De Doodstraf

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Politiek juridisch

Burgerschap

Volgende week

Gastles Stichting Brijder

Vitaal Burgerschap

Leerdoelen

Politiek-Juridische dimensie / Kritische denkvaardigheden

• 
  

Je verdiept je in de doodstraf. 

Je vormt een goed doordachte mening over de doodstraf. En die kun je weer uitleggen met feiten en argumenten. 

Planning

Voorkennis activeren: wat weet jij al over de doodstraf?

Theorie: geschiedenis, statistieken, wetgeving

Argumenten voor en tegen de doodstraf

Bekende doodstrafzaken en de rol van de media

Video 'Code Rood: De doodstraf' (45 min.)

Napraten

Afsluiting

Wat weet jij al over de doodstraf?

Wat is de doodstraf?

De doodstraf is een straf waarbij iemand ter dood wordt veroordeeld voor een misdrijf dat hij of zij heeft begaan.

De doodstraf is de zwaarst mogelijke, door een rechter opgelegde straf. 

Een ter dood veroordeelde wordt doorgaans niet onmiddellijk ter dood gebracht vanwege de rechtsgang (bijv. hoger beroep) of een verzoek om gratie. Dat kan vele jaren duren.

Definiëren van de doodstraf en het belang van het onderwerp toelichten.

Geschiedenis van de doodstraf

De doodstraf is een straf die al sinds de oudheid bestaat. 

Er zijn diverse manieren om de doodstraf uit te voeren. Tegenwoordig is het in veel landen de bedoeling dat een executie zo snel en 'humaan' mogelijk wordt gedaan. 

In het verleden, en in sommige landen nog steeds, was het juist de bedoeling dat de veroordeelde lang en hevig leed als vergelding en als afschrikwekkend voorbeeld voor potentiële misdadigers. Om die reden werden executies vaak publiekelijk uitgevoerd. 

Ik laat je een aantal voorbeelden zien, door de jaren heen.

Verschillende landen, verschillende manieren.

Bronnen: Historianet.nl, Amnesty International 

† Europa, 1184-1732

In 1184 besloot de katholieke kerk dat ketters op de brandstapel moesten. Als meerdere mensen tegelijk verbrand werden, stikten ze vaak in de rook. Maar op een kleine brandstapel stierven de ketters een pijnlijke dood. Vaak trad de dood pas na een paar uur in.

† Azië, vooral India, oudheid-ca. 1900

In India werden olifanten ingezet om misdadigers dood te trappen. De berijder van de olifant kon een slachtoffer een langzame dood besparen door het dier op diens hoofd te laten staan. Anders werden de lichaamsdelen een voor een vertrapt.

EUROPA Ketters, afvalligen RK geloof, op brandstapel 

Olifant als beul in India

† Spanje, ca. 1200-1974

De garrotte was een wurgpaal, waarbij de veroordeelde in een stoel werd vastgebonden. Hij kreeg een lus of ijzeren ring om zijn hals, die werd aangespannen tot het slachtoffer gestikt was. De Spanjaarden namen de garrotte mee naar hun koloniën, wat de Incakoning Atahualpa aan den lijve ondervond. In de Filipijnen hielden de VS de executiemethode in stand.

† Frankrijk en Engeland, 1283-1782

De Fransen hadden een bijzondere straf voor plegers van hoogverraad of aanslagen op de koning en zijn raadgevers. De veroordeelde werd levend door vier paarden uit elkaar getrokken. Zijn armen en benen werden aan de paarden vastgebonden, en de ruiters spoorden de paarden aan om zo hard mogelijk te trekken, waardoor de spieren van het slachtoffer losgerukt werden van de botten. Soms hielp de beul een handje door in de ledematen te snijden.

† Frankrijk, 1792-1977

Na de Franse Revolutie in 1789 stapelden de vonnissen zich op. Een nieuwe machine, de guillotine, moest uitkomst brengen. De ter dood veroordeelde werd onthoofd door een scherp mes dat snel omlaag viel. Het apparaat bleek efficiënt, en één guillotine doodde ooit 54 mensen in een half uur. In 1977 maakte de guillotine zijn laatste slachtoffer.

† VS, 1890-heden

In 1889 noemde een commissie uit de staat New York de elektrische stoel de humane executiemethode van de toekomst. Het jaar daarna werd de moordenaar William Kemmler het eerste slachtoffer van de stoel. Eerst joeg de beul 1000 volt door Kemmlers lijf, maar hij haalde nog adem. Toen werd de spanning verhoogd tot 2000 volt, en Kemmler stierf. Het lichaam rook verbrand, en volgens de pers was de nieuwe methode erger dan ophanging, waar de elektrische stoel juist een einde aan moest maken. Toch wordt de stoel nog steeds gebruikt in de VS.

† VS, 1982-heden

‘De gevangene krijgt via een intraveneus infuus een zoutoplossing in de arm met daarin een dodelijk mengsel van een kalmerend middel en een spierverslappende stof', aldus forensisch arts Jay Chapman in 1977. De dodelijke injectie zou goedkoper en humaner zijn. In 1982 werd voor het eerst daadwerkelijk een dodelijke injectie gebruikt. 

Normaal is de terdoodveroordeelde binnen zeven minuten dood, maar er zijn ook executies die wel twee uur hebben geduurd. 

Inmiddels is de injectie de gangbare executiemethode in de 27 Amerikaanse staten die nog een doodstraf hebben. Alhoewel elektrocutie, vergassing, ophanging en een vuurpeloton officieel ook zijn toegestaan. 

Huidige methoden

Volgens Amnesty International worden op dit moment wereldwijd vooral de volgende methoden gebruikt om veroordeelden ter dood te brengen: dodelijke injectie met gif, elektrocutie met de elektrische stoel, vergassing in de gaskamer, het ombrengen met een vuurwapen ("met de kogel", door middel van een nekschot of fusillade), ophanging ("met de strop"), onthoofding ("met het zwaard") of steniging. 

Welke landen hebben de doodstraf?

In een steeds kleiner aantal landen wordt de doodstraf uitgevoerd. Inmiddels hebben 144 landen de doodstraf in de praktijk afgeschaft – dat is meer dan twee derde van alle landen ter wereld. In 2021 waren er 579 executies wereldwijd – dat waren er 483 in 2020.  Landen die de doodstraf nog hebben zijn onder andere Saudi-Arabië, de Verenigde Staten, Noord-Korea, Japan, China, Iran, Egypte, Irak, Belarus en Myanmar.

Wat zegt het internationaal recht over de doodstraf?

Internationale wetgeving heeft de doodstraf in sommige gevallen verboden. Het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten verbiedt bijvoorbeeld de doodstraf voor minderjarigen en zwangere vrouwen.

De doodstraf betekent een schending van het recht op leven. Het recht op leven is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Bovendien is het een vorm van marteling. Het recht op een leven vrij van marteling is eveneens een mensenrecht.

De Europese Unie stelt afschaffing van de doodstraf als een van de voorwaarden voor lidmaatschap; om deze reden is in 2002 de doodstraf in Turkije afgeschaft. 

In gesprek over de doodstraf

In de nabespreking gaat het om de volgende vragen:

• Welke argumenten kende je al?
• Welke zijn nieuw?
• Welke vind je overtuigend? Waarom wel/niet?
• Heb je je mening bijgestuurd tijdens deze les? Waarom wel/niet?

Bespreken van het lopende debat over de doodstraf en de verschillende standpunten die mensen hebben.

In gesprek: Wat zijn jouw argumenten?

In groepen discussiëren over wat jij vindt van de doodstraf en welke argumenten jij hebt voor en tegen.

Daarna standpunten presenteren aan de klas.

Geef instructies voor de discussie en laat de studenten hun standpunten presenteren aan de klas.

Argumenten voor de doodstraf

Argumenten voor de doodstraf zijn onder meer gerechtigheid voor slachtoffers en hun families, afschrikking van misdaden en het voorkomen van herhaling van misdaden door de dader.

Ook speelt het geloof soms een rol.

Bespreken van argumenten die voor de doodstraf pleiten en waarom sommige mensen deze straf steunen.

Argumenten tegen de doodstraf

Argumenten tegen de doodstraf zijn onder meer 

• het risico van het executeren van onschuldige mensen
• de onomkeerbaarheid van de straf
• de morele kwestie van het nemen van iemands leven

Ook hebben sommige landen die executies uitvoeren geen eerlijke rechtssysteem en heb je als je arm bent of tot een etnische of religieuze minderheid behoort een grotere kans op de doodstraf.

Bespreken van argumenten die tegen de doodstraf pleiten en waarom sommige mensen tegen deze straf zijn.

Bekende doodstrafzaken

Er zijn verschillende beroemde doodstrafzaken geweest. 

Er zijn films en documentaires gemaakt over de doodstraf.

Celebrities bemoeien zich met de doodstraf.

Deze zaken hebben het debat over de doodstraf verder aangewakkerd.

Bespreken van bekende doodstrafzaken en hoe deze het debat hebben beïnvloed.

CODE ROOD: DE DOODSTRAF

De 30-jarige Clinton Young wacht al twaalf jaar in een dodencel op zijn executie,

na een veroordeling voor twee moorden. Vanuit een metalen kooi in de 

gevangenis in Texas vertelt hij filmmaker Jessica Villerius hoe het voelt 

om te weten dat hij binnenkort een dodelijke injectie krijgt.

Documentairemaker Jessica Villerius zoekt in Code Rood: De doodstraf naar de zin van de doodstraf, want voor wie wordt deze straf nu eigenlijk gehandhaafd? 

Werkt het als afschrikmiddel voor daders, of als vergelding voor slachtoffers en nabestaanden? Of….werkt het allebei niet?

www.2doc.nl

Conclusie

Samenvatting van de belangrijkste punten.

Rond de les af en benadruk de belangrijkste leerpunten van de les.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Feedback

😒🙁😐🙂😃