H4 - opkomst christendom, jodendom, islam

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Doel van dit tweede uur

- Begrijpen en verwerken wat er in de presentaties is uitgelegd

Lesdoelen; na deze les moet je; 

- Kunnen uitleggen waarom en hoe er monotheïstische godsdiensten opkwamen en hoe die zich verspreidden.

- Kunnen uitleggen wat het jodendom, het christendom en de islam met elkaar gemeen hebben en waar zij in de geschiedenis met elkaar botsten om verschillen. 

- Historische bronnen kunnen koppelen aan de kenmerkende aspecten.

- De opgedane kennis kunnen toepassen in de formulering op een (toets)vraag

De kenmerkende aspecten nog een keer op een rij

8: De ontwikkeling van het jodendom en christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten

 

9: Het ontstaan en de verspreiding van de islam

12: De verspreiding van het christendom in geheel Europa

Jodendom

De oudste monotheïstische religie. Ongeveer 4000 jaar geleden ontstaan. Joden geloven in één God die almachtig is en profeten stuurt om Zijn woord te verspreiden naar de mensen. De meeste joden geloven dat de messiah (verlosser) nog moet komen (en dat dat dus niet Jezus was). 

Heilige boek: Torah. De religies voor het jodendom hadden niet één heilig boek/schrift waar het geloof in werd beschreven. 

Onderscheidende kenmerken zoals dat mannen besneden werden (worden) en bijvoorbeeld varkensvlees niet gegeten mag worden. 

Het jodendom onderscheidde zich van andere religies om bovenstaande redenen. De aanhangers van het jodendom zagen zich als een uitverkoren volk. 

Christendom

Tak van het jodendom. Uit de teksten die (decennia) na zijn dood zijn opgeschreven wordt duidelijk dat Jezus het jodendom wilde veranderen/vernieuwen. Volgens Jezus waren strenge religieuze wetten minder belangrijk dan verdraagzaamheid en vergiffenis. Ook kritiek op handelaren die winst maakten op terrein van de tempels. 

Zou wonderen en genezingen hebben verricht. 

Werd gekruisigd en zou 3 dagen erna weer op zijn gestaan (Pasen). De volgelingen van Jezus probeerden zoveel mogelijk mensen te bekeren en het christendom voort te zetten. 

Paulus (of Saul) van Tarsus

Paulus was één van die volgelingen en wilde dat de boodschap van Jezus ook openstond voor niet-joden. Het christendom kwam - doordat joodse regels niet meer golden voor christenen - los van het jodendom. 

Het zou nog lang duren tot het christendom veel aanhanger zou krijgen - het was nu nog een religie met weinig aanhangers. 

Maar rond het jaar 400 werd het christendom de enige toegestane godsdienst in het Romeinse Rijk. 

Islam

De Profeet Mohammed kreeg rond het jaar 620 een boodschap van de engel Gabriël: hij moest een nieuw monotheïstisch geloof verspreiden. De boodschappen die Mohammed van Allah ontving zijn opgenomen in de Koran. Mohammed en zijn volgelingen verspreidde de religie snel en er werd een basis gelegd voor een islamitisch rijk. 

Er vond dus zowel christelijke als islamitische expansie (uitbreiding) plaats.

Kruistochten

In opdracht van de Paus gaan christenen op een militaire expeditie (kruistocht) om het 'Heilige Land' te veroveren van de moslims.  Meedoen aan een kruistocht betekende vergiffenis van je zonden en wellicht een beloning (geld, land). Ook speelde eer een rol. Uiteindelijk - vanaf eind 13 eeuw - waren de kruistochten niet meer populair en eindigde de militaire aanwezigheid van christenen in en rondom Jeruzalem. Spanje heroverd in 1492 - reconquista.

Er waren grote positieve culturele gevolgen: vooral Italiaanse steden waren erg rijk geworden van de handel die gepaard ging met de kruistochten. Er kwam veel kennis over geneeskunde, wiskunde, sterrenkunde en natuurkunde vanuit het Midden-Oosten naar Europa. 

Opdracht

Maak de oriëntatieopdracht in tweetallen. 

Leg uit waarom joden door de Romeinen eerst niet als bedreiging werden gezien, maar christenen later wel.

Dit is de Mezquita in Córdoba, Spanje. Het was eerst een Romeinse tempel, daarna een christelijke kerk, vervolgens een moskee en tenslotte een kathedraal. Leg uit hoe je de Mezquita als een continuïteit, maar ook als verandering kunt uitleggen.

Bekijk de kaart. Leg uit hoe de Pyreneeën als natuurlijke grens functioneerde tussen de christenen en moslims in de tijd van de opkomst van de islam.