijk Gewicht.

​

Soortelijk Gewicht (SG)

Soortelijk gewicht = Soortelijke massa

Soortelijk gewicht is een maat voor de dichtheid van een stof in vergelijking met de dichtheid van een referentiestof

gram per kubieke centimeter (g/cm³) of kilogram per kubieke meter (kg/m³)

Het soortelijk gewicht wordt aangeduid men aan met de Griekse letter ρ (rho)

​

Soortelijk Gewicht (SG)

In de bierbrouwerij verwijst het naar het soortelijk gewicht van het wort; het ongegiste mengsel van water en moutextract dat wordt gebruikt om bier te maken.

Het soortelijk gewicht kan worden uitgedrukt in gram per liter (g/L) door de dichtheid van de stof te vermenigvuldigen met 1000 (de conversiefactor tussen kubieke centimeter en liter).

Dus, als de dichtheid van een stof bijvoorbeeld 2,5 g/cm³ is, dan kan het soortelijk gewicht in gram per liter worden berekend als:

2,5 g/cm³ x 1000 = 2500 g/L

Dus het soortelijk gewicht van deze stof is 2500 gram per liter. 

​

1 liter zuivere alcohol heeft een massa van 790 gram. Hoeveel gram is dit in cm3?

In welke eenheid word Soortelijk Gewicht van bier uitgedrukt?

1. dichtheid
2. kg/L
3. g/L
4. mol

SG in relatie tot bier

Vergisting van wort. Hoe kan je de voortgang van de vergisting volgen?

• Het ontsnappen van gasbellen monitoren dat uit je waterslot komt
• Het vat wegen om de gewichtsvermindering vast te stellen
  
• Dichtheid bepalen
  
• Refractie of lichtbreking meten

Meest toegepaste methode:

• Dichtheid van de wort aan het begin te meten
  
• Op het moment dat de vergisting klaar is deze meting te herhalen

Op welke momenten tijdens het bier brouwen is het belangrijk de SG te meten?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Voor en na het koken
2. Tijdens het koken
3. Bij het bottelen
4. Voor, tijdens en na het gisten

Waarom neemt het Soortelijk Gewicht af naarmate het bierbrouwproces vordert?

Als je het Soortelijk Gewicht meet van een oplossing, betekent hoog SG dan dat er _____ suiker en ______ alcohol in zit?

1. veel suiker / veel alcohol
2. weinig suiker / veel alcohol
3. veel suiker / weinig alcohol
4. weinig suiker / weinig alcohol

Refractometrie

• Analytische techniek die wordt gebruikt om de brekingsindex van een stof te meten
• Brekingsindex van een stof hangt af van de concentratie van opgeloste stoffen
• Door de brekingsindex van het wort te meten, kan de concentratie van suikers in het wort worden bepaald

• Refractometer / Brix-meter
  
• Hydrometer / Areometer / Spindel
  

Brix

• De eenheid “degrees Brix, °Bx” is vernoemd naar de Oostenrijks-Duitse
  geleerde Adolf Brix (1798-1890), die de eenheid in 1870 ontwikkelde 
• Brix-waarde is een maateenheid voor de hoeveelheid opgeloste
  vaste stoffen, zoals suikers, in een oplossing
• Uitgedrukt in graden Brix (°Bx)
• De brekingsindex van licht in een oplossing.
• Hoe meer opgeloste vaste stoffen in een oplossing, hoe hoger de brekingsindex, en dus hoe hoger het Brix-gehalte

Waarom wil je het verloop van het Soortelijk Gewicht tijdens de vergistingsfase van de wort monitoren?

Wat is het nadeel van teveel metingen doen?

Alcoholische vergisting van suiker(s)

Welke reactieproducten ontstaan er bij de afbraak van suikers door gistcellen?

Refractometer

SG bepalen Refractometer

SG bepalen 

Brix versus Soortelijk Gewicht

Voorbeeld:

15° Brix komt volgens berekening overeen met SG ̴ 1.059

Maar met Brix-meter komt 15° Brix overeen met SG ̴ 1.066

Omdat wort geen 100% suikeroplossing is, vindt er een kleine correctie voor de lichtbreking plaats.

Deze correctie is doorgevoerd op de Brix-meters die speciaal voor metingen aan wort/bier op de markt zijn.

_ _ _ _ _ _ _ _

Brix versus Plato

Brix (°Bx) is een meeteenheid die het percentage opgeloste vaste stoffen in een oplossing weergeeft. In de context van suikerinhoud komt 1 graad Brix overeen met 1 gram sucrose in 100 gram oplossing. 

Graden Brix ≈ (SG - 1) * 1000

Plato (°P) is een meeteenheid die  de concentratie van vergistbare suikers in wort weergeeft. Wort is de vloeistof die wordt verkregen uit gemoute granen tijdens het bierbereidingsproces. Net als bij Brix komt 1 graad Plato overeen met 1 gram vergistbare suiker in 100 gram oplossing.

°P = (SG - 1000) / 4 

Hydrometer

Een hydrometer is een instrument dat gebruikt wordt 

om de dichtheid of het soortelijk gewicht van een 

vloeistof te meten.

SG temperatuurafhankelijk 

hogere temperaturen de dichtheid van een vloeistof afneemt

lagere temperaturen de dichtheid van een vloeistof toeneemt

Correctietabel voor hydrometers (20°C)