eetstoornissen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

eetstoornissen

les 4

introductie in de GGZ

VP Leerjaar 2

2024/2025

Wat staat er op het menu

Voorgerecht

* Terugblikken op de vorige lessen

Hoofdgerecht

*Twixx eetstoornissen

Toetje

*Vooruitblikken

lesdoel 

Aan het einde van de les kan je de 3 meest voorkomende eetstoornissen benoemen en uitleggen wat het is.

Waar hebben we het over gehad

* Geschiedenis van psychiatrie

* Visies en denkmodellen

*Verpleegplan

*Beroepsprofiel verpleegkundige in de GGZ

*ADHD en ASS

* Psychotische stoornissen

eetstoornis

Eetstoornissen

Er is sprake van een stoornis wanneer:

* er sprake is van een psychosociaal probleem

* het gedrag invloed heeft op de mentale gezondheid en het sociale functioneren

* de gezondheid achteruit gaat

* de ontwikkeling verstoord raakt bij kinderen of adolescenten

Eetstoornissen kenmerken zich door:

een obsessie met gewicht, eten en lichaamsbeeld. 

Je spreekt van een stoornis omdat dit het functioneren beïnvloedt. 

De 3 meest voorkomende eetstoornissen zijn:

*anorexia nervosa, 

*boulimia nervosa  *eetbuistoornis.

Wat is een van de belangrijkste kenmerken van anorexia nervosa

1. overmatige gewichtstoename
2. extreem gewichtsverlies en angst om aan te komen
3. regelmatig eetbuien zonder te compenseren
4. gebrek aan interesse in voedsel en eten

Anorexia nervosa 

Anorexia nervosa beteken:

 ‘geen eetlust door nerveuze oorzaken’. 

De ziekte kenmerkt zich niet door een gebrek aan eetlust, maar door niet willen eten. 

Het lijngedrag komt door grote aandacht voor het lichaamsbeeld en het gewicht. 

Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee typen:

* Beperkende (restrictieve) anorexia

* Purgerende anorexia

Typen anorexia

Beperkende (restrictieve) anorexia, waarbij de zorgvrager voedselinname vermijdt en zorgt voor hoge calorieverbranding door te sporten.

Purgerende anorexia, waarbij eetbuien worden opgevolgd door zelf opgewekt braken, laxeren of overmatig sporten (purgeren). Deze vorm heeft overeenkomsten met boulimia nervosa. Bij purgerende anorexia staat afvallen op de voorgrond. Bij boulimia nervosa staan eetbuien op de voorgrond.

wat zijn de belangrijkste kenmerken van anorexia nervosa

De belangrijkste kenmerken van anorexia nervosa zijn:

* BMI lager dan 18,5 door een te lage hoeveelheid calorie-inname;

* Grote, buitensporige angst om aan te komen of dik te worden, ook bij       ondergewicht;

* Gedrag dat gewichtsverlies geeft of voorkomt dat de zorgvrager aankomt, zelfs bij ondergewicht;

* Verstoord lichaamsbeeld, zorgvragers hebben het gevoel dik te zijn;

* Angst voor controleverlies;

* Gebrek aan ziektebesef en inzicht.

Adviezen bij anorexia nervosa:

• Observeer tijdens de maaltijden
• wees geduldig.   
• Registreer de calorie inname.
  
•  Zorg voor zoveel mogelijk stabiliteit. 
• Weeg met zo min mogelijk kleding.
•  Toon empathie

1. hoeveel krijgt iemand binnen, vocht inname ook registreren

2. eten vaak kleine beetjes en erg langzaam

3. vaste weeg momenten bijv.

4. liefst alleen in ondergoed, soms drinkt men veel water voor het wegen om het gewicht te verhogen

5 sondevoeding bijv. is een grote stap en kan traumatisch zijn 

boulimia nervosa

Boulimia nervosa

 Boulimia nervosa betekent in Latijn letterlijk ‘honger als een rund’.  

‘nervosa’,  staat voor de geestelijke oorzaken van de honger. 

•  Geen controle over het eetgedrag
• Negatieve gevoelens nemen na een eetbui toe

•  Na een eetbui  is er compensatiegedrag

Het uiterlijk van het lichaam en het gewicht speelt een grote rol in het zelfbeeld

1.  buitensporig veel eten in korte tijd

2.

3. laxeren, braken, vermageringspillen, overmatig sporten

 Een eetbui

 Een eetbui bestaat meestal uit veel ongezond, calorierijk, kant-en-klaar voedsel waarbij tot wel 10.000 calorieën gegeten kunnen worden.

 Zowel de eetbuien als het compensatiegedrag vinden plaats wanneer iemand alleen is.

  Omdat de eetbuien en het compensatiegedrag in het geheim plaatsvinden en het gewicht enigszins stabiel kan blijven, blijft de ziekte vaak onopgemerkt door de omgeving. 

De ernst van de boulimia nervosa wordt gemeten aan de hand van het aantal eetbuien per week. 

1-3  eetbuien per week lichte boulimia nervosa.

  3-14 eetbuien per week matige boulimia nervosa

14> eetbuien per week ernstige boulimia nervosa.

wat zijn de belangrijkste kenmerken van boulimia

De belangrijkste kenmerken van boulimia nervosa zijn:

*Eetbuien waarbij extreem veel voedsel gegeten wordt;

* Tijdens een eetbui is er geen controle over wat er gegeten wordt;

* De eetbui is meestal buiten het zicht van anderen;

* Er is sprake van compensatiegedrag zoals braken, laxeren of overmatig sporten;

Adviezen bij boulimia nervosa

• Wees alert op lichamelijke klachten,
• Doe regelmatig controles om de vitale functies te monitoren.
• Let op klachten van de huid, slijmvliezen, mond en het gebit. 
• Observeer de zorgvrager na de maaltijd. 

eetbuistoornis

Zoals de naam als zegt, hebben mensen met een eetbuistoornis herhaaldelijke eetbuien. Deze eetbuiten komen minstens één keer per week voor. Wanneer er meer dan veertien eetbuien per week zijn is er sprake van een ernstige eetbuistoornis. 

Normaal gesproken eet je omdat er sprake is van honger, bij een eetbuistoornis eet je ten gevolge van emoties.

Eten geeft een tijdelijke afname van spanning en negatieve emoties.

 

Eetbuien kan je beschouwen als een niet-functioneel afweermechanisme:  je weet niet goed hoe je om moet gaan met negatieve emoties waardoor je als het ware overspoeld wordt en er een impulsieve reactie plaatsvindt (een eetbui).

De belangrijkste kenmerken van de eetbuistoornis zijn:

De belangrijkste kenmerken van de eetbuistoornis zijn:

* Snel eten;

* Eten tot er sprake is van een onaangenaam gevoel;

* Eten zonder dat er sprake is van trek of honger;

* Alleen eten, uit schaamte voor kritiek vanuit de omgeving;

Walging, somberheid en schuldgevoelens.

eetbuien

Tijdens een eetbui staat controle verlies op de voorgrond. 

Tussen de eetbuien door is er sprake van schuldgevoelens en walging van zichzelf.

 Deze negatieve emoties zijn later vaak aanleiding voor nog een eetbui. 

Zorgvragers belanden in een vicieuze cirkel. 

De eetbuien worden, in tegenstelling tot boulimia nervosa, niet gevolgd door compensatiegedrag.

 Op de lange termijn heeft de stoornis overgewicht tot gevolg. Dit kan weer leiden tot diabetes en hart- en vaatziekten.

Hoe vaak komt het voor?

Anorexia nervosa en boulimia nervosa ontstaan meestal rond de pubertijd of de jongvolwassen leeftijd. In zeldzame gevallen ontstaat de ziekte pas op latere leeftijd, bijvoorbeeld rond de overgang. 

Anorexia nervosa: vrouwen 1-4% mannen 0,16-3%

Boulimia nervosa: vrouwen 1-2%  mannen 0,1-0,5%

Eetbuistoornissen:  vrouwen 1-4% mannen 1-3%

5% overlijd aan anorexia waarvan 1/5 door zelfmoord en  4/5 door complicaties van de ziekte

 2%  overlijd aan boulimia nervosa waarvan 1/5 door zelfmoord.

 Omdat de eetbuistoornis nog relatief nieuw is als psychiatrische stoornis, kan over het beloop hiervan weinig worden gezegd.

Oorzaak

Eetstoornissen zijn multifactoriële aandoeningen. 

Maatschappelijke druk 

Men wil graag voldoen aan het ideaalbeeld

1. meerder factoren dragen bij aan het ontstaan en onderhouden van de stoornis, psychologische, biologische en omgevingsfactoren

2. maatschappelijk, heersen van een schoonheidsideaal waarin men slank hoort te zijn

3. fotomodellen, idolen e.d.

Algemene adviezen rondom de zorg bij eetstoornissen:

* Bouw een vertrouwensband op

* Kom afspraken en beloftes na die gemaakt zijn.

* Wees betrouwbaar en eerlijk

*Steun de zorgvrager, ook bij terugval 

*Maak geen verwijten wanneer iets niet gelukt is

* Wees alert op stemmingswisseling

*ontken emoties en angst niet 

* Wees begripvol over de situatie

lesdoel behaald?

Aan het einde van de les kan je de 3 meest voorkomende eetstoornissen benoemen en uitleggen wat het is.

vooruitblikken

23 december - 3 januari Kerstvakantie

6 januari: 2 presentaties+ gastles dissociatieve stoornis

13 januari: 2 presentaties+ gastles verslaving

20 januari: 2 presentaties + eindgesprekken

27 januari breekweek