I&S Unit 2 - Taal (HQT)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

I&S unit 2 - Taal (HQT)

Welkom & Startklaar

bij I&S Unit 2: Appje uit de Oudheid

       Jas uit, oortjes uit, tas op de grond

       Telefoon in je Zakkie

       JdW-map en pen op tafel

       Je hoeft NIET in te loggen in LessonUp

       Zitten volgens plattegrond!

      

Plattegrond

Titel Unit

Unit 2 - I&S - Appje uit de Oudheid

"...?... zijn vaak gevormd door ...?... tussen verschillende ...?... en ...?..."

Je werkt aan Learner Profile: Denker

Je werkt aan studievaardigheden: Kritisch denken

Titel Unit

Unit 2 - I&S - Appje uit de Oudheid

"Culturen zijn vaak gevormd door uitwisselingen tussen verschillende tijden en plekken"

Je werkt aan Learner Profile: Denker

Je werkt aan studievaardigheden: Kritisch denken

Культури часто формуються шляхом обміну між різними часами та місцями

Kültürler genellikle farklı zamanlar ve yerler arasındaki alışverişlerle şekillenir.

Lessenplan Unit 2: Appje uit de Oudheid

Week 1	Introductie	Wat gaan we deze periode doen?
Week 2	Heldenverhalen	Oude en nieuwe helden lijken op elkaar!
Week 3	Macht	Wie heeft de macht? Wat is democratie?
Week 4	Overtuigen	De kracht van goed spreken. Wat is retorica?
Week 5	Het goede leven	Wat is filosofie? Wat is goed leven?
Week 6	Taal & Tijd	Waar komen onze woorden en onze kalender vandaan?
Week 7	Architectuur	Wat zien we nog terug in de stad?
Week 8	SA	Appje uit de Oudheid

De les over tijd gaat niet door vanwege de herkansing!

Lesdoelen vandaag

Aan het einde van de les ...

1. kun je uitleggen waarom er zoveel Griekse en Latijnse invloeden zijn in moderne talen.
2. kun je voorbeelden geven van woorden met Griekse en Latijnse wortels en uitleggen wat ze betekenen.
3. kun je zelf woorden bedenken met Griekse en Latijnse wortels.

Programma vandaag

• Terugblik vorige les (SA) en keuze cultuur doorgeven
• Introductie: talen uit de oudheid
• Aan de slag!
• Afsluiting

Summative Assessment: Appje uit de Oudheid

Goedemiddag,

beste vriend van de toekomst,

Hoe gaat het met jou? Ik app je uit de Oudheid.

Met mijn tijdmachine ben ik in 2025 terecht gekomen. Wat een shock. Ik begrijp er niets van hier! Is er dan helemaal niets meer van mijn cultuur over?

Kun jij mij helpen de wereld van nu wat beter te begrijpen? Zullen we afspreken?

Ik hoor graag van je!

Groetjes uit de Oudheid

Tünaydın,

geleceğin en iyi arkadaşı,

Nasılsın?

Zaman makinem beni 2025'e götürdü. Ne büyük şok. Burada hiçbir şey anlamıyorum! Benim kültürümden geriye hiçbir şey kalmadı mı?

Bugünün dünyasını biraz daha iyi anlamama yardımcı olabilir misiniz? Buluşalım mı?

Sizden haber almayı çok isterim!

Antik çağlardan selamlar

доброго дня,

найкращий друг майбутнього,

як справи

Моя машина часу перенесла мене в 2025 рік. Який шок. Я тут нічого не розумію! Невже від моєї культури нічого не залишилося?

Чи можете ви допомогти мені трохи краще зрозуміти сьогоднішній світ? Зустрінемось?

Я хотів би почути від вас!

Вітання з давніх часів

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger

Helpen wij onze vriend...? JA NATUURLIJK!

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger

• Doel: laten zien dat je begrijpt hoe een cultuur is gevormd door uitwisselingen tussen verschillende tijden en plekken
• Rol: jij helpt een persoon uit de oudheid de wereld beter te begrijpen
• Publiek: jouw tijdreizende vriend 
• Situatie: jouw vriend is met zijn tijdmachine per ongeluk in 2025 terecht gekomen en begrijpt er niets van. Hij roept jouw hulp in.
• Product: je voert een gesprek met jouw vriend waarin je hem probeert uit te leggen wat er nog over is van zijn cultuur uit de oudheid
• Deadline: het SA vindt plaats in de week van 3 februari!

Summative Assessment: Appje uit de Oudheid

Amaç: Farklı zamanlar ve mekanlar arasındaki değişimlerin bir kültürü nasıl şekillendirdiğini anladığınızı göstermek

Rol: Eski bir insanın dünyayı daha iyi anlamasına yardımcı oluyorsunuz

Hedef Kitle: Zaman yolculuğu yapan arkadaşınız

Durum: Arkadaşınız zaman makinesiyle yanlışlıkla 2025 yılına gidiyor ve bu durumdan hiçbir şey anlamıyor. O, sizden yardım istiyor.

Ürün: Arkadaşınızla, ona kadim kültüründen geriye ne kaldığını açıklamaya çalıştığınız bir sohbet ediyorsunuz

Мета: продемонструвати, що ви розумієте, як культура формується внаслідок обміну між різними часами та місцями

Роль: Ви допомагаєте давній людині краще зрозуміти світ

Аудиторія: Ваш друг, який подорожує в часі

Ситуація: Ваш друг випадково потрапив у 2025 рік зі своєю машиною часу і нічого в цьому не розуміє. Він кличе вас на допомогу.

Продукт: Ви ведете розмову зі своїм другом, у якій ви намагаєтеся пояснити йому, що залишилося від його давньої культури

Je gaat in stapjes leren filosofische vragen te stellen. 

LE - Opdracht 4

Romeinse rijk

Chinese rijk

India

Perzische rijk

Egypte

Rijk van Aksum

SA - Culturen om uit te kiezen voor je assessment 

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger

STAP 2: Je gaat jouw top 3 nu verder onderzoeken. Dit doe je door 3 werkbladen in te vullen. In het midden schrijf je steeds jouw cultuur. Vervolgens schrijf je in de vierkanten: heldenverhalen, macht, overtuigen en filosofie. Nu ga je op zoek naar mogelijke thema's om met jouw vriend over te praten. Deze vul je in in de rondjes. Je mag hierbij internet gebruiken.

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• Doel: laten zien dat je begrijpt hoe een cultuur is gevormd door uitwisselingen tussen verschillende tijden en plekken
• Rol: jij helpt een persoon uit de oudheid de wereld beter te begrijpen
• Publiek: jouw tijd reizende vriend
• Situatie: jouw vriend is met zijn tijdmachine per ongeluk in 2025 terecht gekomen en begrijpt er niets van. Hij roept jouw hulp in.
• Product: je voert een gesprek met jouw vriend waarin je hem probeert uit te leggen wat er nog over is van zijn cultuur uit de oudheid

Summative Assessment: Appje uit de Oudheid

ADIM 2: Şimdi en iyi 3'ünüzü daha detaylı araştıracaksınız. Bunu 3 çalışma kağıdını tamamlayarak yaparsınız. Ortada her zaman kültürünüzü yazarsınız. Sonra karelere kahramanlık hikayeleri, güç, ikna ve felsefe yazarsınız. Şimdi arkadaşınızla konuşabileceğiniz olası konuları araştıracaksınız. Bunları dairelerin içine doldurun. İnterneti kullanabilirsiniz.

КРОК 2. Тепер ви глибше дослідите свої 3 найкращі. Це можна зробити, заповнивши 3 аркуші. Посередині ви завжди пишете свою культуру. Потім ви пишете у квадратах: героїчні історії, сила, переконання та філософія. Тепер ви шукатимете можливі теми для розмови з вашим другом. Заповніть їх у кружечках. Ви можете скористатися Інтернетом.

Welke cultuur uit mijn top 3 kies ik uiteindelijk voor het SA?

Onderwerp: Unit 2 - Appje uit de Oudheid - Taal

Vak: I&S 

Thema: Taal 

Maak een aantekening

Sleutelwoorden

Linguïstiek 

Taalfamilies

Etc.

Aantekeningen

Moeilijk woord voor taalkunde...

Etc...

Thema: Taal - Linguïstiek

• Taal leren vs. Leren waar taal vandaan komt
  
• Leren waar taal vandaan komt = taalkunde
  
• Moeilijk woord voor taalkunde = linguïstiek
  
• Linguïstiek komt van het Latijnse woord 'lingua'
• Lingua = taal of tong

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Families

• Veel woorden in Europese talen komen uit het Oudgrieks of Latijn. 
• Bij de ene taal is dit sterker dan bij de andere.
• Voorbeelden van talen die heel veel invloeden hebben uit het Latijn zijn Italiaans en Roemeens.
• Talen zitten in grote families.
• Een grote familie in de wereld is Indo-Europees.
• Daardoor zijn talen met elkaar verbonden waarvan                       je dat misschien niet meteen zou verwachten!

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - als bomen

• Je kan een taalfamilie dus vergelijken met een boom.
• Verschillende talen zijn de bladeren.
• Talen hebben vertakkingen.
• Bomen - en talen - hebben wortels!
• Woorden hebben ook wortels.
• Bijv. linguïstiek > wortel is lingua
• Het woord linguïstiek heeft dus Latijnse wortels

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal

• Onderzoeken waar een woord vandaan komt = etymologie
• Twee delen: etymo- & - logie
• Logie > logos (λόγος) > ???
• Etymo (ἔτυμος) > 'waar'
• Dus > ??

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Etymologie

Dus, etymologie gaat eigenlijk over het ontrafelen van de "ware" oorsprong van woorden, net zoals we nu doen met woorden zoals 'etymologie' zelf!

De studie van etymologie gaat terug naar de oude Grieken, die geïnteresseerd waren in de oorsprong en de geschiedenis van taal. Ze probeerden te begrijpen hoe woorden door de tijd heen veranderd waren en wat hun oorspronkelijke betekenis was.

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Voorbeelden

• Voorbeelden van woorden die uit het Oudgrieks en Latijn komen:
• ???

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Voorbeelden

• Philosophy / Filosofie = filo (houden van) + sofia (wijsheid)
• Democracy / Democratie = demos (volk) + kratein (macht hebben)
• Biology / Biologie = bios (leven) + logos (woord/leer)
• Geography / Geografie = geo/gaia = aarde + grafein (schrijven)
• Manuscript = manus (hand) + scriptus (geschreven)

En zo zijn er nog veeeeel meer Griekse en Latijnse wortels!

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Challenge

• We strijden in drie groepjes tegen elkaar.
• Jullie krijgen allemaal een lijst met Griekse en een lijst met Latijnse wortels.
• We gaan binnen 10 minuten zoveel mogelijk woorden bedenken die een Griekse of Latijnse oorsprong hebben.
• Dit mag in alle talen!
  
• Let op: woorden mogen niet dubbel tellen, dus voor democracy en democratie krijg je maar één punt.

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Groepjes

• Amira M, Nariman, Lukas
• Ayse, Amira A, Badr, Sammie
• Artem, Jiya, Tokhi
• Belan, Glenn, Iliyas

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Challenge

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Challenge

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Waarom Grieks en Latijn?

Grieks: 

Veel wetenschappelijke, medische en filosofische termen komen uit het Grieks. 

Dit komt doordat Griekenland in de oudheid een belangrijk centrum van wetenschap en filosofie was.

Voorbeeldwoorden: telefoon, astronomie

Verklaring van de Griekse wortels: 

‘tele’ (ver) + ‘phone’ (stem) = telefoon

‘astron’ (ster) + ‘nomos’ (wet) = astronomie.

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Thema: Taal - Waarom Grieks en Latijn?

Latijn: 

Het Latijn beïnvloedde voornamelijk de Europese talen tijdens de Romeinse overheersing. Veel Latijnse woorden kwamen in de middeleeuwen via kerk en onderwijs in gebruik.

Voorbeeldwoorden: universiteit, agenda

Verklaring van de Latijnse wortels: 

‘universitas’ (gemeente, geheel) = universiteit

‘agendum’ (iets wat gedaan moet worden) = agenda.

je zin krijgen

iets verkopen (ook als politicus)

niet in de trucs van anderen vallen

maakt je zelfstandiger, voorkomt manipulatie

Lesdoelencheck

Aan het einde van de les ...

1. kun je uitleggen waarom er zoveel Griekse en Latijnse invloeden zijn in moderne talen?
2. kun je voorbeelden geven van woorden met Griekse en Latijnse wortels en uitleggen wat ze betekenen?
3. kun je zelf woorden bedenken met Griekse en Latijnse wortels?

Wat is de oorsprong van de volgende woorden: hyperbool? Kakofonie? Fysiotherapie?