Les 4 Alexander de Grote

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

• Inleiding Alexander de Grote
• Tekst lezen + vragen
• Vergelijken: film
• Zelf werken aan project: script afmaken; locaties om te filmen selecteren; materialen verzamelen + maken en ; filmen

Alexander de Grote?

Waar ligt Macedonië?

De Macedoniërs veroveren vele stadstaten

• Griekse stadstaten zwak door onderlinge oorlogen. 
• Philippus II, koning van Macedonië maakte daar gebruik van:
• Grieken moesten hem als koning te accepteren (geweld).
• Maakte van alle stadstaten ÉÉN RIJK! (op Sparta na)
• Hij plande daarna een aanval op Perzië (oude vijand van Griekenland).

Na de lange hegemonie van Athene in de Griekse wereld weet Sparta Athene te verslaan. De val van Athene leidt een periode van onrust in waar geen enkele stadstaat (polis) lang van weet te profiteren. Macedonie werd als nauwelijks Grieks beschouwd. Phillipos II gaf zijn zoon een goede Griekse opvoeding (o.a. Aristoteles als leraar).  Hij was effectief als veroveraar en bracht de verschillende staten onder zijn eenheid, met als ogenschijnlijk doel de Grieken te verenigen in een wraakactie tegen te Perzen. Deze hebben Griekenland aangevallen in 490 en 480 v. Chr. Deze aanval is uiteindelijk afgeslagen. Het Perzische rijk was vele malen groter (en rijker) dan de Griekse wereld  en de aanval waarvoor wraak genomen moest worden was dus zo'n 100 jaar eerder.

Alexander

• Zoon van Phillipus
• Phillipus vermoord bij bruiloft van zijn dochter
• Alexander grijpt de macht
• Is hij schuldig? Of zijn moeder?

Kaart

Kaart

Phillipus was inmiddels hertrouwd. Alexander had dus een jonge stiefmoeder erbij. Er was frictie tussen Phillipus en Olympias (de eerste vrouw). Phillipus werd vermoord op het huwelijk van zijn dochter Cleopatra, door zijn 'bodyguard' Pausanias. Het niet duidelijk wie er achter de moord zat. Wel is duidelijk dat Alexander van de situatie weet te profiteren en de macht meteen naar zich toe trekt. 

Alexander de Grote

• Voerde de plannen van zijn vader uit: viel het Perzische Rijk binnen. 
• Veroverde het hele Perzische rijk ! 
• Wist de Perzen te verslaan omdat:
  
• Hij had een goed bewapend en beweeglijke leger en door zijn moed en tactisch inzicht. 

In enkele grote veldslagen weet Alexander de Perzische koning Darius III telkens te verslaan. Het lukt hem echter niet de koning gevangen te nemen of te doden. 

Alexander vocht zelf vooraan in de ruiterij met zijn paard Bucephalos. Doordat hij zelf actief deel nam aan de strijd en grote risico's liep was hij enorm populair bij zijn soldaten. 

N.B. Darius werd vermoord door een van zijn onderdanen, Bessos. Alexander kon niet waarderen dat hij van een tegenstander van formaat was ontdaan en heeft Bessos laten executeren. 

welke landen heeft Alexander veroverd?

Wie is zijn deze mensen?

Het zijn dus Alexander (links) en Darius (rechts). Dit mozaïek uit Pompeii beschrijft het oogcontact dat de twee gehad zouden hebben tijdens de slag bij Gaugamela of bij de Issos. 

Op dit beroemde mozaïek zie je links Alexander op zijn paard Bucephalos en rechts koning Darios II van Perzië. Alexander vatte de oorlog op als een persoonlijk strijd tegen Darios. Het paard Bucephalos was belangrijk voor A. Hij heeft zelfs een stad naar hem genoemd (Bucephala) in de buurt van het huidige Jhelum (Indië)

Militaire overwinningen

Het leger heeft extra lange lansen (moeilijk te bereiken voor zwaardvechters)

Sterke ruiterij (cavalerie)

Alexander vecht mee vooraan!

Tactische overwinningen:  met veel minder mensen toch sneller en slimmer

de phalanx is een oude vechtvorm die Alexander heeft veranderd met deze extra lange lansen. Door zijn wendbare cavalerie kan Alexander snel optreden tegen het tragere grote leger van Darius.

Nieuwe steden

• Alexander stichtte overal nieuwe steden, die zijn naam kregen. De stichting van steden (Alexandria) was bedoeld om eenheid in zijn groot rijk te creëren.
• Er woonden Griekse kunstenaars, handelslieden en geleerden.
• Soldaten bleven ook wonen in de nieuwe steden. 

Alexander laat over waar hij komt nieuwe steden stichten die zijn naam dragen (of dat van zijn paard). Deze worden deels bezet door soldaten en er worden zoveel mogelijk wetenschappers uit de Griekse wereld naartoe gestuurd. Alexandrië in Egypte is het bekendste voorbeeld. 

Het overnemen van de Griekse cultuur door andere volken.

• Verovering van Alexander = Griekse cultuur raakt in een groot deel van de wereld bekend.
• Overwonnen volken namen de Griekse kunst, filosofie en wetenschap over.
• De stad Alexandrië in Egypte was eeuwen het wetenschappelijke en culturele centrum van de Oudheid! 

Door de 'import' van Griekse wijsheid en soldaten raakt de Griekse cultuur steeds meer verspreid in het Perzische rijk. De invloed van taal en cultuur en religie bleef nog eeuwen lang zichtbaar. 

 Alexander de Grote: het einde 

Was "onoverwinnelijk", maar...India was het begint van zijn einde...Waarom?

- Soldaten wilden niet meer voor hem vechten.

- Raakte gewond in de strijd.

- Moeilijke terugtocht naar Susa en Babylon: duizenden soldaten sterven in de woestijn.

Maar...India was het begint van zijn einde...Waarom?

- Soldaten wilden niet meer voor hem vechten.

- Raakte gewoon in de strijd.

- Moeilijke terugtocht: duizenden soldaten sterven in de woestijn.

Na de dood van Darius zoekt Alexander een nieuw doel; hij wil India veroveren. Hij gedraagt zich meer en meer als wereldheerser/ vorst naar Perzisch model en niet als Griekse koning. Zijn soldaten komen in opstand onder andere door gebrek aan uitzicht op een eind van de strijd. Uiteindelijk sterft Alexander in Babylon. Het rijk werd verdeeld onder zijn belangrijkste generaals en viel uiteen in verschillende 'landen'/diadochen. 

Alexander de Grote

Hellenisme 

Hellenisme: 'erfenis van Alexander

Verspreiding van de Griekse cultuur tot ver in het Oosten en Egypte

• Bouwkunst
  
• Taal 
  
• Religie 
  
• Nieuwe steden
  

De culturele erfenis van Alexander waarbij de Griekse cultuur een mengvorm aangaat met de locale cultuur heet 'Hellenisme'. 

Hellenisme

Hellenistische bouwkunst in Jordanië

Tempel in Armenië

De bibliotheek in Alexandrië was lange tijd één van de grootste wetenschappelijke centra uit de oudheid. Naar verluid is hij afgebrand toen Caesar de stad binnenviel om een geschil tussen Cleopatra en haar broer op te lossen. Hierbij is zeer veel kennis verloren gegaan.