4.7 Ontstaan van soorten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ontstaan van soorten

Hoe ga je van één soort die zich blijft veranderen naar meerdere soorten?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan op basis aan twee theorieën
• Je kunt op basis van het eilandbiogeografiemodel een schatting maken van het aantal soorten op een eiland

Reproductieve isolatie

Gedurende een lange tijd geen geneflow tussen twee populaties

Geografische isolatie: scheiding door een fysieke barriere (bijvoorbeeld een berg)

-> Allopatrisch (allos = ander, patra = vaderland)

Vraag 95: Ongeveer 1% van het aardoppervlak bestaat uit zoet water en meer dan 50% uit oceanen en zeeën. Toch komt 36% van de bijna twintigduizend bekende vissoorten in zoet water voor. Leg uit waardoor het aantal soorten zoetwatervissen relatief groot is.

De eilandtheorie

De eilandtheorie geeft ons een verband tussen de biodiversiteit op een eiland en de combinatie van de oppervlakte van dat eiland, de klimatologische gesteldheid en de afstand van dat eiland tot het vaste land.

Eilandtheorie

Eilandtheorie voorspelt hoeveel soorten er op een eiland kunnen leven. 

Afhankelijk van:
Immigratie: nieuwe soort vestigt zich

Extinctie: soort sterft uit

VS -->

Eilandtheorie

Hoe eilanden een bron van soortsvorming kunnen zijn

Eilanden zijn geïsoleerde stukken land, soorten die er terecht komen kunnen vaak niet zomaar weg/paren met andere populaties

Observaties van Darwin: correlatie tussen het formaat van eilanden en de afstand tot het vaste land en het aantal soorten wat er voorkomt

Grote eilanden bevatten ... soorten dan kleine

1. Meer
2. Minder

Eilanden die ver weg zijn bevatten ... soorten

1. Meer
2. Minder

Theorie van Darwin later uitgewerkt door Robert MacArthur en Edward Wilson

Immigratie en uitsterving 

hebben ook een effect

Eilandbiografiemodel

Grootte van eiland:

Extinctie 

Afstand tot vaste land:

Immigratie

Soortvorming

1. Allopatrische soortvorming

   = soortvorming door isolatie

2. Sympatrische soortvorming

   = soortvorming zonder isolatie 

Sympratische soortvorming

Soortsvorming zonder geografische scheiding (sym = samen)

Sympatrische soortvorming

• Ander baltsgedrag                     Ander paringsseizoen       

Allopatrische soortvorming
(Te ver weg om te paren)

Sympatrische soortvorming
(Dichtbij genoeg, maar werkt niet)

Sympatrische soortvorming

Sympatrische soortvorming

• geen geografische isolatie: beide populaties blijven in zelfde habitat
  
• andere wijze van isolatie
  
• gevolg van isolatie: het niet meer herkennen van soortgenoten
  
• na verloop van tijd: populaties kunnen niet meer onderling voortplanten
  

Wat kan sympratische soortsvorming veroorzaken?

3e manier: Polyploïdie

Soortvorming

• Allopatrisch:  doordat twee populaties geografisch van elkaar gescheiden worden
• Sympatrisch =zelfde gebied :
  Geen voorplanting door mutaties, gedrag, tijd of fout tijdens mitose (polyploïde)

Sympatrische soortvorming

Een andere oorzaak kan zijn verschillen in gedrag: 

de organismen begrijpen elkaar niet (meer).

Of door polyploïdie (bij planten):

een meervoud van het diploïde aantal chromosomen in een (deel van een) organisme

Ontstaat door fout tijdens de mitose

Nabespreken

• Je kunt uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan op basis aan twee theorieën
• Je kunt op basis van het eilandbiogeografiemodel een schatting maken van het aantal soorten op een eiland