8.3 celdifferentiatie en bloedstolling H5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Welkom

Tas van tafel

Laptop + Binas pakken

Ga in deze Lesson-Up

Bespreken huiswerk

Doel

Je kunt uitleggen waar in het lichaam verschillende bloedcellen gemaakt worden

Wat voor verschillende type bloedcellen zijn er, en wat is hun functie? (R)

Ingrediënten

* bloedplasma

* rode bloedcellen

* witte bloedcellen

Bloedplasma:

voedingsstoffen ( glucose, vitaminen) afvalstoffen ( koolstofdioxide )

zitten hierin opgelost

Quinten besteld bij domino's en eet een pizza zonder ananas. Dat hoort immers niet op een pizza. Wat zal er met de osmotische waarde van bloedplasma gebeuren?

1. Die neemt door het extra zout toe
2. Die neemt door het extra zout af
3. Die neemt door de vermindering van zout toe
4. Die neemt door de vermindering van zout af

Rode bloedcellen

Bevat hemoglobine = een rode kleurstof.

Hemoglobine bevat ijzer, hier bindt zuurstof aan.

Wordt gemaakt in je beenmerg (in je botten)

Bevat als enige cel in het lichaam geen celkern

Witte bloedcel

Zorgt voor bescherming

Is je afweer en ruimen lichaamsvreemde stoffen op (H10)

Wordt gemaakt in je beenmerg

Bloedplaatjes

Spelen een hele belangrijke rol bij het bloedstolling. 

Zijn delen van uiteengevallen rode cellen

Rood beenmerg

BINAS 84 I

Stamcellen kunnen delen

cel differentiatie: specialiseren

Rode bloedcel leeft max 4 mnd 

Welk type bloedcellen ontstaan in de lymfeknopen en milt (thyme)? (binas) (T1)

Leg aan de hand van tabel 84I uit dat het gebruik van EPO prestatie bevorderend is voor topsporters (T2)

DOEL

Je kunt in verschillende contexten uitleggen hoe bloedstelling werkt, hoe het beinvloed kan worden en welke effecten (verkeerde) bloedstolling kan hebben.

Uitwendige bloeding

Inwendige bloeding

Welk vast bestanddeel in het bloed zorgt voor de bloedstolling

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Bloedplasma

Bloedstolling

Stap 1. De vaatvernauwing begint doordat er uit beschadigde cellen signaalstoffen vrijkomen, die maken dat langsstromende bloedplaatjes aan de beschadigde bloedvatwand blijven plakken. 

Uit deze bloedplaatjes komen stoffen vrij, die ervoor zorgen dat de vaatwand nog meer vernauwt.

Bloedstolling

Stap 2. De stoffen uit de bloedplaatjes zelf zorgen er ook voor dat nog meer bloedplaatjes blijven plakken en samenklonteren. Hierdoor vormt zich een soort propje dat de wond voorlopig afdicht.

Bloedstolling

Stap 3. Een tiental stollingsfactoren (bloedeiwitten in bloedplasma) worden achter elkaar geactiveerd. 

Het uiteindelijke resultaat is dat het bloedeiwit fibrinogeen omgezet wordt in een draderig, onoplosbaar eiwit. Dit eiwit heeft fibrine. De fibrinedraden vormen een soort vangnet, waarin bloedcellen blijven steken. 

Er ontstaat een korstje (bij een huidwond). Korstjes zijn rood door de gevangen rode bloedcellen.

Fibrine is oplosbaar, fibrinogeen niet

1. Juist
2. Onjuist

Bloedpropjes / trombose

Mogelijke oorzaken:
1. De wand van een bloedvat is aangetast, bijvoorbeeld door een operatie of bij aderverkalking, dan kan makkelijk een stolsel ontstaan aan de vaatwand.

2. Het bloed langzamer stroomt door lang stilzitten of liggen bijvoorbeeld na een operatie of bij ziekte, is de kans groter dat er een stolsel ontstaat.

3. De samenstelling van bloed verandert, door bijvoorbeeld zwangerschap of ziekte, dan kan eerder een stolsel ontstaan.

Bloedpropjes / trombose

Kunnen vast lopen in haarvaten in bv:

• Longen (Longembolie)
  
• Hart (Hartinfarct)
  
• Hersenen (Beroerte/Herseninfarct)

Wat is de reden dat het vastlopen van een bloedpropje zorgt voor problemen?

Bloedpropje ontstaat in linkerteen. Waar gaat het bloedpropje het waarschijnlijkst heen?

Leg uit waarom mensen, die in een vliegtuig vlucht van langer dan 6 uur zitten, aangeraden worden om strek- en buig oefeningen te doen. (T1)

Het gif van adders stimuleert de omzetting van protrombine tot trombine (beide stollingsfactoren). Dit zorgt er voor dat meer fibrinogeen wordt omgezet tot fibrine. Anton wordt gebeten in zijn been. Leg uit wat er gebeurt.

Mensen met de erfelijke ziekte hemofilie kunnen zelf geen stollingsfactor VII aanmaken. Welk advies geef jij deze mensen met betrekking tot vechtsporten. Waarom? (T2)

(H5) Koningin Victoria was drager van een X-chromosomaal allel voor bloederziekte. Hoeveel procent kans heeft haar zoon op de bloederziekte?

HUISWERK

Maak de opdrachten van 8.3
Maak een samenvatting van 8.3

0