Lezen: Argumenteren (deel 1)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

Ga rustig zitten en pak je spullen.

Lesdoelen

Aan het eind van deze lessenreeks..

• kun je feitelijke en waarderende argumenten herkennen.

Argumenteren

De auteur van een overtuigende tekst wil de lezer overtuigen van zijn standpunt (mening). Hij onderbouwt zijn standpunt: hij legt met argumenten uit waarom hij dit standpunt heeft. 

Er zijn twee soorten argumenten: feitelijke (objectieve) en waarderende (subjectieve) argumenten. 

Feitelijk & waarderend

Een feitelijk argument kun je controleren (het is waar of het is niet waar); over een waarderend argument kun je van mening verschillen:

• Die grote reclameschermen langs de snelwegen moeten verboden worden, want ze leiden de weggebruikers af. (feitelijk argument)

• Die grote reclameschermen langs de snelwegen moeten verboden worden, want ze verpesten het landschap. (waarderend argument)

Voorbeeld

Standpunt: In het hoger onderwijs moet op korte termijn een aanpak komen om de mentale gezondheid van studenten te verbeteren.

Waarderend argument: Het is immers onacceptabel dat veel van hen psychische klachten hebben door stress, prestatiedruk en eenzaamheid.

Feitelijk subargument: De landelijke Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik van Studenten uit 2021 wijst uit dat 97% van de studenten stress ervaart en 50% zelfs veel stress; ook vindt 80% zichzelf eenzaam.

Argumenteren

Kernbegrippen:

- Standpunt: zienswijze, mening of opvatting. 

- Argument: dat wat je gebruikt ter ondersteuning van je standpunt

- Feitelijk: je kan het argument controleren (is het waar of niet?)

- Waarderend: bevat een waardeoordeel (je bent het er mee eens of niet)

Signaalwoorden

Een standpunt wordt vaak aangekondigd met signaalwoorden als Ik vind, Volgens ons, Zij denkt dat, De auteur is van mening dat, Onze conclusie is, Dus, Daarom, Kortom en met formuleringen als er moet, er zou moeten en we zouden moeten. 

Argumenten herken je vaak aan signaalwoorden als: dat blijkt uit, immers, namelijk, omdat, de reden hiervoor is en want. 

Als een auteur zijn standpunt met een aantal argumenten onderbouwt, gebruikt hij vaak signaalwoorden voor een opsomming.

Het zal mij verbazen als dit jaar de carnavalsoptocht in De Bosch doorgaat. [Er wordt namelijk een erg harde wind voorspeld.]

1. Standpunt
2. Argument

[Leerlingen op het vwo moeten in vijf in plaats van zes jaar hun opleiding kunnen afmaken.] Je kunt eerder aan een vervolgstudie beginnen en je zit je minder te vervelen.

1. Standpunt
2. Argument

'Tijdens marathons krijgen sommige deelnemers hartklachten. Hardlopen is dus helemaal niet zo gezond als iedereen denkt.'
Wat is het argument?

1. de eerste zin
2. de tweede zin

Zelf aan de slag

Maken: 

• Cursus 1 (Meer dan lezen), par. 3, opdr. 1.

Ben je klaar?

1. GG Taak 2.

2. Boek kiezen / lenen.

2. Huiswerk maken ander vak.

Argumentatiestructuren

• Enkelvoudige argumentatie = een standpunt en één argument.
  
  
• Onderschikkende argumentatie = een argument wordt ondersteund door één of meer subargumenten (= ketenargumentatie).
  
  
• Nevenschikkende argumentatie met onafhankelijke argumenten = één standpunt en meerdere argumenten die afzonderlijk het standpunt ondersteunen.
  
  
• Nevenschikkende argumentatie met afhankelijke argumenten= twee of meer argumenten ondersteunen in combinatie met elkaar het standpunt.

Enkelvoudige argumentatie

Je kunt beter geen alcohol drinken.

Het is slecht voor je gezondheid.

want

Argumenteren

Standpunt: soms in de titel of inleiding (bevat vaak mening, gedachte, idee of visie). In het slot vormt het standpunt vaak de conclusie: al met al... dus... daarom...

Signaalwoorden: volgens mij, mijns inziens, ik denk dat, mijn conclusie is dat, dan ook, dus, daarom, kortom + werkwoorden als vinden en moeten 

Standpunt is niet altijd expliciet genoemd, soms impliciet. 

1. Door een retorische vraag te stellen. (Het is toch raar dat je geen vertaalde klassiekers op je boekenlijst voor Nederlands mag zetten?)

2. Door een vergelijking te maken. (Vertaalde literatuur mag niet op de lijst. Alsof Saskia Noort een betere schrijver is dan Virginia Woolf of Philip Roth.) 

Argumenteren

Argumenten verdedigen een standpunt. Een argument kan zowel voor het standpunt, als achter het standpunt staan. Herken je vaak aan signaalwoorden als: aangezien, immers, namelijk, omdat & want.

De onderbouwing van een argument herken je vaak aan signaalwoorden als: bijvoorbeeld, dat wil zeggen, denk aan, neem, ter illustratie, zo & zoals.

Feitelijk argument: feitelijke uitspraak, objectief, waar of onwaar. Heeft geen ondersteunend argument nodig.

Waarderend argument: niet-feitelijk uitspraak, subjectief & moet ondersteund worden met ander argument (het feitelijk subargument).

Argumenteren

Een tegenargument ontkracht een standpunt of een argument. 

Herken je vaak aan tegenstellende signaalwoorden: maar, toch, daarentegen, hoewel, aan de andere kant, tegenover. 

De ontkrachting van een argument wordt ook wel een weerlegging genoemd.

Ik vind dat studentenverenigingen verboden moeten worden, want niemand zou zich bloot moeten stellen aan de beschamende activiteiten van een ontgroening.

1. feitelijk argument
2. waarderend argument

Zelf aan de slag

Maken: 

• Cursus 1 (Meer dan lezen), par. 4, opdr. 3.
  
• Cursus 2 (Argumenteren), par. 1, opdr. 1, 2 en 3.

Ben je klaar?

1. Verder lezen in je roman.

2. Huiswerk maken ander vak.

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je roman en start met lezen.

A Zij heeft ruim voldoende ervaring in het basisonderwijs.

B Deze sollicitante is zeker geschikt voor die functie van hoofdonderwijzer.

C De school wilde het aantal vrouwelijk collega’s vergroten.

D Ruime ervaring is nodig voor deze functie.

E Zij is een vrouw.

F Zij past goed in de samenstelling van het team wat betreft leeftijd.

A

B

C

D

E

F

Zelf aan de slag

Maken: 

• Cursus 2 (Argumenteren), par. 1, opdr. 4 en 5.
• Cursus 2 (Argumenteren), par. 2, opdr. 1. 

Ben je klaar?

1. Verder lezen in je roman.

2. Huiswerk maken ander vak.

Lesdoelen

Aan het eind van deze lessenreeks..

• heb je je kennis over argumenteren opgefrist.
• kun je standpunten en (tegen)argumenten herkennen.
• ken je de (complexe) argumentatiestructuren.

Argumentatiestructuur

Een argumentatiestructuur is een overzicht waarin je duidelijk maakt op welke manier argumenten met elkaar en met het standpunt samenhangen. 

Onderschikkende argumentatie

Je kunt beter geen alcohol drinken.

Het is slecht voor je gezondheid.

Je lever gaat eraan kapot.

want

want

Nevensch. onafh. argumentatie

Je kunt beter geen alcohol drinken.

Het is slecht voor je gezondheid.

Het is gevaarlijk in het verkeer.

want

want

Nevensch. afh. argumentatie

Heel Nederland heeft last van het slechte weer.

In Noord-Nederland hadden ze te maken met veel schade door de harde wind.

Terwijl Zuid-Nederland met name te maken had met wateroverlast.

want

—

Combinatie van argumentaties

Je kunt beter geen alcohol drinken.

Het is slecht voor je gezondheid.

Het is gevaarlijk in het verkeer.

Het is duur.

Het is slecht voor je lever.

Met drank op moet je een taxi nemen.

Een taxi kost meer dan zelf rijden.

—

Oefening: Argumentatiestructuur

Maak de argumentatiestructuur:

Stelling: Het festival van afgelopen weekend was niet leuk.

• Het regende drie dagen onafgebroken. 
• Een flesje water kostte 5 euro.
• Het vliegtuig van de hoofdact had vertraging. 
• Het was erg duur. 
• De hoofdact kwam niet opdagen. 

Oefening: Argumentatiestructuur

Het festival van afgelopen weekend was niet leuk.

Het vliegtuig had vertraging. 

Het was erg duur. 

De hoofdact kwam niet opdagen.

Een flesje water kostte 5 euro. 

Het regende drie dagen onafgebroken.

Argumentatiestructuren

Maak van onderstaande stelling en argumenten een argumentatiestructuur. Noteer ook welke structuur je gebruikt hebt.

De prijs is veel te hoog.

Het is in het Frans geschreven.

Ik heb er zelf niet aan mogen meewerken.

Ik vind dit geen bevredigend wetenschappelijk boek geworden.

In het Engels zouden veel meer mensen het kunnen lezen.

Oefening: Argumentatiestructuur

Ik vind dit geen bevredigend wetenschappelijk boek geworden.

Het is in het Frans geschreven.

De prijs is veel te hoog.

In het Engels zouden
veel meer mensen het
kunnen lezen.

Ik heb er zelf niet aan mogen meewerken.

—

Zelf aan de slag

Maken: 

• Cursus 2 (Argumenteren), par. 1, opdr. 4 en 5.
• Cursus 2 (Argumenteren), par. 2, opdr. 1. 

Ben je klaar?

1. Verder lezen in je roman.

2. Huiswerk maken ander vak.