3.2 de Oost en de VOC

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Leerdoel: Ik kan uitleggen waarvoor de VOC werd opgericht en hoe deze handelsmaatschappij werkte.

Nederlanders gaan zelf de winstgevende route naar Azië zoeken.

• Portugal had het monopolie op specerijen, zijde, porselein en thee naar Europa.
• De Antwerpse kooplieden namen kennis Aziatische handelsnetwerken mee.
• Jacob van Heemskerck en Willem Barentsz reisden in 1596 via het noorden van Europa naar Azië, mislukt bleven steken bij Nova Zembla.
• Cornelis de Houtman ging via het zuiden langs Kaap de Goede Hoop naar Indonesië, deze reis was succesvol.

VOC 1602

• Scheepsbedrijven werken samen in handelscompagnieën=> voorcompagnieën, die heel veel concurrentie hadden onderling.
  
• Door de te hoge concurrentie, prijsdalingen en faillissementen besloot Oldenbarnevelt tot oprichting van de VOC 
• De VOC kreeg als economisch recht het specerijenmonopolie. Politieke rechten: verdragen sluiten met vorsten, oorlog voeren, soldaten legeren in forten.

VOC Bestuur

• Heren 17 is het hoofdbestuur van de VOC in Amsterdam
• Elke 6 kamers hadden een eigen scheepswerf, pakhuis en kantoor. Voor elke reis werden zeelui en soldaten ingehuurd.
• Zeelieden en kooplieden van de VOC mochten niet zelf in producten handelen, die de VOC vervoerde.

Jacarta en Batavia.

• VOC stichtte overal in Azië handelsfactorijen, het was niet nodig voor de handel om grote gebieden in te nemen. 
• In 1618 vestigde Jan Pietersz. Coen in Batavia het bestuur van de VOC in Azië. Handelsopslag was hier ook. Hij was de Gouverneur-Generaal. 
• Uit Europa nam de VOC goud en zilver mee, maar ook Europese producten die Azië niet wilde.

Inter-Aziatische ruilhandel.

• Vanuit Europa Goud en zilver=> zijde, thee, porselein uit China=> in Japan zijde geruild tegen zilver=> uit India kwam katoen en rijst=>  katoen en rijst in Indonesië geruild tegen specerijen.  
  
• Op elk onderdeel werd winstgemaakt. Katoen, zijde, porselein, thee, rijst en specerijen naar de Republiek.
• Specerijen: peper, kaneel, nootmuskaat, foelie en kruidnagelen.
• Retourvaarten tussen Republiek, Batavia
• Manier om de kosten te drukken

J.P. Coen en bloedbad op Banda.

• De VOC paste het monopolie op specerijen toe om concurrentie door Nederlandse, buitenlandse bedrijven te verhinderen maar ook op de inheemse bevolking. 
• De bewoners van de Banda-eilanden verkochten ondanks het verbod toch zelf nootmuskaat aan de Engelsen omdat de VOC niet de beloofde rijst leverde. J.P. Coen liet leiders onthoofden en verdreef de bevolking.
• 
  

Perkeniers en plantages

•  Hollandse ‘perkeniers’ namen de plaats van de inheemse bevolking in. 
• Het eiland werd in perken= plantages verdeeld. 
• De VOC voerde slaven aan om op de plantages voor nootmuskaat te werken. 
  

Hoe komt de VOC aan zijn startkapitaal?

• De VOC gaf aandelen uit. Dat is een aandeel in het bedrijf, in ruil kreeg je dividend. 
• Aandelen werden gekocht en verkocht op de Amsterdamse Beurs. Daarmee was de VOC de allereerste firma ter wereld die aandelen uitgaf en de eerste multinational.
• Iedereen=> rijke mensen, maar ook ambachtslieden, bakkers of dienstboden kochten een aandeel. Zo werd de VOC ‘van iedereen’.

Oorlog en handel.

• VOC werd ook gebruikt in de oorlog met Spanje tijdens de Opstand=> pakten zeeroutes,  handelsfactorijen in Azië af van Spanje en Portugal.
• Gevaren op reis: stormen, piraten bij Duinkerken en in Azië, concurrenten zoals Fransen en Engelsen. 
• De Spanjaarden gaven de Duinkerkers kaperbrieven om schepen Republiek aan te vallen. 
• Schepen waren handels- ,oorlogsschepen.