Landdegradatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Landdegradatie

Leerdoelen landdegradatie

• Je weet de verschillende vormen van landdegradatie.
• Je begrijpt dat de gevoeligheid voor landdegradatie verschilt per landschapzone.
• Je begrijpt hoe duurzaam landgebruik kan bijdragen aan het afremmen van landdegradatie.
• Je kunt de processen van landdegradatie relateren aan menselijke activiteiten.
• Je kunt een aantal maatregelen tegen landdegradatie beschrijven.

Welke omschrijving hoort er bij het begrip landdegradatie?

1. Wegspoelen of waaien van bodemdeeltjes
2. Door de mens veroorzaakte schade aan de natuur
3. Kwaliteitsvermindering van de bodem
4. bodem achteruitgang in aride gebieden.

Vormen van landdegradatie

Oorzaken landdegradatie

overbeweiding

ontbossing

verkeerde irrigatiemethoden

verzilting

verwoestijning

bodemerosie

Maak de juiste combinaties!

Ontbossing

Overbeweiding

Bodemuitputting

Bodemerosie

Verwoestijning

Verzilting

Wat is landdegradatie? 

• De afname van de kwaliteit van de bodem en de begroeiing als gevolg van een verkeerd gebruik door mensen.
• Er zijn drie vormen van landdegradatie:

1.  bodemerosie
2. verwoestijning 
3. verzilting

Wordt landdegradatie vaak gekoppelde aan menselijke factoren of aan natuurlijke factoren?

Ontbossing

• Door grootschalige houtkap verdwijnen er elk jaar grote oppervlakten bos

Gevolgen: 

1. Bodemerosie
2. Verwoestijning

Oplossing: herbebossing 

Bodemerosie 

• Bodemerosie is het verdwijnen van de bovenste vruchtbare bodemlaag. Dat gebeurt door het wegspoelen van de bodem door water of door het wegwaaien van de bodem door wind.

In welke gebieden?

1.  bodemerosie door water komt het vaakst voor in regenachtige gebieden met weinig begroeiing en veel relief (aardverschuivingen)
2. winderosie komt het vaakst voor in droge gebieden met weinig begroeiing

Erosie is de schurende werking van water, wind en ijs op het aardoppervlak. Door deze krachten wordt de grond afgeslepen. 

Verwoestijning

• Droge gebieden waar de plantengroei verdwijnt
•  Grensgebied steppe
• Overbeweiding en onbetrouwbare neerslag zorgt voor verdwijning van vegetatie en uitbreiding van de woestijn. 

Overbeweiding

Als er te veel vee graast op een gebied. Begroeiing verdwijnt -  alles wordt kaal gevreten. 

De natuurlijke vegetatie krijgt hierdoor geen kans om te groeien

Verzilting 

1. het zouter worden van de bodem en dus ongeschikt raken voor landbouw

Oorzaak: verkeerde manier van irrigatie
Oplossing: druppelirrigatie 

Er zijn twee vormen van verzilting

1. Via een hogere waterstand van de zee en daardoor infiltratie van zout water 

(groter risico door klimaatverandering en hogere zeespiegel)

2. Via verkeerde vormen van irrigatie bij klimaten of seizoenen waarbij er veel verdamping is

Verzilting is het

1. Droger worden van de ondergrond
2. Natter worden van de ondergrond
3. Zoeter worden van de ondergrond
4. Zouter worden van de ondergrond

Een oorzaak voor verzilting is

1. Verkeerde irrigatie
2. Uitputting van de grond door overbeweiding
3. Kappen van bossen
4. Hoge verdamping

Verzilting tegen gaan kan door

1. het toepassen van druppelirrigatie
2. het overdag irrigeren van de bodem
3. het overvloedig irrigeren van de bodem

Beredeneer waarom de aride zone gevoelig is voor landdegradatie.

Stap 1: Wat zijn de kenmerken van de aride zone qua klimaat/plantengroei?

Stap 2: Hoe kan de grond worden gebruikt zodat het landdegradatie bevordert?

Stap 3: wat is dan het gevolg?

Droge gebieden kennen weinig vegetatie, waardoor versnelde bodemerosie makkelijk optreedt. Daarnaast vindt er vaak irrigatie plaats, wat kan leiden tot verzilting. Versnelde bodemerosie en verzilting zijn beide vormen van landdegradatie.

De Sahel is bijzonder gevoelig voor verwoestijning

Landdegradatie komt veel voor in het Middellandse Zeegebied.
Wat is GEEN vorm van landdegradatie?

1. Ontbossing
2. Verzilting
3. Winderosie
4. Verdamping

Middelandse Zeegebied

droge zomers

reliëfrijke gebieden

dunne en stenige bodem

lage begroeiingsdichtheid

Verwachte verandering 

beschikbaarheid water 2000 > 2100

Oorzaken waterproblemen

• Waterproblematiek is er altijd al geweest 
• Groei bevolking
• Het gebrek aan water en ruimte voor al deze mensen leidt tot een concurrentiestrijd op gebied van:

- wonen, consumptie, landbouw, energie en de toeristensector

Waterbalans geeft een beeld van de opname en afgifte van water in een gebied

Duurzaam watergebruik

• Grootste besparing van water te behalen in de landbouw. -vereist wel maatregelen, 4 manieren:

1. Technische verbeteringen

2. Druppelirrigatie

3. Tariefsaanpassing

4. Milieubelasting

Duurzaamheid tegen watererosie

• preventiemaatregelen erosie op steile hellingen en aardverschuivingen

Actieprogramma

• Mediterranean Action Plan
• tegen alle vormen van vervuiling en degradatie