Par. 2.4 Gesloopt gesteente (verwering)

WELKOM!

Nodig: 
  • Chromebook 
  • Schrift + pen voor aantekeningen.
1 / 26
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

This lesson contains 26 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 80 min

Items in this lesson

WELKOM!

Nodig: 
  • Chromebook 
  • Schrift + pen voor aantekeningen.

Slide 1 - Slide

Planning
  • Nakijken maakwerk
  • Bespreken 2.4 (verwering)
  • Check of de leerdoelen overgekomen zijn
  • Zelfstandig werken aan opgaven

Slide 2 - Slide

Nu jullie - Nakijken Huiswerk
  • Nakijkboekje
  • zelfstandig
  • Klaar? Lezen 2.4 in stilte
timer
8:00

Slide 3 - Slide

Leerdoelen 2.4
  • Je kunt in eigen woorden omschrijven wat verwering is.
  • Je kunt verwering indelen in mechanische en chemische verwering.
  • Je kent de verschillende processen van mechanische verwering en van chemische verwering.
  • Je kunt uitleggen onder welke condities mechanische en chemische verwering plaatsvinden.
  • Je kunt aan de hand van een casus aangeven welke vorm van verwering plaatsvindt en je kunt dit proces beschrijven (oorzaak-gevolg). 

Slide 4 - Slide

Verwering
Exogeen proces: kracht die van buitenaf de aardkorst inwerkt op de aardkorst - reliëf verminderen.


Wat is de definitie van verwering? 

2 soorten:
  1. Mechanisch (fysisch): samenstelling verandert niet.
  2. Chemisch: samenstelling verandert wel.


Het uit elkaar vallen van gesteente onder invloed van het weer, planten en zuren. Dit gebeurt op de plek zelf.

Slide 5 - Slide

Mechanische en chemisch met Snickers?
Mechanisch
Bij mechanische verwering verandert de samenstelling niet! Je breekt dus alleen het gesteente (de Snickers). Verwering is immers het uit elkaar van van gesteente.
Chemisch
Het uit elkaar vallen van gesteente waarbij de (chemische)samenstelling wél verandert.
Gesteente reageert met water (speeksel) i.c.m. zuren (de enzymen in je speeksel). Die delen van het gesteente (de Snickers) die bestand zijn tegen het vocht en zuren blijven over (de pinda's).

Slide 6 - Slide

Mechanische verwering
Vorstverwering
Komt voor in de koude, enigszins vochtige klimaten: richting de polen of hoog in gebergten.
  1. Water komt in scheuren en bevriest;
  2. IJs heeft groter volume - zet uit;
  3. Scheuren worden groter - gesteente breekt af.

Temperatuurverschillen
Ook wel insolatie genoemd.
Gesteente breekt af door blootstelling en wisseling van extreme temperatuurverschillen (koud en heet), in een korte tijd.
Heet: gesteente zet uit
Koud: gesteente krimpt.

Gebieden waar verschillen groot zijn - woestijn/steppe (aride)


Biologische verwering
Ook wel organische verwering of worteldruk genoemd. 
Wortels van bomen dringen scheuren van gesteente binnen en drukken het gesteente uit elkaar.



Zout
De in het water opgeloste zouten kristalliseren uit bij verdamping. Door het verder aangroeien van deze zoutkristallen kunnen scheuren in het gesteente worden verwijd en kan het gesteente uiteindelijk uiteen verbrokkelen. Deze laatste vorm van verwering komt voor in aride klimaten.



Slide 7 - Slide

Wat is het verschil tussen mechanische en chemische verwering?

Slide 8 - Open question

Welke vorm van verwering?
A
Vorst
B
Temperatuurverschil
C
Zout
D
Worteldruk/biologisch

Slide 9 - Quiz

Welke vorm van verwering?
A
Vorst
B
Temperatuurverschil
C
Zout
D
Worteldruk/biologisch

Slide 10 - Quiz

Welke vorm van verwering?
A
Vorst
B
Temperatuurverschil
C
Zout
D
Worteldruk/biologisch

Slide 11 - Quiz

Van welke verweringsvorm is vorstverwering een voorbeeld

Slide 12 - Open question

Bij de afbraak van de kalksteen van Mount Yamnuska spelen zowel mechanische als chemische verwering een rol. Geef aan op welke wijze:
 mechanische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente;
 chemische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente.

Slide 13 - Open question

Chemische verwering
Het uit elkaar vallen van gesteente waarbij de (chemische) samenstelling wél verandert.
  • Gesteente reageert met water i.c.m. zuren.

Voorwaarden voor een sneller proces:
  1. Warmte (hoge(re)) temperaturen;
  2. Vocht (veel vocht).

Slide 14 - Slide

Kalksteen
Kalk kan chemisch verweren. Landschapsvormen die hierdoor kunnen ontstaan vallen onder 'karstverschijnselen'. 

Kalksteen
Kalksteen lost op wanneer het in contact komt met water i.c.m. zuren. Dit proces verloopt sneller onder warme (dus tropische) omstandigheden. 
Wortels van vegetatie geven ook zuren af. Wanneer deze zuren door het water opgelost worden kan kalksteen chemisch verweren.
Kalksteengrotten
Water i.c.m. zuren zakken door de grond (via scheuren etc.). Hierbij lossen kalksteendeeltjes op. Dat kan vervolgens neerslaan: stalagtieten en stalagmieten.

Slide 15 - Slide

Factoren verweringsproces
Welke factoren beïnvloeden het verweringsproces?
Klimaat
Chemische verwering: veel vocht (dus neerslag) en hoge temperaturen. Geschikte plekken: tropische klimaten.
Ook: veel vegetatie en/of dode plantenresten die zuren afgeven aan de bodem. Dit veroorzaakt OOK chemische verwering (i.c.m. meerslag).

Mechanische verwering: vooral lagere temperaturen en gematigde hoeveelheden neerslag. 
Aard moedermateriaal
Ene gesteente verweert sneller dan het ander (hardheid);
Scheuren in het gesteente? (maakt verwering gemakkelijker).

Aanwezigheid bodembedekking
Begroeiing (wortels) geven zuren af. Wanneer de zuren oplossen in (regen)water, dan kan dit mengels kalk oplossing.

Maar: een bodem kan ook beschermen tegen (mechanische) verwering.


Tijd
Hoe langer verwering als exogeen proces de tijd krijgt, des te meer gesteente afgebroken wordt.


Slide 16 - Slide

CVB-vragen
  1. Wat is chemische verwering?
  2. Onder welke (klimatologische) omstandigheden vindt chemische verwering vooral plaats?
  3. Komt er in Nederland chemische verwering voor?
  4. Hoe beïnvloedt het moedermateriaal van het gesteente de mate van verwering?
  5. Bodembedekking versterkt en voorkomt verwering. Hoe? 

Slide 17 - Slide

Kleine afsluiting
Enkele quizvragen om de theorie van de gehele paragraaf te checken. Mix van eigen vragen én oud-examenvragen.

Slide 18 - Slide

Waarom vindt er in de woestijn bijna gaan chemische verwering plaats?

Slide 19 - Open question

Welke vorm van verwering vindt hier plaats?
A
Mechanisch
B
Chemisch

Slide 20 - Quiz

In het graniet van Mount Rushmore zijn door mechanische verwering scheuren ontstaan. Beschrijf in twee stappen het ontstaan van deze scheuren.

Slide 21 - Open question

In welke maanden is de kans op chemische verwering het grootst? Waarom?

Slide 22 - Open question

Op de afbeelding zie je een karstlandschap. Hier vindt ook mechanische verwering plaats. Geef hiervoor een aanwijzing uit de bron.

Slide 23 - Open question

Wat hoort waar?

Sterke chemische verwering
Sterke Mechanische verwering
Weinig verwering

Slide 24 - Drag question

Fysische verwering
Chemische verwering

Slide 25 - Drag question

Aan de slag!

Maak van 2.4:
Opdracht 1 t/m 6.

Noteer je antwoorden in hele zinnen. 




Slide 26 - Slide