7.2 Het ancien regime en 7.3 De democratische revoluties

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H7 Pruiken en revoluties

7.2 Het ancien regime

7.3 De democratische revoluties

Lesdoel

In deze presentatie leer je:

• welke sociale verhoudingen er waren in Frankrijk
• hoe vorsten streefden naar verlicht absolutisme
• welke sociale verhoudingen er waren in Nederland

Standenmaatschappij

• Sinds de middeleeuwen was de Franse samenleving verdeeld in 3 standen: 'bidders, strijders en werkers'

• Over deze verdeling kon niet worden getwijfeld: God had dit zo bepaald.

Hoe bereik je het volk?

• Niet iedereen kon lezen, zeker niet in de 3e stand. 
• Maar spotprenten? Die begreep iedereen!

• Deze spotprenten werden meestal gemaakt door de bourgeoisie.
  

Geestelijkheid

De 1e stand

Adel

De 2e stand

De 3e stand

Alle mensen die niet bij de 1e of 2e stand horen.

De Franse samenleving

Verlichting, maar ook onvrijheid:

censuur

ancien regime: bestuursvorm voor de democratische revolutie

voorrechten voor de adel en hoge geestelijken, maar niet voor de bourgeoisie: rijke burgerij

Verlicht absolutisme

systeem waarbij een vorst verlichte hervormingen van bovenaf invoert.

Maatregel pas wel bij een verlicht absoluut vorst

Maatregel past niet bij een verlicht absoluut vorst

De vorst verhoogt de belasting op grond en gebouwen; de kerk hoeft deze belasting niet te betalen:

De vorst benoemt John, de zoon van een timmerman, tot kapitein in het leger vanwege zijn kwaliteiten

Om overstromingen in de toekomst te voorkomen, richt de vorst een instituut van waterbouwkunde op

De vorst besluit dat burgers in steden met meer dan 10.000 inwoners hun eigen bestuur mogen kiezen

De Nederlandse samenleving

1702

Willem III is kinderloos gestorven

1702-1747

Tweede stadhouderloze tijdperk

1747

Fransen vallen de Republiek in

De Friese stadhouder Willem IV wordt stadhouder van alle gewesten

De stadhouder gedraagt zich steeds meer als koning

1751: stadhouderschap wordt erfelijk

H7 Pruiken en revoluties

7. 3 De democratische revoluties deel 2

De Amerikaanse revolutie

De Bataafse revolutie

Lesdoel

In deze presentatie leer je:

• hoe de Amerikaanse Revolutie verliep
• hoe de Bataafse Revolutie verliep

Democratische Revoluties

- Amerikaanse Revolutie (1775-1783)

- Bataafse Revolutie (1787-1799)

- Franse Revolutie (1789-1815)

Einde aan het ancien regime in westerse landen

Wetten gaven staatsburgers politieke burgerrechten en invloed op het bestuur

Belangrijke gebeurtenissen

- Boston Tea Party (17 december 1773)

- Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783)

- Declaration of Independence (4 juli 1776)

- Amerikaanse Grondwet + Bill of Rights (1787)

Bataafse Revolutie (1787-1799)

Republiek:

* stadhouder Willem V

* corruptie

* slechte economische situatie

* patriotten

* Vierde Engelse Oorlog (1780-1784)

Belangrijke gebeurtenissen

- Goejanverwellesluis (28 juni 1787)

- Bataafse Republiek (19 januari 1795)

- grondwet (1798)

- Koninkrijk Holland (1806-1810) 

Belangrijke gebeurtenissen

1805 - Napoleon maakte een einde aan de Bataafse Revolutie.

1806 – Nederland werd koninkrijk onder Lodewijk Napoleon

1810 – Nederland werd onderdeel van Frankrijk

1813 – Nederland werd bevrijd, werd monarchie en eenheidsstaat.

Bataafse Revolutie (1787-1799)

Republiek:

* stadhouder Willem V

* corruptie

* slechte economische situatie

* patriotten

* Vierde Engelse Oorlog (1780-1784)

Belangrijke gebeurtenissen

- Patriotten verslagen door Pruisisiche leger (1787)

- Bataafse Revolutie (1795) begon met inval Franse leger

- Scheiding van kerk en staat

- Koninkrijk Holland (1806-1810) 

Belangrijke gebeurtenissen

1805 - Napoleon maakte een einde aan de Bataafse Revolutie.

1806 – Nederland werd koninkrijk onder Lodewijk Napoleon

1810 – Nederland werd onderdeel van Frankrijk

1813 – Nederland werd bevrijd, werd monarchie en eenheidsstaat.

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de Franse Revolutie ontstond en op welke manier deze verliep.

Misoogst

1788

• Door mislukte oogsten waren de graanprijzen (en dus ook de prijs van brood) enorm gestegen. Er ontstonden zelfs hongersnoden.

• Ondertussen moest de 3e stand wél veel belasting betalen.
  

De Franse revolutie

Frankrijk gaat failliet

mei 1789

• Feesten, paleizen, bestuur en oorlogen kosten heel veel geld, maar het geld is op. 
• Koning Lodewijk XVI wil graag meer geld hebben, en roept daarom (voor het eerst in 175 jaar) de Staten-Generaal bij elkaar. De vergadering van de 3 standen.

• De 3e stand wil verlaging van de belasting en/of afschaffing van de privileges. 
• Helaas: er gebeurt erg weinig. Dit komt ook omdat er per stand wordt gestemd. En de koning heeft altijd de adel en de geestelijkheid mee.

• De leiders van de 3e stand zijn boos en teleurgesteld, en lopen weg...
  

Eed op de kaatsbaan

juni 1789

• De 3e stand begint zijn eigen vergadering: de Nationale Vergadering.
• Een deel van de 1e en 2e stand sluit zich hierbij aan.
• Op een kaatsbaan spreken ze af pas uit elkaar te gaan als er een nieuwe grondwet is.

Bestorming van de Bastille

14 juli 1789

• De koning stuurt het leger naar Parijs om de Nationale Vergadering te stoppen. 
• Het Franse volk bestormt de Bastille, een gevangenis én buskruit-opslag. 
• De wapens hadden ze al eerder buitgemaakt.
• De Franse Revolutie is begonnen...en slaat over op andere delen van het land!

Verklaring van de rechten 

van de mens en de burger

augustus 1789

• ieder mens wordt vrij én met gelijke rechten geboren.
• Deze verklaring is gebruikt als voorbeeld voor Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties.

Van Versailles naar Parijs...

oktober 1789

• Het Franse volk eist dat de koning in Parijs gaat wonen. 
• Met succes: de koninklijke familie verhuisde naar het Tuilerieënpaleis. 

De koning is gevlucht!

juni 1791

• 
  
• De koninklijke familie besluit te vluchten, maar worden in het noorden van Frankrijk betrapt en teruggebracht naar het Tuilerieënpaleis in Parijs.

Een nieuwe grondwet

september 1791

• In de nieuwe grondwet is er plek voor de koning, al is zijn macht erg klein geworden.
• Ondertussen zoekt de koning steun in het buitenland.

Bestorming van de Tuilerieën

september 1792

• De koning en koningin worden gearresteerd en gevangen gezet.
• Het koningschap wordt afgeschaft: Frankrijk is een republiek

Lodewijk wordt onthoofd

januari 1793

• De koning wordt ter dood veroordeeld en terechtgesteld in Parijs.
• In oktober volgt ook de koningin, Marie Antoinette.

Lodewijk wordt onthoofd

januari 1793

De Jakobijnen ontdekken de geheime briefwisseling tussen Lodewijk 

en de Oostenrijkse keizer, en oordelen: "Hoogveraad!"

De koning wordt ter dood veroordeeld en terechtgesteld in Parijs.

De Terreur

1793-1794

• De macht in Frankrijk komt in handen van de radicale Jakobijnen.
• Tijdens het Schrikbewind worden tienduizenden 'tegenstanders' van de Revolutie opgepakt en terechtgesteld.
• De leider van de Jakobijnen is Robespierre.

Einde aan De Terreur

zomer 1794

• Er komt steeds meer weerstand tegen Robespierre en in juli 1794 wordt hij, samen met zijn handlangers, gearresteerd en terechtgesteld.

De Directoire

1795-1799

• De regering, de Directoire ('Directie'), van 5 directeuren heeft echter vooral te maken met economische tegenslagen en is erg zwak.
  
• Eigenlijk hopen veel Fransen dat één man het land gaat redden...

Staatsgreep van Napoleon

november 1799

• Hij is klaar met de zwakke Directoire en zet hen af. 
• Napoleon benoemt zichzelf tot consul. 
• Napoleon liet zijn staatsgreep goedkeuren in een referendum.

Van monarchie naar keizerrijk 

• Napoleon sloot vrede met alle vijanden
  
• 1804: Napoleon kroonde zichzelf tot keizer, onderwierp grote delen Europa
  
• 1812: dramatische nederlaag in Rusland
  
• 1815: definitief verslagen bij Waterloo, vrede in Europa
  

Video

Histoclips: De Franse Revolutie