De twee weredloorlogen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Wat weet jij van de Eerste wereldoorlog?

De wereld van 1900 1/3

Rond het jaar 1900 waren de landen van Europa de machtigste in de wereld. Engeland en Frankrijk waren echte wereldmachten en Duitsland was als verenigd land hard op weg om een van de machtigste landen van de wereld te worden.

De wereld van 1900 2/3

De meeste landen van Europa hadden kolonies ver van hun eigen grondgebied. Engeland had gebieden in bezit op het Amerikaanse continent, in Afrika en in Azië. Zowel Engeland als Frankrijk wilden graag hun wereldrijk zo groot mogelijk maken. . 

De wereld van 1900 3/3

We noemen dit 'Imperialisme', naar het oude Romeinse Imperium.

Hieronder zie je een voorbeeld van het Imperialisme. Europese landen kwamen in 1884 bij elkaar om Afrika te verdelen. Met geweld werden de gebieden veroverd en de grondstoffen gebruikt in Europese industrie. De lokale bewoners hadden hier niets over te zeggen.

De verdeling van Afrika

De oorzaken van WO1

Het is heel lastig om de exacte oorzaken van de Grote Oorlog uit te leggen en historici hebben hier al veel boeken over vol geschreven. Lange tijd is beweerd dat het allemaal de schuld van Duitsland was maar intussen is duidelijk dat dat niet het geval was.

De meest genoemde oorzaken op een rij:

1) Imperialisme

2) Wapenwedloop

3) Nationalisme en militarisme

4) Bondgenootschappen

5) Elzas Lotharingen

 Imperialisme 1/2

 Engeland was de grootste koloniale macht, gevolgd door Frankrijk. Engeland had grote gebieden in bezit in Afrika en in Azië, net als Frankrijk. Samen maakten die landen afspraken over bijvoorbeeld de verdeling van Afrika. Door het Imperialisme dachten alle Europese landen dat ze onoverwinnelijk waren. Ze hadden heel Afrika eigenlijk heel gemakkelijk verovert door hun betere wapens. 

 Imperialisme 2/2

Alle Europeanen waren ervan overtuigd dat ze de andere Europese landen ook makkelijk zouden verslaan. In 1871 werd Duitsland een verenigde staat. Daarover bij punt 5 meer. Door het ontstaan van Duitsland in 1871 streefde dat land ook naar koloniën. Duitsland wilde ook een hap uit de wereld. Zie de spotprent. Hier word keizer Wilhelm van Duitsland afgebeeld als iemand die de wereld probeert op te eten....

Bondgenootschappen 1/2

Landen zochten naar bondgenootschappen om daardoor sterker te staan.

Zo ontstonden er in Europa twee bondgenootschappen. De Triple Entente bestaande uit Engeland, Frankrijk en Rusland en de Triple Alliantie bestaande uit het keizerrijk Duitsland, het Keizerrijk Oostenrijk-Hongarije en Italië.

Bondgenootschappen 2/2

De landen van de Triple Entente en hun bondgenoten zijn we later Geallieerden gaan noemen en de Triple Alliantie en hun bondgenoten Centralen.

 Nadeel van deze bondgenootschappen was dat landen onvoorzichtiger werden in hun buitenlandse politiek omdat ze dachten, dat mocht er een probleem ontstaan, altijd een beroep kon worden gedaan op hun bondgenoten.

Hier zie je de kaart van bondgenootschappen vlak voor het uitbreken van de oorlog:

Wapenwedloop

 Engeland had om de macht in zijn grote rijk te kunnen handhaven, de grootste vloot van alle landen. Duitsland zette daarom een programma op zo snel mogelijk een grote vloot te ontwikkelen.

De snelle aanleg van spoorwegen in Duitsland leidde ertoe dat troepenverplaatsingen sneller konden plaatsvinden.

De industriële ontwikkeling leidde tot de ontwikkeling van nieuwe wapens. Machinegeweren, enorme kanonnen en de grootste oorlogsschepen ooit gebouwd waren een vast onderdeel van elk leger. Hier werden de landen erg zelfverzekerd door.

Militarisme

Militarisme wil zeggen dat hoge militairen zoals generaals veel te zeggen hebben in het bestuur van een land. De militairen zullen bij een probleem snel met een militaire oplossing komen. Ze zullen snel willen vechten, zeker als ze denken dat ze kunnen winnen.

Omdat elk Europees land dacht dat ze het sterkste waren hadden de militairen erg veel macht.

Nationalisme 1/2

Nationalisme is een gevoel van trotsheid hebben voor je eigen land. Je gaat voor je land door het vuur want het is immers het beste land dat er is.

Het Nationalisme speelde op verschillende manieren een rol:

1. In de eerste plaats waren er de grote landen die graag nog groter en sterker wilden worden. Zij probeerden alleen al uit trots op het eigen volk en cultuur - koloniën te veroveren en een groot leger en vloot op te bouwen. Dit gold speciaal voor Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland. 

In de tweede plaats waren er landen die door de kracht van het nationalisme juist uit elkaar driegden te vallen.

Een voorbeeld was Oostenrijk-Hongarije, dat ook wel de Dubbelmonarchie wordt genoemd. Hieronder staat een kaart waarop je kunt zien hoe groot dit land ooit was. Het was een reusachtig land, waar wel ongeveer twaalf verschillende volkeren woonden. De Oostenrijkers en Hongaren hadden er het meest te vertellen. Langzaam maar zeker kreeg het virus van het nationalisme ook de andere volkeren in zijn greep. Dit gold vooral voor de Slavische volkeren binnen Oostenrijk-Hongarije, zoals Tsjechen, Slowaken, Kroaten en Serviërs. Het liefst zouden ze zich afscheiden en een eigen staatje vormen.

Elzas Lotharingen 1/2

In 1870 vochten de Fransen een korte maar hevige oorlog tegen de Duitsers. Duitsland was toen een land in oprichting en de kanselier Otto von Bismarck was druk bezig van alle kleine Duitse staatjes 1 land te maken. De oorlog gingen over het gebied Elzas Lotharingen dat vol steenkool zat. Ook waren de Fransen het niet eens met de opkomst van Duitsland als een verenigd land. Dat bracht hun machtspositie in gevaar.

Elzas Lotharingen 2/2

Duitsland won deze korte oorlog overtuigend. Het Duitse leger was beter uitgerust en voorbereid.

Bij het Franse plaatsje Sedan moest de Franse keizer, Napoleon III zich zelfs persoonlijk overgeven aan de Duitse kanselier, Bismarck. Zie het plaatje hieronder.

Het gevolg was dat Elzas Lotharingen bij Duitsland ging horen. De Duitsers riepen zelfs een keizerrijk uit en dat deden ze in de spiegelzaal van het Franse paleis van Versailles als onderdeel van het vredesakkoord.

Veel Fransen kregen hierdoor een brandende haat tegen Duitsland. Ze zouden 40 jaar later de kans krijgen om wraak te nemen voor hun vernedering....

Het plaatje hieronder laat het moment zien dat de Duitse keizer Wilhelm I gekroond werd.