Begrijpend lezen les 4: Alineaopbouw en functies tekstdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

 Begrijpend lezen 4

Tekst

Lezen

10 minuten

Deze les ga je...

...de tekstdoelen en tekstsoorten herhalen.

...weet je weer uit welke  3 onderdelen een tekst is opgebouwd.

...weet je weer op welke 4 manieren een schrijver een tekst kan inleiden.

...leren op welke 3 manieren een schrijver een tekst kan afsluiten.

1. Welk tekstdoel hoort bij de tekstsoort uiteenzettende tekst?

1. amuseren
2. informeren
3. overhalen
4. overtuigen

4. Bij welk tekstdoel hoort de tekstvorm sollicitatiebrief?

1. overtuigen
2. informeren
3. opiniëren
4. overhalen

7. Wat is het verschil tussen de tekstdoelen overtuigen en overhalen?

1. Er is geen verschil.
2. Overtuigen: ervoor zorgen dat iemand hetzelfde denkt als jij. Overhalen: iemand activeren, iemand tot iets aanzetten (actief maken)
3. Overtuigen: iemand activeren, iemand tot iets aanzetten (actief maken) Overhalen: ervoor zorgen dat iemand hetzelfde denkt als jij.

3 delen van een tekst

Een tekst bestaat uit 3 delen:

• Inleiding
• Middenstuk/kern
• Slot

Teksten inleiden

Een schrijver kan eem tekst op verschillende manieren inleiden (soms een combinatie)

• Het onderwerp aankondigen (= vertellen waar de tekst over gaat)

• Een kort grappig of bijzonder verhaaltje (= anekdote) vertellen 
• Een of meer vragen stellen.
• De aanleiding voor het schrijven noemen (= vertellen waarom je schrijft)

Teksten afsluiten

Een schrijver kan zijn tekst op verschillende manieren afsluiten. Soms kiest hij voor een combinatie.

• Conclusie
• Samenvatting
• Advies

Alles in 1 overzicht.

blz. 148 Op Niveau

Is de tekst een inleiding of een slot?

1. inleiding
2. slot

Waar vind je de hoofdgedachte van een tekst meestal?

1. inleiding
2. inleiding of slot
3. slot
4. middenstuk

Waar vind je...
een anekdote/kort verhaal

1. Middenstuk
2. Slot
3. Inleiding

Waar wordt alles nog eens herhaald?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Zet de onderdelen op de juiste plek.

Inleiding

Kern

Slot

Introductie van het onderwerp

Deelonderwerp 1

Samenvatting

Conclusie

Anekdote

Deelonderwerp 2

Belangstelling

wekken

Deelonderwerp 3

• Functie van de TITEL: de lezer nieuwsgierig maken en/of het onderwerp van de tekst noemen 

• Functie INLEIDING: de lezer nieuwsgierig maken en onderwerp benoemen. 
• Dat kan op de volgende vier manieren:

• Het onderwerp aankondigen (= vertellen waar de tekst over gaat). 
• Een kort grappig of bijzonder verhaaltje (= anekdote) vertellen 
• Een of meer vragen stellen.
• De aanleiding voor het schrijven noemen (= vertellen waarom je schrijft)

• Functie middenstuk: 
• deelonderwerpen benoemen en uitleggen.
• Functie slot: 
• de tekst afsluiten, dat kan op de volgende drie manieren: 

1. Conclusie
   
2. Samenvatting
   
3. Advies
   

Wat doet de schrijver in deze inleiding?

1. De aanleiding voor het schrijven wordt genoemd.
2. Het onderwerp wordt aangekondigd.
3. Er worden een of meerdere vragen gesteld.
4. Een anekdote vertellen.

Aanleiding: staatssecretaris maakte afspraken met organisatoren van concerten en feesten

Onderwerp: Gehoorschade door muziek

Wat doet de schrijver in deze inleiding?

1. De aanleiding voor het schrijven wordt genoemd.
2. Het onderwerp wordt aangekondigd.
3. Er worden een of meerdere vragen gesteld.
4. Een anekdote vertellen.

Aanleiding: rapport van experts over gehoorschade bij jongeren

Onderwerp: Gehoorschade door muziek

Wat doet de schrijver in deze inleiding?

1. De aanleiding voor het schrijven wordt genoemd.
2. Op geen van de mogelijke manieren.
3. Er worden een of meerdere vragen gesteld.
4. Een anekdote vertellen.

Anekdote: Verhaal van Maure: De koptelefoon waarmee ze muziek luistert gaat nooit hard (omdat ze dat niet fijn vindt)

titel, inleiding, middenstuk en slot

• Functie van de titel: de lezer nieuwsgierig maken en/of het onderwerp van de tekst noemen

• Functie inleiding: de lezer nieuwsgierig maken 

• Functie middenstuk: deelonderwerpen behandelen. 

• Functie slot: de tekst afsluiten
  

blz 154 Op Niveau

Opbouw van een alinea

• Een alinea bestaat uit 2 delen: de KERNZIN en de uitwerking van de kernzin.

• KERNZIN: de belangrijkste zin van een alinea (met daarin de belangrijkste  mededeling van de alinea), meestal de 1e, 2e of laatste zin van de alinea.

• De KERNZIN wordt uitgewerkt door middel van VOORBEELDEN of een TOELICHTING.
  

Aan de slag!

Stap 1: Open het boek Op Niveau (1V) op je laptop.

Stap 2: Lees het verhaal 'Harige Griezels' op bladzijde 153 en 154.

Stap 3: Open Begrijpend lezen les 4 in LessonUp.

Stap 4: Maak de slide hierna

1. Op welke manier trekt de schrijver in de inleiding de aandacht van de lezer?

2. In welke zin staat de belangrijkste informatie van alinea 2?

3. Schrijf in eigen woorden op wat bedoeld wordt met hun giftanden in te zetten (r. 23).

4. In welke zin staat de belangrijkste informatie van alinea 3?

5. Is de laatste alinea de slotalinea van de tekst? Leg je antwoord uit.

6. Wat is de belangrijkste informatie van deze alinea?

7. Schrijf de kernzin van alinea 2, 3 en 4 op.

8. Schrijf voor elke alinea op wat de andere zinnen bij de kernzinnen zijn. Kies elke keer uit:
A toelichting
B voorbeelden

Klaar?

• Dan mag je kiezen:
  
• Keuze 1: Lees verder in je boek (laptop dicht)
  
• Keuze 2: Maak de opdracht op slide 34 (schrijf in je schrift) en controleer je antwoorden op slide  35.

• Klaar met je keuze , maak dan de andere keuze en lees daarna verder in je boek.
  

Aan de slag!

Maak het schema kloppend. De tekstdoelen staan op de juiste plaats.

                     

                      

                          

             

                   

TEKSTDOEL	TEKSTSOORT	TEKSTVORM
1. Informeren	2. activerende tekts	3. reclame
4. Opiniëren	5. informerende tekst	6. leesboek
7. Amuseren	8. betogende tekst	9. recensie
10. Overtuigen	11. beschouwende tekst	12.mening tekst in krant
13. Overhalen	14. amuserende tekst	15. encyclopedie

ANTWOORDEN

Maak het schema kloppend. De tekstdoelen staan op de juiste plaats.

                     

                      

                          

             

                   

TEKSTDOEL	TEKSTSOORT	TEKSTVORM
1. Informeren	5. informerende tekst	15. encyclopedie
4. Opiniëren	11. beschouwende tekst	12.mening tekst in krant
7. Amuseren	14. amuserende tekst	6. leesboek
10. Overtuigen	8. betogende tekst	9. recensie
13. Overhalen	2. activerende tekts	3. reclame

Wat ging goed?

Ik weet hoe een alinea is opgebouwd

Ja

Nee

Een beetje

Ik weet welke functies de titel, de inleiding, het middenstuk en het slot heeft

Ja

Nee

Een beetje