11.4

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Planning van vandaag

Leerdoelen

Uitleg 11.4

Werken aan het huiswerk

Afsluiten

Leerdoelen

Je kunt uitleggen dat chromosomen jouw erfelijke eigenschappen bepalen.

Je kunt uitleggen hoe mensen eigenschappen doorgeven via chromosomen.

Je kunt uitleggen dat bepaalde chromosomen het geslacht van een mens bepalen.

Je kunt uitleggen hoe eigenschappen op de chromosomen zitten.

Je kunt uitleggen hoe het uiterlijk van een mens bepaald wordt.

Je kunt uitleggen hoe aangeboren aandoeningen ontstaan en hoe deze kunnen worden opgespoord.

Erfelijk materiaal

Cel> kern> chromosomen> DNA> gen

Chromosomen = draadachtige structuren, voornamelijk samengesteld uit DNA

DNA = DNA bevat de blauwdruk voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme

Elke cel heeft 23 paar chromosomen; in totaal 46 chromosomen

Genoom = alle chromosomen samen

Waarom je op je ouders lijkt

Een cel van 46 chromosomen splitst zich in twee voortplantingscellen.

Voortplantingscellen bevatten 23 chromosomen

Tijdens de bevruchting versmelten de cellen.

Een jongen of meisje

Een eicel geeft altijd een X-chromosoom door

 

Een zaadcel geeft een X-chromosoom of een Y-chromosoom door

Egenschappen van chromosomen

Gen = klein stukje van een chromosoom

Allel = verschillende varianten van een gen; ze coderen voor dezelfde eigenschap, bijvoorbeeld het allel voor de oogkleur

Erfelijke eigenschappen

Je erfelijke eigenschappen = geërfd van je ouders. Ze worden volledig bepaald door je genen.

Genotype = De informatie die op al je genen.

Fenotype = De fysieke uiting van een eigenschap.

Aangeboren aandoeningen

1. Door schadelijke stoffen of ziekteverwekkers

2. Door een fout in het aantal chromosomen in de cellen

3. Vanwege een fout in de structuur van één chromosoom

Prenataal onderzoek

Vruchtwaterpunctie= een arts zuigt een beetje vruchtwater met cellen van de foetus uit de baarmoeder.

Vlokkentest = een arts zuigt cellen uit de placenta.

De chromosomen van de cellen 

worden onderzocht op erfelijke 

aandoeningen

Wat?	Maak opdr. 3-9, 12, 13, 15-17, 21
Hoe?	In je werkboek. Je mag fluisterend overleggen. Als je wilt nakijken vraag je aan je docent of je je laptop mag pakken.
Hulp?	Probeer er samen met je buurman/buurvrouw uit te komen. Steek je hand op als het samen niet lukt.
Tijd?	10-15 minuten
Klaar?	Kijk je werk na en maak opdr. 22 en 23
Opbrengst	Je hebt je huiswerk af en nagekeken! Goed gedaan!

Afsluiten

Wacht nog even met inpakken, zodat we samen kunnen afsluiten.

Vergeet je als je bel gaat niet om je stoel aan te schuiven?