20231214 Mask BASHAVO leerjaar 1 Thema's 3.4

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

BASHAVO

Maatschappijleer

David Lindenaar

Docent burgerschap en maatschappijleer & - kunde bij de afdelingen:

Zorg, Vavo en Educatie

[e-mail]

Maatschappijleer

AFSPRAKEN 

1. Kom op tijd.

2. Neem altijd jouw spullen mee. Je neemt elke les een opgeladen laptop, boek en pen mee.

3. Telefoon in de tas, dopjes uit, smartwatch verbinding uit.

4. Jas uit, tas van tafel en niet eten in de les.

5. Ben je er een les niet? Maak het huiswerk dan thuis. Gebruik de e-mail die ik elke les verstuur.

6. Sla geen vragen over en antwoord altijd met uitleg.

Planning havo

30-11: 3.1 Wat is democratie?

07-12: 3.2 Politieke stromingen +
3.3 Politieke partijen

14-12: 3.4 Verkiezingen

21-12: 3.5 De regering regeert + 

3.6 Het parlement controleert

11-01: 3.7 Politiek dicht bij huis + 

3.8 Invloed op de politiek

18-01: 3.9 Internationale samenwerking

25-01:  Feedback en bespreking ingeleverde praktische opdrachten + Examenopgaven en herhaling oefentoets en vragen bespreken

Toetsweek 2: ma 29-01 t/m vrij 02-02

Terugblik op de les van 07-12: 

3.2 Politieke stromingen +

3.3 Politieke partijen

Ideologieën

Ideologieën: Een verzameling ideeën over wat belangrijk is in de maatschappij en hoe mensen het beste met elkaar kunnen samenleven.

Een ideologie heeft standpunten over:

• Belangrijke waarden en normen.
  
• Sociaaleconomische verhoudingen. Hierin onderscheiden linkse en rechtse ideologieën zich.
  

Links en rechts

Politiek gedachtegoed over sociaaleconomische verhoudingen: In welke mate moet welvaart worden gedeeld? Wat moet de overheid doen en wat niet?

Sociaaldemocratie

(=socialisme)

Belangrijke waarden: gelijkwaardigheid en solidariteit

• Ontstaan in de 19e eeuw als reactie op slechte werkomstandigheden.
  
• Communisten probeerden revoluties onder arbeiders te ontketenen.
  
• Eerlijke verdeling van kennis, inkomen en macht.
  
• Tegenwoordig sociaaldemocratie: vrijemarkteconomie is wenselijk, maar wel met een uitgebreide verzorgingsstaat.
  

Liberalisme

Belangrijke waarden: vrijheid en tolerantie

Economische vrijheid:

- Minder regels

- Vrijemarkteconomie

- Lagere belastingen

Persoonlijke vrijheid:

Bijvoorbeeld ten aanzien van:

- Geloofs- en levensovertuiging

- Euthanasie

- Homohuwelijk

- Genotsmiddelen

Confessionalisme

(=christen-democraten)

Belangrijke waarden: christelijk geloof

- Confessie = geloofsovertuiging

Tegenwoordig: christendemocraten.

- Gespreide verantwoordelijkheid

- Naastenliefde en saamhorigheid

- Rentmeesterschap (zorg voor de aarde)

- Maatschappelijk middenveld

- Gezin als hoeksteen van de samenleving

- Vaak in het politieke midden

Ecologisme

Nieuwe politieke stroming

• Belangrijkste waarden: duurzaamheid en bescherming van ons leefmilieu. 
• Belangrijk standpunt: goed voor de aarde zorgen is belangrijker dan de groei van de economie

Populisme

• Populisme is meer een stijl van politiek bedrijven dan een ideologie.
  
• Populisten komen op voor ‘het volk’ en keren zich tegen de elite.
  
• Vaak zijn de standpunten sterk nationalistisch.
  

Wilders (PVV) en Baudet (FVD) in Nederland

Donald Trump (Republicans) in VS

Marine Le Pen (Front National) in Frankrijk

Progressief en conservatief gedachtegoed

Progressief: vooruitstrevende politieke ideeën. Vaker voorstander van veranderingen. Bijvoorbeeld: homohuwelijk, abortus, klimaatdoelstellingen.

Conservatief: behoudende politieke ideeën. Benadrukken wat al is bereikt en goed is. Bijvoorbeeld: sceptisch om meer macht aan Europese Unie over te dragen.

Stromingen in de politiek

Politieke partij, actiegroep en 

belangenorganisatie

Politieke partij: Groep mensen met globaal dezelfde ideeën over een goede samenleving met als doel te beslissen over het bestuur van het land.

Actiegroep: Gericht op één doel. Bijv. ‘Wakker Dier’ (dierenwelzijn) en ‘Pro-life’ (anti-abortus).

Belangenorganisatie: Behartigt belangen van één bepaalde groep. Bijv. ANWB (weggebruikers) en vakbond (werknemers).

Soorten partijen: op basis van een 

ideologie

• Sociaaldemocratie
  
• Liberalisme
  
• Confessionalisme (Christendemocratie)
  
• Maar: politieke stromingen vallen dus niet per definitie samen met politieke partijen! En deze stromingen zijn minder belangrijk dan vroeger.
  

Soorten partijen: one-issuepartij

Stellen één aspect van de samenleving centraal. Bijvoorbeeld:

• Partij voor de Dieren
  
• BoerBurgerBeweging
  

Soorten partijen: populistische partij

• Komt op voor de belangen van ‘gewone burgers’
  
• Zet zich af tegen de politieke elite
  
• Opvattingen zijn niet perse links of rechts
  
• Hebben nationalistische standpunten en zijn
  tegen immigratie en tegen de EU
  

Wilders (PVV) in Nederland

Marine Le Pen (Front National) in Frankrijk

Soorten partijen: 

niet-democratisch

Niet-democratische partijen:

• Wijzen een democratische staatsvorm af.
  
• Fascistische / rechts-extremistische partijen.
  
• Sterk nationalistisch.
  
• Doen in Nederland niet mee aan de verkiezingen.

Nederlandse Volks-Unie

Gouden Dageraad (Griekenland)

Functies politieke partijen

• Bundelen van ideeën over onze samenleving. Deze ideeën komen in een verkiezingsprogramma.
  
• Informeren van kiezers over standpunten over maatschappelijke vraagstukken.
  
• Participatie: als je lid wordt kan je bijv. meepraten over het verkiezingsprogramma.
• Selectie van kandidaten: geschikte mensen zoeken die een politieke functie kunnen vervullen.

Minder mensen lid

• Het aantal leden van partijen neemt sterk af. Van 800.000 in de jaren 50 naar minder dan 300.000 nu.
  
• Het verlies is het grootst bij de van oorsprong grote partijen
  PvdA, CDA en VVD.
  
• Door de terugloop komt de selectiefunctie in gevaar.
  
• Partijleden vormen vaak een slechte afspiegeling van de samenleving.
  

Vraag: Welke groepen worden volgens jou in het parlement onvoldoende gerepresenteerd? En wat vind jij daarvan? Onderbouw je mening.

Politiek spectrum (TK verkiezingen 2021)

3.4 Verkiezingen

Lesdoel havo 14-12:  

We leren: 3.4 Verkiezingen

Centrale vraag:

• In deze paragraaf stellen we de vraag: waarom stemmen mensen op een bepaalde politieke partij en wat gebeurt er met hun stem?

3.4 Verkiezingen:

opdrachten 01 - 17

Verkiezingen

In Nederland zijn er verkiezingen voor:

• Europese Unie
  
  
  
• Tweede Kamer
  
  
  
• Provinciale Staten
  
  
  
• Gemeenteraad
  
  
  
• Waterschappen

3.4 Verkiezingen

Zelfwerktijd 14-12

havo: Les 3.4 pagina 82:
vraag 01 - 05

Ben je klaar? Werk verder.

3.4:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Verkiezingsprogramma

• Elke partij heeft een partijprogramma waarin alle standpunten staan.
  
• De lijsttrekker (nummer één op de lijst) is de belangrijkste woordvoerder.
  

Goede kop! Waar past hij op?

Sleep de kop naar het juiste overhemd.

Goede kop! Waar past hij op?

Sleep de kop naar het juiste overhemd.

Op campagne

• Tijdens verkiezingen maken lijsttrekkers gebruik van spindoctors.
  
• Spindoctors: communicatiedeskundigen die kandidaten adviseren over een zo positief mogelijk imago.
  

Video: speechstrategie

Opdracht: Noem vier technieken die Klaver 

gebruikt tijdens de toespraak in de video.

Zelfwerktijd 14-12

havo: Les 3.4 pagina 82:
vraag 06 - 10

Ben je klaar? Werk verder.

3.4:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Rol van de media

• Via de media proberen partijen vooral de stemmen van de zogenaamde zwevende kiezer te winnen.
  
• Zwevende kiezer: Kiezers die niet bij elke verkiezing op dezelfde partij stemmen.
  
• Media spelen een grote rol in de verkiezings-campagne.
• Denk aan: Tv-debatten, Talkshows en amusementsprogramma’s en Social media

Welke partij?

De voornaamste redenen om op een partij te stemmen:

• De standpunten van de partij komen overeen met jouw ideeën.
• De partij let goed op jouw belangen.
• Je stemt strategisch: je kijkt welke partij kans maakt om in de regering te komen.
• De persoon van de lijsttrekker spreekt je aan.

Stemmen

• In Nederland stem je op een persoon, niet op een partij.
  
• De meeste kiezers stemmen op de lijsttrekker.
  
• Sommigen kiezen bewust voor een andere kandidaat.
  
• Door voorkeursstemmen kan een kandidaat die laag op de lijst staat toch in de Tweede Kamer komen.
  

Vraag: Moet een Kamerlid zijn zetel opgeven als hij zijn partij verlaat?

Zelfwerktijd 14-12

havo: Les 3.4 pagina 83 - 84:
vraag 11 - 13

Ben je klaar? Werk verder.

3.4:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Opiniepeilingen

Opiniepeilingen: tussentijdse peilingen over de verwachte uitslag.

• Welke effecten hebben deze peilingen?
  
• Zijn ze de afgelopen verkiezingen betrouwbaar gebleken?
  
• Zie ook: www.allepeilingen.com
  

Evenredige vertegenwoordiging

Evenredige vertegenwoordiging: Alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare aantal zetels.

Kiesdeler: De hoeveelheid stemmen die nodig is voor één zetel.

Kiesdeler =

 Bijvoorbeeld:                                                    = 60.000

 

Districtenstelsel

• Voorbeelden: VS en Verenigd Koninkrijk.
  
• Per district wint één afgevaardigde die het grootste aantal stemmen heeft.
  
• Voordeel: afgevaardigden hebben een binding met hun eigen regio.
  
• Nadeel: stemmen van verliezende kandidaat gaan ‘verloren’.
  

Stel: we hebben in ons land een districtenstelsel. Zijn er dan meer of minder politieke partijen in de Tweede Kamer?

Stel: NL kent districtenstelsel…

Dan had de VVD met ruim 21 % van de stemmen meer dan twee derde van het totaal aantal stemmen gehaald. Veel partijen waren niet in de Tweede Kamer gekomen.

Zelfwerktijd 14-12

havo: Les 3.4 pagina 84 - 85:
vraag 14 - 16

3.4:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Terugblik havo 14-12:

We hebben geleerd: 3.4 Verkiezingen

Centrale vraag:

• In deze paragraaf stellen we de vraag: waarom stemmen mensen op een bepaalde politieke partij en wat gebeurt er met hun stem?

3.4 Verkiezingen:

opdrachten 01 - 17