Grammatica voegwoorden hfst 5 HAVO 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Doel van de les

Je weet wat:

a. enkelvoudige en samengestelde zinnen zijn

en

b. wat hoofdzinnen en bijzinnen zijn

en

c. of een samengestelde zin nevenschikkend of onderschikkend is.

en

d. wat nevenschikkende en onderschikkende voegwoorden zijn.

nieuwnederlands.digitaal.noordhoff.nl

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Een zin met één persoonsvorm heet een enkelvoudige zin.

Ik heb geen geld op zak.

Een zin met meer dan één persoonsvorm heet een samengestelde zin. Bijvoorbeeld: 

Ik heb nooit mijn geld bij me, want ik gebruik altijd mijn pinpas.

Er zijn hoofdzinnen en bijzinnen. Zie de volgende sheets met meer uitleg.

      

Als in een bijzin het onderwerp en de pv naast elkaar staan, kun je er bijvoorbeeld niet tussen plaatsen. Bij een hoofdzin lukt dat niet.

          Nevenschikking

De zin bestaat uit 2 hoofdzinnen, maar ook 2 bijzinnen kunnen nevenschikkend verbonden zijn. 

Je herkent ze aan de 

nevenschikkende voegwoorden: 

en, of, maar en want.

 Nevenschikkende voegwoorden

De zin bestaat uit 2 hoofdzinnen, maar ook 2 bijzinnen kunnen nevenschikkend verbonden zijn. 

Je herkent ze aan de 

nevenschikkende voegwoorden: 

en, dus, of, maar en want.

Onderschikking

De zin bestaat uit een hoofdzin met een bijzin erin. De bijzin kan vooraan staan of achteraan staan. 

Jeherkent ze aan de 

onderschikkende voegwoorden:

als, aangezien, dat, doordat, hoewel,

mits, nadat, of, omdat, opdat,

terwijl, toen, voordat, zodat, zodra.

Onderschikkende voegwoorden

De zin bestaat uit een hoofdzin met een bijzin erin. De bijzin kan vooraan staan of achteraan staan. 

Je herkent ze aan de 

onderschikkende voegwoorden:

als, aangezien, dat, doordat, hoewel,

mits, nadat, of, omdat, opdat,

terwijl, toen, voordat, zodat, zodra.

Nevenschikkend voegwoord

Onderschikkend voegwoord

maar

omdat

want

of

terwijl

en

daarom

mits

nieuwnederlands.digitaal.noordhoff.nl

Nevenschikkende voegwoorden

en, of, maar en want.

Onderschikkende voegwoorden

als, aangezien, dat, doordat, hoewel,

mits, nadat, of, omdat, opdat,

terwijl, toen, voordat, zodat, zodra.

Hoofdzin / bijzin / nevenschikking / onderschikking:

1. Huygens ontdekte de ringen rond Saturnus en hij vond het slingeruurwerk uit.

2. Hoewel Antoni van Leeuwenhoek bekendstaat als uitvinder van de microscoop, heeft hij het instrument eigenlijk alleen verbeterd.

3.Nederland heeft veel onderzoekers voortgebracht, maar wie was de grootste?

4.Lenzenslijper Baruch Spinoza werd vooral bekend doordat hij ook filosoof was.

5.De docent zegt, dat hij samengestelde zinnen niet moeilijk vindt, maar de leerlingen denken daar anders over.

{hoofdzin} + {hoofdzin} ns

{(bijzin) + hoofdzin}, os

{hoofdzin} + {hoofdzin}, ns

{hoofdzin + (bijzin)}, os

{hz + (bz)} + {hz}

Benoem de hoofd- en bijzinnen:
Als je de antwoorden allemaal goed hebt, vind ik je een bolleboos.

1. Als - hebt = bijzin Vind - bolleboos = hoofdzin
2. Als - hebt = hoofdzin Vind - bolleboos = bijzin
3. Als - hebt = bijzin Vind - bolleboos = bijzin
4. Als - hebt = hoofdzin Vind - bolleboos = hoofdzin

Benoem de hoofd- en bijzinnen:
Wanneer je goed geleerd hebt, ben je een topper.

1. Wanneer - hebt = bijzin ben - topper = hoofdzin
2. Wanneer - hebt = hoofdzin ben - topper = bijzin
3. Wanneer - hebt = bijzin ben - topper = bijzin
4. Wanneer - hebt = hoofdzin ben - topper = hoofdzin

Samengestelde zinnen

1. In iedere zin staat een pv
2. Als er meerdere pv's in een zin staan is het altijd een samengestelde zin.
3. In een hoofdzin staan de pv en het ow naast elkaar
4. In een bijzin staan de pv en het ow niet naast elkaar

Welke zinnen zijn samengestelde zinnen?

1. Mijn buurjongen was zijn zusje weer eens vergeten
2. Banjer rent door het park en zijn baasje rent erachteraan
3. Toen het begon te waaien, deden we snel onze jas aan.
4. De dansjes van Tiktok zijn heel populair tegenwoordig.

Welke zinnen zijn samengestelde zinnen?

1. Nu is een selfie in een seconde gepiept, maar is het resultaat daarom minder waard?
2. Tijdens het Museumweekend presenteerde de organisatie het allereersteSelfiemuseum.
3. Geen van beide

Hoe herken je samengestelde zinnen?

1. Door meerdere persoonsvormen en een of meerdere voegwoorden
2. Door één persoonsvorm en géén voegwoord

Kenmerken hoofdzin

Kenmerken bijzin

pv + ow staan naast elkaar 

pv + ow zijn gescheiden 

verbonden door onderschikkend voegwoord

zin begint met nevenschikkend voegwoord

zin kun je vaak wel zelfstandig gebruiken

zin kun je vaak niet zelfstandig gebruiken

Aan de slag: H5 samengestelde zinnen

Aan de slag