NK 5.3 - UL 5.4 (1h/v)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Planning

• Huiswerkcontrole 
• Leerdoelen  & uitleg 5.4
• opdrachten opgeven
  
• huiswerk gaan maken

 (Koen PW inhalen elders)

Docent controleert je huiswerk terwijl je zelf je huiswerk nakijkt.

Open je boek 1B 

op blz. 104 .

Kijk opdracht 1 na --->

1 = oorschelp

2 = hamer

3 = gehoorgang

4 = aambeeld

5 = oorsmeerkliertjes

6 = stijgbeugel

7 = vlies (venster)

8 = gehoorzenuw

9 = slakkenhuis

10 = trommelvlies

11 = trommelholte

12 = buis van Eustachius

vraag 1B  = Alle onderdelen afzonderlijk van elkaar een kleurtje gegeven?

docent opent nu het antwoordenmodel.....

ga naar blz. 156

Kijk nu zelf practica 5  - pupilreflex - opdracht 1 na!

opdracht 2

a)

door het oorsmeer uit de oorsmeerkliertjes

b)

in de zintuigcellen in het slakkenhuis

c) 

keelholte

d)

5

9

6

1

4

3

8

2

7

opdracht 3 - a)

Afbeelding 9:

1 = wenkbrauw

2 = traanklier

3 = ooglid

4 = harde oogvlies

5 = iris

6 = wimper

7 = pupil

8 = traanbuis

Afbeelding 10:

1 = iris

2 = pupil

3 = hoornvlies

4 = lens

5 = glasachtig lichaam

6 = vaatvlies

7 = netvlies

8 = harde oogvlies

9 = gele vlek

10 = blinde vlek

11 = oogzenuw

12 = oogspier

Vraag 3 b = Kleur de delen in de tekeningen. Geef elk deel een andere kleur.

Heb je dit gedaan?

opdracht 3 - c)

1 = harde oogvlies

2 = oogspieren

3 = iris

4 = pupil

5 = hoornvlies

6 = glasachtig lichaam

7 = lens

8 = vaatvlies

9 = netvlies

10 = oogzenuw

11 = gele vlek

12 = blinde vlek

Leerdoelen 5.4

• Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.
• Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.
• Ik kan een reflexboog beschrijven. 

Bouw zenuwstelsel

• Centrale zenuwstelsel:      hersenen en ruggenmerg
  
  
• Zenuwen:
  Verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen.

Het ruggenmerg bestaat uit zenuwen

Werking zenuwstelsel

Wat zie je hier gebeuren en hoe lopen de prikkels/ impulsen?

Werking zenuwstelsel

1. Zintuigen vangen de prikkels op.
   
2. Zintuigcellen in zintuigen zetten deze om in impulsen. 
3. Impulsen gaan via de zenuwen naar het ruggenmerg.

Werking zenuwstelsel

• 4. Impulsen gaan via het                            ruggenmerg naar de hersenen.

• 5. De hersenen verwerken de                 impulsen wat zorgt voor                       bewustzijn.

Werking zenuwstelsel

• 6.  Nieuwe impulsen gaan via de            zenuwen naar de spieren en              klieren.
• 7. De spieren en klieren zorgen              voor bepaalde reactie. 
• In dit voorbeelfd bewegen en speeksel maken.

Het zenuwstelsel heeft dus 2 functies:

• verwerken van de impulsen die van de zintuigen af komen
• regelen van de werking van spieren en klieren

Een klier is een orgaan dat bepaalde stoffen produceert, bijvoorbeeld zweetklieren, talgklieren en speekselklieren. 

Zenuwcellen

Het zenuwstelsel bevat miljoenen zenuwcellen. 

Elke zenuwcel is opgebouwd uit een cellichaam en uitlopers.         --->

De uitlopers geleiden de impulsen. 

Er zijn uitlopers die impulsen naar het cellichaam toe geleiden en uitlopers die impulsen van het cellichaam af geleiden.

Zenuwen

In het lichaam wordt nooit één impuls via één uitloper naar het centrale zenuwstelsel of naar een spier of klier geleid.

In werkelijkheid worden via duizenden uitlopers tegelijk impulsen geleid. 

De uitlopers liggen bij elkaar in

een zenuw. 

Zenuwen

• De uitlopers liggen bij elkaar in een zenuw. 
• Elke uitloper in een zenuw is omgeven door een dun laagje. 
• Dat laagje isoleert de uitlopers van elkaar. 
• Om de zenuw heen ligt ook weer een stevige laag die bescherming biedt. 

 De weg die impulsen afleggen

• Zenuwen kunnen heel lang zijn, soms wel een meter.
• De impulsen leggen dan een grote afstand af door de zenuwen.
• Toch ben je in staat heel snel te reageren, doordat de impulsen met grote snelheid door het zenuwstelsel worden geleid. 

Bij het reageren op prikkels kunnen impulsen via verschillende wegen door het zenuwstelsel worden voort geleid.

• Bij een bewuste reactie gaan er eerst impulsen van je zintuigen naar je hersenen. 
• Je wordt je bewust van de prikkels die je zintuigen opvangen.
• Je beslist hoe je wilt reageren, waarna impulsen van je hersenen naar de spieren gaan. 

?

Bij een reflex gaan de impulsen niet via je hersenen.

(behalve bij reflexen die in je hoofd plaatsvinden, zoals watertanden)

Een reflex is een vaste, snelle en onbewuste reactie op een bepaalde prikkel. 

 Voorbeelden; terugtrekreflex, ooglidreflex, pupilreflex. 

terugtrekreflex:

1. je wilt je hand afspoelen
2. het water blijkt heel heet te zijn
3. zodra je in aanraking komt met het hete water, trek je je hand terug
4. pas daarna voel je de pijn 

Een reflex:

• Door het hete water op je hand ontstaan impulsen in zintuigcellen in je huid.
• Deze impulsen worden via zenuwcellen naar je ruggenmerg geleid.
• In het ruggenmerg en in de hersenen liggen schakelcellen. Dit zijn zenuwcellen die impulsen geleiden binnen het centrale zenuwstelsel.
• De schakelcellen in het ruggenmerg geleiden de impulsen direct door naar zenuwcellen van de armspieren; je trekt je arm terug.

• De schakelcellen geleiden ook impulsen naar je hersenen. De weg van het ruggenmerg naar de hersenen is echter langer dan de weg van het ruggen,erg naar de armspieren.
• Daardoor trek je eerst je hand terug en voel je pas daarna de pijn. 
• De weg die impulsen bij een reflex afleggen, wordt een reflexboog genoemd. 
• De snelheid van reflexen is vaak nodig om je lichaam te beschermen tegen beschadigingen. 

huiswerk voor volgende les = 

Maak in je werkboek van thema 5

van basisstof 5.4 - opdracht 1 t/m 7;

laten rondgaan = 

model grote oog, oor, ruggenwervel met zenuwen

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

 1 = Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.

 2 = Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.

3 = Ik  kan een reflexboog beschrijven. 

Klassikaal nabespreken  (m.b.v. spinner)

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.

1. juist
2. onjuist

Hersenen

Zenuwen

Ruggenmerg

ruggenmerg

wervel

zenuw

Zet de juiste naam bij het juiste onderdeel van een zenuwcel.

Celkern

Cellichaam

Uitlopers

Er komt een prikkel binnen!

zintuigcellen geven impuls door naar hersenen.

De hersenen maken je bewust en maken een besluit.

Een impuls van de hersenen bereikt de spieren. Je reageert!

Hoe verloopt deze reflexboog?

1. Blauw - Geel - Groen
2. Groen - Geel - Blauw
3. Kan beide kanten op

Hoe verloopt de weg van
een reflexboog?

1. Zintuigcellen-Gevoelszenuwcellen-Schakelcellen in de hersenen-Bewegingszenuwcellen-Spier
2. Zintuigcellen-Gevoelszenuwcellen - Schakelcellen in ruggenmerg- Bewegingszenuwcellen-Spier
3. Zintuigcellen-Schakelcellen-Gevoelszenuwcellen-Spier

Iemand trapt op een punaise . Tijdens de reflex die daarop volgt, wordt het been omhooggetrokken.

Beschrijf de reflexboog waarlangs de impulsen worden geleid bij deze reflex. 

Beenspieren

Gevoelszenuwcellen

Bewegingszenuwcellen

Zintuigen in de voet

Schakelcellen in het ruggenmerg