2.3 Onrust in de Nederlanden deel 1 V2G

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 2: De opstand

Pak je boeken en je laptop,

Log vast in op lessonup (met je Cals mail) en neem deel aan de les.

Wat gaan we vandaag doen?

- Huiswerk bespreken

- Nieuwe stof

- Aan de slag

Wat past bij Luther?

1. beelden van heiligen
2. predestinatie
3. de bijbel in de volkstaal
4. de bijbel in het latijn

Erasmus was een Humanis. Wat doen humanisten?

1. Ze bestuderen en vertalen oude teksten.
2. Ze veroordelen ketters.
3. Ze bestrijden de katholieke kerk met geweld.
4. Ze maken kunstwerken.

Luther streefde naar een (1).........................van de bestaande kerk. Maar de beweging leidde tot de (2)..................... De roomse kerk viel uiteen in (3)........................(christenen die trouw bleven aan de paus in Rome) en (4)..........................(christenen die naar Luther en andere hervormers luisterden).

Vul de woorden in op de juiste plek

Reformatie

protestanten

Katholieken

Hervormingen

Sleep de kenmerken naar het juiste vak:

Katholieke kerk

Protestantse kerk

Pracht en praal

Verkoop van aflaten

Simpel en sober

Weinig goud in de kerk

Sleep de naam naar het juiste plaatje.

Protestantse kerk

Katholieke kerk 

Pak je werkboek op bladzijde 51 en je leerboek op bladzijde 35

Pak een (andere kleur) pen of potlood voor het nakijken

De Antichrist
‘De Antichrist zit in Gods tempel en doet zich voor als God’.

De antichrist is het tegenovergestelde van Christus. Zoals Christus naar de aarde kwam om Gods wil te doen, komt de antichrist om Satans wil te doen.

Vraag 21

• Gaat over: Continuïteit en verandering. Wat is dat?
• Staan er moeilijke woorden in de vraag die je niet kent?
  
• Antwoorden klik op het potloodje bovenaan:
  

Onthoud deze woorden, dit gaat vaker terugkomen.
Een verandering is het tegenovergestelde van een continuïteit.
Verandering: iets wordt anders dan het was. Bijvoorbeeld: Het christendom heeft een protestantse stroming en een rooms-katholieke stroming.
Continuïteit: iets wat een lange tijd hetzelfde blijft. Bijvoorbeeld: De bijbel is het belagrijkste boek van het christendom.

Verandering en continuïteit

Een verandering is het tegenovergestelde van een continuïteit.

• Verandering: iets wordt anders dan het was. Bijvoorbeeld: Het christendom heeft een protestantse stroming en een rooms-katholieke stroming.
• Continuïteit: iets wat een lange tijd hetzelfde blijft. Bijvoorbeeld: De bijbel is het belangrijkste boek van het christendom.
  

Vragen die je kunt beantwoorden aan het einde van de les:

Hoe zag het bestuur eruit in de Nederlanden?

Hoe zag het gecentraliseerde bestuur van Karel V eruit?

Wat leidde tot onrust in de Nederland op politiek vlak?

Begrippen die je uit kunt leggen en personen die je kent:

Karel V, landheer, gewest, gewestelijke staten, privileges, landvoogd, stadhouder, centralisatie.

In deze les:

 Hoofdvraag van het hoofdstuk:
  Wat waren de oorzaken voor de Nederlandse Opstand en wat waren de gevolgen?

Nieuwe stof

Paragraaf 2.3 Onrust in de Nederlanden

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

De Nederlanden onder Karel V

• De Nederlanden waren 17 lossen gewesten met Karel V als landsheer.
  
• Verkregen door: huwelijkspolitiek, voorouders en oorlogen.
• De zuidelijke gewesten waren de rijkste met grote handelssteden zoals Brugge, Antwerpen en Brussel met veel nijverheid en handel.
• De Nederlanden: geen eenheid, maar losse gewesten die elk eigen regels, privileges, rechtspraak en bestuur hadden .

De Nederlanden onder Karel V

• Ieder gewest had zijn eigen regels en gewoonten, oorlogen en onderhandelingen. Hier werd over overlegd in de: gewestelijke Staten. 
• Hierin zaten edelen, geestelijken en afgevaardigden van steden van het gewest. 

De Nederlanden onder Karel V

• Pas als de landsheer (Karel V) privileges wilde bevestigen waren de Staten bereid hem belasting te betalen.
• In al deze gewesten was Karel de baas (graaf of hertog), maar hij kon natuurlijk niet overal tegelijk zijn. Hij liet zich dan vertegenwoordigen door een landvoogd(es).
• Daarnaast had hij in elk gewest een plaatsvervanger: de stadhouder

Centralisatie

• Voor de landsheer waren de verschillende regels per gewest erg ingewikkeld. 
• Karel probeerde het bestuur van de Nederlanden te verbeteren door meer vanuit Brussel te regeren: centralisatie.
• Overleg met de gewesten heet: de Staten-Generaal.
  
• Rechtbank voor heel de Nederlanden, adviserende raden over financiën en politiek. Ook mensen uit de burgerij werden hiervoor aangesteld
  

Gevolg:

• Angst bij edelen om privileges kwijt te rijken.
• Hoge posities van edelen worden aangetast
• Hoge belastingen vanwege oorlogen van Karel V (en dus niet van de gewesten in de Nederlanden)
  

Afgevaardigden van alle gewesten

(Gewestelijke staten)

Vergadering álle gewesten

(Staten-Generaal)

Landvoogd

Stadhouder

Het gewest

Is de plaatsvervanger van de landsheer (de vorst) in het gewest. Hij komt samen met de gewestelijke staten om te vergaderen over belasting, geld voor oorlogen en privileges.

Is de plaatsvervanger van de landsheer (de vorst) in het gebied de Nederlanden. Komt samen met de Staten-Generaal om te praten over belangrijke beslissingen voor het hele gebied. Of als Karel V snel geld nodig had.

Gaat over het bestuur van het gewest zelf.

Gaat over het bestuur van het hele gebied de Nederlanden. Hier zaten afgevaardigden (vertegenwoordiges) uit alle gewesten die de Nederlanden vormen.

De Nederlanden

• Landsheer Karel V

• Landvoogd(es) bestuurde namens de landsheer de Nederlanden: Margaretha van Parma

• Stadhouders bestuurden namens de landsheer een gewest: Willem van Oranje bestuurde Holland, Zeeland en Utrecht

1. Maken: 37 en 38 bladzijde 56. Vul het eerste stukje vast in

2. Beantwoord de vragen van deze les.

• Hoe zag het bestuur eruit in de Nederlanden?
• Hoe zag het gecentraliseerde bestuur van Karel V eruit?
• Wat leidde tot onrust in de Nederland op politiek vlak?
  

3. Klaar? Maak flipping cards van de begrippen van paragraaf 2 en 3 (behalve plakkaat en inquisitie)

Aan de slag: 1 en 2 zijn huiswerk

Antwoord 37 en 38